الشرح

ابورِمْثَةَ رضی الله عنه خبر می دهد که به همراه پدرش نزد رسول الله صلی الله علیه وسلم می رود و ایشان از پدرش سوال می کند که آیا ابورمثه پسر اوست؟ و پدر با سوگند خوردن این مساله را تاکید می کند؛ و رسول الله صلی الله علیه وسلم از این رفتار وی تبسم نموده و به وی خبر می دهد که هیچکس در برابر جنایت دیگری مواخذه نمی شود و ارتباط نسبی هیچ تاثیری در این زمینه ندارد، حتی رابطه پدر فرزندی و پسر پدری نیز تاثیری ندارد؛ بلکه فقط و فقط این جنایتکار است که مواخذه می شود و هیچکس به جای او مواخذه نمی شود و مسئول جنایت او نیست؛ چنانکه الله متعال می فرماید: «وَلاَ تَزِرُ وَازِرَةٌ وِزْرَ أُخْرَى» [انعام: 164] «و هیچ گناهکاری بارِ [گناه] دیگری را به دوش نمی کشد». در جاهلیت رسم بر این بود که چون کسی مرتکب جنایتی می شد، فرد نزدیک به او را مواخذه می کردند؛ اما اسلام این رسم جاهلی را ابطال کرد. اما اگر این مساله عنوان شود که شارع به تحمل دیه از سوی عاقله در جنایت خطا و قسامه دستور داده است؛ پاسخ این است که این مساله از باب تحمل جنایت نیست بلکه از باب همکاری و همیاری میان مسلمانان است و از طرفی نزدیکان جانی از وی ارث می برند، بنابراین اگر به خطا مرتکب اشتباهی شود و پرداخت دیه ای به او تعلق بگیرد، به جای او دیه را متحمل می شوند.