الشرح

عبدالله بن عمرو رضی الله عنه خبر می دهد که رسول الله صلی الله علیه وسلم خبر داده که در میان مردم سرکش ترین و گردنکش ترین آنها در قتل به ناحق سه دسته هستند: 1- آنکه بی گناهی را در حرم امن الهی می کشد. و منظور از حرم الهی، مکه است. چون گرفتن جانی که الله متعال کشتن آن را حرام کرده است، بزرگ ترین گناه بعد از شرک می باشد. و حرمت آن در حرم الهی شدیدتر بوده و گناه آن بیشتر است. چنانکه الله متعال می فرماید: «وَمَن يُرِدْ فِيهِ بِإِلْحَادٍ بِظُلْمٍ نُذِقْهُ مِنْ عَذَابٍ أَلِيمٍ» [حج: 25] «و هرکس در آنجا با ستمکاری [و گناه] انحراف بخواهد، از عذابى دردناک به او می چشانیم». و رسول الله صلی الله علیه وسلم در حدیث صحیحی فرمودند: «فَإِنَّ دِمَاءَكُمْ وَأَمْوَالَكُمْ وَأَعْرَاضَكُمْ عَلَيْكُمْ حَرَامٌ، كَحُرْمَةِ يَوْمِكُمْ هَذَا، فِي شَهْرِكُمْ هَذَا، فِي بَلَدِكُمْ هَذَا»: «جان و مال و آبروی شما بر يکديگر، مانند اين روز در اين ماه در اين شهر، حرام است». به روایت مسلم 2- آنکه کسی جز قاتل را بکشد؛ الله متعال می فرماید: «وَلاَ تَزِرُ وَازِرَةٌ وِزْرَ أُخْرَى» [انعام: 164] «و هیچ گناهکاری بارِ [گناه] دیگری را به دوش نمی کشد». به این صورت که کسی جز قاتل را بکشد یا همراه قاتل کسی دیگر را هم بکشد. و اسراف در قتل با ارتکاب این موارد سه گانه، از عادت های دوران جاهلیت است که الله متعال از آنها نهی کرده است. 3- کشتن کسی به دلیل دشمنی های دوران جاهلیت و انتقام هایی که در آن زمان گرفته می شد و اسلام بر آنها خط بطلان کشید. اما علما کسی که به خاطر دفاع از جان خود، راهی جز کشتن مهاجم ندارد و کشتن کسی که در حرم جنایتی مرتکب شده که خونش را حلال می کند مانند کسی که عمدا کسی را بکشد، استثنا کرده اند تا حرم امن الهی محلی برای جرم و جنایت قرار نگیرد.