الشرح

رسول الله صلی الله علیه وسلم کعب بن عجره رضی الله عنه را در حدیبیه و درحال احرام می بیند که در اثر بیماری، شپش ها از سر به صورتش می ریزد؛ بنابراین دلش به حال او می سوزد و می فرماید: «گمان نمی کردم چنین دچار مشکل شده ای». سپس از او سوال می کند: «آيا می توانی گوسفندی پيدا کنی؟» که پاسخ کعب منفی است. بنابراین الله متعال این آیه را نازل می کند: «فَمَنْ كَانَ مِنْكُم مَرِيضَاً أوْ به أذَىً مِنْ رَأسِه فَفِدْية مِنْ صِيَامٍ أوْ صَدَقَةٍ أوْ نُسُكٍ» [بقره: 196] «و اگر کسی از شما بیمار بود و یا ناراحتی ای در سر داشت [که ناچار بود به سبب آن، در حال احرام سر خود را بتراشد،] فدیه بدهد؛ از [قبیل: سه روز] روزه یا صدقه [= اِطعام شش تهی دستِ حرم] یا قربانی کردن گوسفندی [که میان تهیدستانِ حرم تقسیم شود]». در این هنگام رسول الله صلی الله علیه وسلم او را در بین روزه گرفتن سه روز یا غذا دادن به شش فقیر - به هریک از آنها به اندازه ی نصف صاع گندم یا هر غذای دیگری - اختیار می دهد و این کفاره ی تراشیدن سرش می باشد که در حال احرام ناچار به تراشیدن آن شده بود. و در روایت دیگری آمده که او را در بین یکی از این سه مورد مختار نمود.