الشرح

Nebî –sallallahu aleyhi ve sellem- dört şeyden Allah’a sığınırdı. «Allah'ım! Ateşin fitnesinden, sana sığınırım.» Bununla ateşe düşürecek fitne manası ifade edilmiştir. Cehennemdeki hazene görevli meleklerin azarlayarak oraya girecek olanlara soru sorması da ateşin fitnesi manasına gelir. Yüce Allah’ın şu ayetinde buna işaret vardır: “İçine her bir topluluğun atılmasında, bekçileri onlara: "Size bir uyarıcı gelmemiş miydi?" diye sorarlar.” «Ateşin azabından» Ateş ehli olmaktan sığınırım. Kafirler cehenneme girecek ve orada azap göreceklerdir. Tevhit ehli olanlar ise ateşte cezalarını çekip, terbiye olacaklar. Ebedi olarak azap içinde kalmayacaklar. «Kabrin azabından» Kabir yani berzah hayatı. Kişi öldükten sonra kabre konulur. Yani genel olarak insanlar ölünce kabre gömüldükleri için bu ifade kullanılmıştır. Bir görüşe göre de ölen kişinin uzuvlarının bulunduğu her yere kabir denir. Kabrin fitnesi ile kabirde iki melek tarafından sorulacak olan sorulara cevap vermekte şaşırmak kast edilmektedir. «Zenginliğin fitnesi» ile kibir, haddi aşmak, haram yollardan servet elde etmek, kazanılan parayı haram işlerde harcamak, zenginlik ve şöhret ile büyüklük taslamak manalarına gelir. «Fakirlik fitnesinin şerrinden» Kişinin zenginlere haset etmesi, servetlerine göz dikip, din ve namusunu zedeleyecek kadar kendisini alçaltması, rızık olarak verilenlere razı olmaması ve güzel olmayan sonuçlara götürecek her türlü davranışlarda bulunmasıdır. Nebi –sallallahu aleyhi ve sellem-’in dördüncü olarak yüce Allah’a sığındığı husus ise «Zenginlik fitnesidir.» Bu, servet toplamak için çok hırslı olmak, helal olmayan şeylerden mal kazanmak, farz olan harcama ve haklar yerine getirilmeyerek elde edilen zenginliktir. Fakirlik fitnesi ile sabır gösterilmeyen vera sahibi olunmayan fakirlik kast edilir. Böylece kimse dindar ve itidal sahibi kişilere yakışmayan davranışlara düşer. İhtiyacından dolayı haramlara bulaşır ve bunu hiç önemsemez.