الشرح

عروه رحمه الله خبر می دهد که نزد مروان بن حکم، امیر وقت مدینه رفته و مروان چیزهایی را که موجب نقض وضو می شوند، ذکر نموده است؛ یعنی: در رابطه با نواقض وضو و چیزهایی که وضو با آنها نقض می شود با یکدیگر بحث و مذاکره نمودیم. و مروان می گوید: «و از لمس نمودن آلت»؛ یعنی: لمس آلت از جمله مواردی است که موجب نقض وضو می شود. و عروه می گوید: «من در مورد آن چیزی نمی دانم»؛ یعنی: دلیلی برای آن نمی دانم؛ و در این رابطه از رسول الله صلی الله علیه وسلم خبری به من نرسیده است. آنگاه مروان می گوید: بسره بنت صفوان رضی الله عنها به من خبر داد که رسول الله صلی الله علیه وسلم فرمودند: «هرکس آلت خود را لمس نماید، باید وضو بگیرد». و در روایت ترمذی آمده است: فَلَا يُصَلِّ حَتَّى يَتَوَضَّأَ»: «نماز نخواند تا اینکه وضو بگیرد». این روایت نصی در این مورد است که لمس نمودن آلت ناقض وضو می باشد، چه این لمس از روی شهوت صورت گرفته باشد چه بدون شهوت، چه عمدا لمس نموده باشد و چه غیر عمدی. مشروط بر اینکه لمس کردن به صورت مستقیم باشد، یعنی حائل و مانعی در میان نباشد؛ اما در صورتی که از پشت حائل و مانع صورت بگیرد، تاثیری نخواهد داشت، زیرا واقعا لمسی صورت نگرفته است؛ و لمس عبارت است از برخورد مستقیم یک عضو به عضو دیگر؛ و روایتی که نسائی و دیگران ذکر کرده اند، بر این مطلب دلالت دارد: «إِذَا أَفْضَى أَحَدُكُمْ بِيَدِهِ إِلَى فَرْجِهِ وليس بينها سِتْر ولا حائل فَلْيَتَوَضَّأْ»: «هرگاه یکی از شما دستش را به شرمگاهش زد، درحالی که میان آن و شرمگاهش هیچ پوشش و مانعی نبود، باید وضو بگیرد».