الشرح

سەئلەبەنىڭ قىزى خەۋلە ئۇبادە ئىبنى سامىت رەزىيەللاھۇ ئەنھۇنىڭ ئايالى بولۇپ، ئۇبادە ئايالىغا: «سەن ماڭا ئانامنىڭ ئۇچىسىغا ئوخشاش، يەنى: سەن ماڭا ھارام» دېدى، بۇ ئايال پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالامنىڭ قېشىغا كىلىپ، بولغان ۋەقەلىكنى سۆزلەپ بەردى، پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالام ئۇنىڭغا: «سىز ئۇنىڭغا ھارام بولۇپسىز» دېدى، ئۇ ھەتتا يېنىدا ئولتۇرغان ئائىشە رەزىيەللاھۇ ئەنھامۇ ئاڭلىيالمىغۇدەك تۆۋەن ئاۋازدا: مەن ياشىنىپ قالغان ۋاقتىمدا مېنى زىھار قىلدىمۇ؟، مەن ئۇششاق بالىلارنىڭ ھالىنى ئاللاھغا شىكايەت قىلىمەن، ئۇلارنى مەن يېنىمدا ئېلىپ قالسام ئۇلار ئاچ قالىدۇ، ئۇنىڭ قېشىدا قويۇپ قويسام ئۇلار زايا بۇلىدۇ، دېدى. بۇ ئاللاھ تائالا قۇرئان كەرىمدە تىلغا ئالغان پەيغەمبىرى بىلەن مۇنازىرلەشكەن ئايالنىڭ مۇجادىلىسىدۇر: «ئاللاھ ھەقىقەتەن ئېرى توغرىسىدا سەن بىلەن مۇنازىرىلەشكەن ۋە ئاللاھقا شىكايەت قىلغان ئايالنىڭ سۆزىنى ئاڭلىدى، ئاللاھ ئىككىڭلارنىڭ سۆزۈڭلارنى ئاڭلاپ تۇرىدۇ». [مۇجادىلە سۈرىسى1-ئايەت]. ئائىشە رەزىيەللاھۇ ئەنھۇ مۇنداق دېدى: «بارلىق ئاۋازلارنى ئاڭلىغۇچى ئاللاھقا ھەمدىلەر بولسۇن!» يەنى: ئاللاھ بارلىق ئاۋازلارنى ئاڭلىغۇچى ۋە بىلگۈچىدۇر، مەخپى ئاۋازمۇ ئاللاھنىڭ ئاڭلىشىدىن چىقىپ كەتمەيدۇ. «خەۋلە پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالامنىڭ يېنىغا كېلىپ ئېرىنى شىكايەت قىلدى، بەزى سۆزلىرىنى مەنمۇ ئاڭلىيالمىدىم»، شۇنىڭ بىلەن ئاللاھ تائالا بۇ ئايەتنى نازىل قىلدى: «ئاللاھ ھەقىقەتەن ئېرى توغرىسىدا سەن بىلەن مۇنازىرىلەشكەن ۋە ئاللاھقا شىكايەت قىلغان ئايالنىڭ سۆزىنى ئاڭلىدى، ئاللاھ ئىككىڭلارنىڭ سۆزۈڭلارنى ئاڭلاپ تۇرىدۇ» [سۈرە مۇجادىلە1-ئايەت]. خەۋلە پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالامنىڭ يېنىىغا كېلىپ، ئېرى توغرىسىدا شىكايەت قىلغاندا ئائىشە رەزىيەللاھۇ ئەنھا ئۇنىڭغا شۇنچە يېقىن تۇرۇپمۇ بەزى سۆزلىرىنى ئاڭلىيالمىدى، شۇنداق تۇرۇقلۇق ئاللاھ تائالا ئۇنى يەتتە قات ئاسماننىڭ ئۈستىدە ئاڭلاپ، يۇقىرىقى ئايەتنى نازىل قىلدى، بۇ ئاللاھنىڭ ئاڭلاش بىلەن سۈپەتلىنىدىغانلىقىغا كۈچلۈك دەلىلىدۇر، بۇ دىندا زۆرۈر بولغان ھەممەيلەنگە مەلۇملۇق بىر ئىش، بۇنى پەقەت توغرا يولدىن ئېزىپ كەتكەن كىشى ئىنكار قىلىدۇ. ئائىشە رەزىيەللاھۇ ئەنھانىڭ بۇ سۆزى ساھابىلارنىڭ ئايەت-ھەدىسنىڭ چۈشەنچىگە تىز كىلىدىغان ئاشكارا مەنىسىگە ئىشەنگەنلىكىنى، بۇ ئاللاھ ۋە ئەلچىسى ئۇلاردىن ۋە باشقا ئىنسانلاردىن كۈتكەن مەقسەد ئىكەنلىكىنى كۆرسىتىپ بېرىدۇ، چۈنكى ئۇلارنىڭ ئىشىنىپ، ئېتىقاد قىلغان ئىشى خاتا بولغان بولسا ئۇلار ئۇنىڭدا ئېتىراپ قىلىنماي، ئۇلارغا توغرىسى بايان قىلىپ بېرىلەتتى، نەقىل شارائىتى تولۇق تۇرۇپ، ساھابىلارنىڭ ھېچ بىرىدىن بۇ تېكىستنى ئاشكارا مەنىسىدىن باشقا مەنىدە چۈشەنگەنلىكى توغرۇلۇق سەھىھ ياكى زەئىپ يولدىن بولسىمۇ بىرەر ئەسەر كەلمىدى