الشرح

خواى گەورە خەڵکی کۆدەکاتەوە لە ڕۆژی قیامەتدا بۆ لێپرسینەوە وپاداشتدانەوە بۆیە ئیمانداران هەڵدەستن هەتا بەهەشت لێیان نزیک دەکرێتەوە، ودەرگای بەهەشتیان بۆ ناکرێتەوە بەهۆی زۆری ماوەى وەستان لە رۆژی قیامەتدا، خەڵکی دەچن بۆ لای ئادەم -علیه السلام- بۆ ئەوەى داوا لە خودا بکات بۆ ئەوەى دەرگاکانى بەهەشت بکرێتەوە، پێغەمبەر ئادەم وەڵامیان دەداتەوە بەوەى ئەو ناتوانێت ئەو داوایە بکات؛ چونکە ئەو گوناهێکی کردووە کە هۆکاری دەرچوونی هەموویان بوو لە بەهەشت، دەیاننێرێت بۆ لای پێغەمبەر ئیبراهیم -علیه السلام-؛ چونکە خەلیلی خودایە وخەلیلی واتە ئەوپەڕی پلەی خۆشەویستی، بۆیە خەڵکی دەچن بۆ لای ئیبراهیم پێیان دەڵێت: من ئەو پلە بەرزەم نیە کە ئەو داوایە بکەم (ئەمیش وەکو دەربڕینی سادەیی -تواضع-) لە لایەن پێغەمبەر ئیبراهیمەوە -علیه السلام- ودەڵێت: بچن بۆ لای موسا؛ چونکە خواى گەورە بە ڕاستەوخۆ قسەی لەگەڵ ئەو کرد، بۆیە خەڵکی دەچن بۆ لای پێغەمبەر موسا -علیه السلام- پێیان دەڵێت: من ناتوانم ئەو داوایەتان بۆ بکەم، بچن بۆ لای عیسا؛ چونکە خواى گەورە بە وشەیەک ئەوی دروستکرد، (کلمة الله و روح الله)* یە، خەڵکی دەچن بۆ لای پێغەمبەر عیسا -علیه السلام- پێیان دەڵێت: من ناتوانم ئەو داوایەتان بۆ بکەم، بۆیە دەچن بۆ لای پێغەمبەرمان موحەمەد -صلى اللە علیە وسلم- وداواى لێدەکەن کە داوا لە خودا بکات کە لێپرسینەوەیان بەرپا بکات ودەرگای بەهەشتیان بۆ بکاتەوە، وپێغەمبەر -صلى اللە علیە وسلم- داواکەیان جێبەجێدەکات وداواى ئیزن وەرگرتن دەکات وئیزنی پێدەدرێت، بۆیە [سپاردە (متمانە) و ڕەحم (پەیوەندی خزمایەتی)] دێن لە هەردوو لای (پردی سیرات) ڕادەوەستن، کە ئەمیش پردێکی لەسەر دۆزەخ دانراوە. وخەڵکی بەسەریدا تێپەڕ دەبن بە گوێرەی کردەوەکانیان. ئەوانەى لەم دونیایەدا بە خێرا بوون بۆ ئەنجامدانى کردەوەی چاکە بە خێرایی بەسەریدا تێپەڕ دەبن وبە پێچەوانەشەوە. هەندێک ڕزگاریان دەبێت وهەندێک تر دەکەونە ناو دۆزەخەوە. حەفتا ساڵ دەخایەنێت هەتا بگەیتە قوڵی بنی دۆزەخ، خواى گەورە هەموومان بپارێزێت. *(مەبەست لە -کلمة الله- واتا وشەی خودایە، و -روح الله- واتا ڕۆحێکە لە لایەن خوداوە، کە خواى گەورە بە وشەیەک ڕۆحی دروستکرد لە ناو سکی مەریەمدا -علیها السلام-، بۆیە وەکو ڕێزلێگرتنێک بۆی نازناوى -کلمة الله و روح الله-ی پێبەخشراوە، وهەروەکو مرۆڤەکانى ترە بەڵام بە بێ باوک لە دایک بووە وئەمە هیچ ماناى ئەوە نییە کە کوڕی خودایە پەنا بە خودای بێ شەریک وبێ هاوتا، هەروەکو بانگەشەی نەسڕانیە موشریکەکان هەندێکیان بەهۆی ئەوەى باوکی نەبووە بە عیسا دەڵێن: (کوڕی خودایە) ئەگەر وا بێت خۆ ئادەم -علیه السلام- بە بێ باوک وبە بێ دایک خواى گەورە بە دەستەکانى خۆی دروستی کرد، ئایا بۆ بە ئەو ناڵێن کوڕی خودا؟ تەنها بانگەشەیەکی پوچ وبێ بنەمایە لە لایەن نەسڕانیەکان وهاوشێوەکانیانەوە لە موشکریکەکان لەوانەى بانگەشەی بوونی کوڕ دەکەن بۆ خواى گەورە، بەڵکو ئەمە ئەوپەڕی کوفر وشیرک ودەرچوونە لە ڕێبازی ڕاستی یەک خوا پەرستی -تەوحید-)