الشرح

معنای حدیث: حارثه بن سُراقه رضی الله عنه در روز بدر با تیری که هیچکس متوجه نشد چه کسی پرتابش کرد، شهید شد؛ این بود که مادرش نزد رسول الله صلی الله علیه وسلم آمده و از عاقبت وی پرسید و می ترسید که مبادا از جمله ی شهدا نباشد. چون حارثه با تیری کشته شد که پرتاب کننده ی آن مشخص نبود و حارثه هم در میدان نبرد نبود. چنانکه در حدیثی آمده است: «وی در روز بدر با تیری که پرتاب کننده ی آن مشخص نبود یا کسی ندانست از چه جهتی به وی اصابت نمود، کشته شد». و در روایت احمد و نسائی از انس رضی الله عنه روایت شده که می گوید: «حارثه در جمله ی کسانی خارج شد که برای زیر نظر گرفتن دشمن و بررسی وضعیت آنها به مکان بلندی رفتند که تیری به وی اصابت کرد و کشته شد». به همین دلیل مادرش رضی الله عنها گفت: اگر در بهشت باشد، بر مرگ و از دست دادن او صبر می کنم و از الله متعال امید پاداش خواهم داشت و از کشته شدن وی در راه الله و دست یافتن به شهادت خوشحال خواهم بود. و اگر چنین نباشد، برای او بسیار گریه خواهم کرد. چون او را از دست دادم و زندگی اش را بی فایده از دست داد. این بود که رسول الله صلی الله علیه وسلم فرمود: «ای مادر حارثه، در بهشت باغ های زیادی وجود دارد». چنانکه در روایت بخاری آمده است: «أَجَنَّةٌ وَاحِدَةٌ هِيَ؟ إِنَّهَا جِنَانٌ كَثِيرَةٌ، وَإِنَّهُ فِي الفِرْدَوْسِ الأَعْلَى»: «مگر بهشت یک بهشت است؛ بلکه در بهشت باغ های زیادی وجود دارد و حارثه در فردوس برين جای دارد». و مراد از آن جای مخصوصی در بهشت است که برترین و بلند مرتبه ترین جای آن است. و به همین دلیل است که رسول الله صلی الله علیه وسلم می فرماید: «فَإِذَا سَأَلْتُمُ اللَّهَ فَاسْأَلُوهُ الْفِرْدَوْسَ، فَإِنَّهُ أَوْسَطُ الْجَنَّةِ، وَأَعْلَى الْجَنَّةِ، وَفَوْقَهُ عَرْشُ الرَّحْمَنِ، وَمِنْهُ تَفَجَّرُ أَنْهَارُ الْجَنَّةِ»: «هرگاه چيزی از الله خواستيد، بهشت فردوس را طلب كنيد. زيرا آن بهترين و بالاترين بهشت است، عرش الله بر روی آن قرار دارد و نهرهای بهشت از آن سر چشمه می گيرند».