الشرح

عائیشە -ڕەزاى خواى لێبێت- باسی ئەوە دەکات کە پێغەمبەر -صلى اللە علیە وسلم- پاڵی دابووەوە لە ماڵەکەیدا، ڕان وساقەکانى* بە دەرەوە بوو، ئەبوبەکر ڕوخسەتی وەرگرت (بۆئەوەى بێتە ژوورەوە)؛ ئەویش ڕوخسەتی پێیدا وهەر لەسەر ئەو حاڵەتە بوو (ڕان وساقەکانى دانەپۆشیبوو)، ئەبوبەکر قسەی لەگەڵیدا کرد، پاشان عومەر ڕوخسەتی وەرگرت، ئەویش ڕوخسەتی پێیدا، ئەویش هەر لەسەر ئەو حاڵەتە بوو، عومەر قسەی لەگەڵیدا کرد، پاشان عوسمان ڕوخسەتی وەرگرت، پێغەمبەری خودا -صلى اللە علیە وسلم- دانیشتنەکەى ڕێککردەوە، وجلەکانى ڕێککرد وڕان وساقەکانى داپۆشی، پاشان ڕوخسەتی پێیدا کە بێتە ژوورەوە، ئەویش هاتە ژوورەوە وقسەی لەگەڵیدا کرد، کاتێک دەرچوو، عائیشە ووتی: کاتێک ئەبوبەکر هاتە ژوورەوە؛ زۆر بە لاتەوە گرنگ نەبوو -جلەکانت ڕێک نەکردەوە- وموژدەیەکی زۆر خۆش نەبوو بۆت، پاشان عومەر هاتە ژوورەوە؛ زۆر بە لاتەوە گرنگ نەبوو -جلەکانت ڕێک نەکردەوە- وموژدەیەکی زۆر خۆش نەبوو بۆت، پاشان عوسمان هاتە ژوورەوە دانیشتنەکەت ڕێککردەوە وجلەکانت ڕێککردەوە -کۆکردەوە- وڕان وساقەکانت داپۆشی؟ پێغەمبەری خودا -صلى اللە علیە وسلم- فەرمووی: (ئایا شەرم نەکەم لە پیاوێک؛ فریشتەکان شەرمی لێدەکەن): واتا فریشتەکانى پەروەردگار شەرم دەکەن لە عوسمان، چۆن من شەرمی لێنەکەم؟!. وئەم فەرموودەیە بەڵگە نییە لەسەرئەوەى کە ڕان عەورەت -شەرمگە- نییە؛ بەڵام ئەم دەرخستنە لە فەرموودەکەدا گومانێکی لەسەرە، ئایا مەبەست لە ڕانەکانە یان ساقەکان، بۆیە بەهۆی ئەم فەرموودەیەوە دڵنیایی نییە لەسەر ئەوەى کە دروستە ڕانەکان دەربکەون؛ چونکە ئەو فەرموودانەى دەرخستنی بەشێک لە ڕانی تێدا هاتووە لە کردەوەى پێغەمبەرە -صلى اللە علیە وسلم- نەک لە وتەکانى بێت، وئەم فەرموودانە هاوەڵە گەنجەکان گێڕاویانەتەوە، بەڵام ئەو فەرموودانەی کە تێیدا هاتووە؛ ڕان عەورەتە -شەرمگەیە-؛ ئەوانە دەبێت جێبەجێ بکرێت، وئەوانەى گێڕاویانەتەوە لە گەورەکانى هاوەڵانن، ولە وتەى پێغەمبەرە -صلى اللە علیە وسلم-، و وتە لە پێش کردەوەیە، وکردەوەکان چەند ئەگەرێک لەخۆدەگرن، چونکە دەرخستنەکە لە پێش کەسانی نزیک بوو؛ نەک بە شێوەیەکی گشتی لە هەموو شوێنێک، لیژنەى فەتوادان (اللجنة الدائمة للإفتاء) لەسەر ئەوەیە کە ڕان لە عەورەتە -شەرمگەیە؛ بۆیە نابێت پیاو دەریبخات تەنها خێزانەکەى دەتوانێت بیبینێت یان لە حاڵەتێکی زۆر پێویستدا. *(ساق: ئەو ئێسکە درێژەیە کە ئەژنۆ وقولەپێکان پێکەوە دەبەستێتەوە)