الشرح

Allah Rasûlü -sallallahu aleyhi ve sellem- döneminde fiyatlar yükselmişti. Bunun üzerine insanlar kendisinden fiyatları tespit etmesini istediler. Allah Rasûlü -sallallahu aleyhi ve sellem- ise «el-Musa'ir/Fiyatları koyan Allah'tır. el-Kabid/Tutan, el-Basit/Veren, er-Rezzak/Rızık veren O'dur.» diye buyurmuştur. Yani, fiyatları indirip, yükselten Allah Teâlâ’dır. Dilediği kimseye rızkı bol dilediğine de az verir. Kim fiyat tayininde bulunursa yüce Allah’ın isteyip, dilediği bu hususta O’na karşı gelmiş ve rakip olmuş sayılır. Yüce Allah’ın kulları çıkarına belirlediği ucuzluk ve pahalılık haklarına mani olmuş kabul edilir. Devamın da Allah Rasûlü -sallallahu aleyhi ve sellem-: «Ben hiç kimseye kan ve malda zulmetmemiş olduğum ve hiç kimsenin de benden bir şey talep etmediği bir halde Allah'a kavuşmayı dilerim.» demiştir. Yani insanların kendisinden istediği fiyat koyma talebine karşı çıkmasının sebebi eğer onların istediğini yaparsa insanlara malları hususunda zulüm edecek olması düşüncesidir. Sahiplerinin izni olmadan malların fiyatlarını arttırmak zulüm sayılır. Şayet esnaf kendi arasında anlaşıp, elindeki malın fiyatını stok yapıp, arttırırsa bu durumda devlet başkanı müşteri ve satıcı arasında adaleti tesis etmek gayesiyle piyasa fiyatlarını sınırlandırıp, tayin edebilir. Bir de yararların gözetilmesi ve zararların def edilmesi ilkesi bunu gerektirir. Eğer esnafın anlaşması olmadan, arzın talep edilen miktarı karşılamaması sebebiyle fiyatlar yükselmişse devlet başkanı fiyatlara dokunamaz. Halkı kendi haline bırakıp, yüce Allah’ın onlara rızıklarını pay etmesine müdahale etmez. Buna binaen esnaf fiyatları olağan üstü bir şekilde yükseltemez. Hadisin ifade ettiği mana bu şekildedir.