الشرح

Âişe –radıyallahu anha- Nebi –sallallahu aleyhi ve sellem-’den aktararak, fıtratla ilgili bazı özellikleri haber vermektedir. «Fıtrat» yüce Allah’ın kullarını yarattığı yaratılış ve hilkate denir. Bu yaratılış her zaman hayır üzere olmuştur. Buradaki fıtrattan kasıt, bozulmamış düzgün fıtrattır. Haktan sapmış fıtratın bir kıymeti yoktur, nazarı itibar edilmez. Zira Nebi –sallallahu aleyhi ve sellem- şöyle buyurmaktadır: «Her doğan, İslam fıtratı üzerine doğar. Sonra, anne-babası onu Hristiyan, Yahudi veya Mecusi yapar.» İlk fıtrat hasleti; “Bıyıkları kesmek’tir.” Yani dudak gözükünceye dek kısaltmaktır. Bıyıkları bu şekilde kısaltmak bir tür temizlik, burundan çıkacak şeylerden korunmaktır. Dudaklardan taşan bıyıklara her zaman yenilen yemek ve içilen içecekler bulaşır. Ayrıca uzun bıyık kişiyi kötü görünümlü yapar. Uzun bıyıklı olmanın hoşlarına gittiği kimselerin bu görüşleri dikkate alınmaz. Müslüman bir kimsenin bıyıklarını kontrol edip, kesmesi ve kısaltması gerekir. Kırk günden fazla uzatmamalıdır. İmam Müslim’in Enes –radıyallahu anh-’den rivayet ettiği bir hadiste şöyle haber verilmektedir: “Bizlere bıyıkları kısaltmak, tırnak kesmek, koltuk ve kasık tıraşı olmak için kırk günden fazla uzatılmaması tayin edilmiştir.” «Sakalı salıvermek» Sakal erkeklerin çene ve yanaklarında çıkan kıllara denir. Sakalı salıvermek, olduğu gibi bırakıp, hiçbir şekilde dokunmayıp kesmemek ve kısaltmamaktır. İ’fa kelimesi çokluk ve yoğunluk anlamları ifade eder. İ’fa edin yani çoğaltın demektir. Yüce Allah şöyle buyurmuştur: “Sonra kötülüğü (darlığı) değiştirip yerine iyilik (bolluk) getirdik.” A’râf Suresi: 7 Allah Rasûlü –sallallahu aleyhi ve sellem-’den sakalların uzatılması hakkında birçok hadis rivayet edilmiştir. Bu hadisler bir çok farklı lafızlarla rivayet olunmuştur. “Veffiru”, “Erhu”, “A’fu” gibi lafızların tümü sakalların salıverilip, hiç dokunulmaması gerektiğini ifade eder. Bu sebeple Müslüman bir erkeğin sakallarını kesmesi asla caiz değildir. Şayet kesecek olursa Nebi –sallallahu aleyhi ve sellem-’in yoluna ters düşmüş, emrine isyan etmiş ve müşriklere benzemiş olur. «Misvak» Misvak kullanmak dinimizin teşvik ettiği bir haslettir. «Misvak ağız için temizliktir. Rabbi de razı eder.» Her zaman misvak kullanılacağı gibi, abdest, namaz, uykudan önce, ağız kokusu olunca ve dişlerin sararması durumunda kullanılması daha gerekli bir hale gelir. «Burna su çekmek» Burna su çekmek fıtrat hasletlerindendir. Burna su çekilerek temizlik yapılmış, böylece zararlı olabilecek kirler dışarı atılmış olur. Abdest esnasında ve abdest dışında temizliğe ihtiyaç duyulduğunda yapılır. Burna su alıp, temizlemek kişiden kişiye göre değişir. Kimi insanlar sadece abdest alırken buna ihtiyaç duyarken bazıları ise çoğu defa bu temizliği yapma ihtiyacı hissedebilir. Mazmaza yani ağzı su ile çalkalayıp, yıkamak fıtrat özelliklerindendir. Zira ağız ve burun çokça kirlenmektedir. Fıtrat gereği buna önem vermek gerekir. «Tırnakları kısaltmak» Tırnakları kısaltmak fıtrat özelliklerinden birisi olup, el ve ayak tırnaklarını kapsar. Kırk günden fazla uzatılamazlar. Enes –radıyallahu anh-’den rivayet edilen bir hadiste şöyle haber verilmektedir: “Bizlere bıyıkları kısaltmak, tırnak kesmek, koltuk ve kasık tıraşı olmak için kırk günden fazla uzatılmaması tayin edilmiştir.” İmam Ebu Davûd’un rivayetinde ise; "Allah Rasûlü –sallallahu aleyhi ve sellem- bizlere kasık tıraşı ve tırnak kesimi için kırk gün (ü aşmayacak şekilde) vakit belirledi." «Parmak üzerindeki eklemlerde kirlerin barınabileceği yerleri yıkamak.» Parmak üzerinde bulunan mafsalların üst ve alt taraflarını yıkamak. Çoğu zaman meydana gelen çatlak ve kırışmalar sebebiyle parmakların bu kısımları kirlenir. Suyun buraya ulaşması zor olur. Ovalanarak temizlenmesi, su ulaşması için diğer el ile üzerinden geçilmesi gerekir. Fıtrat gereği bu hususa özen gösterilmelidir. İnsan bedeninde kirlerin toplandığı her yer parmak üzerindeki mafsallar hükmünde olup, kulak deliği, koltuk altı ve baldır arkaları gibi ter ve kirlerin toplandığı yerler de itina ile yıkanmalıdır. «Koltuk altındaki kılları yolmak/gidermek» Koltuk altı bölgesi ter bölgesi olduğu için çok çabuk kirlenir. Kötü kokular ortaya çıkar. Enes –radıyallahu anh-’den rivayet edilen hadiste ifade edildiği üzere kırk günden fazla uzatılmaması gerekir. Acı vermiyorsa yolunması daha iyidir. Yolmak tüylerin köklerini zayıflatır ve sorunu temelinden çözer. Bir daha tüylerin çıkması çok uzun vakit alır ki, dinen istenen de budur. Şayet tüyleri yolmak insana acı veriyorsa tıraş edilmesi yahut tüy dökücü kremlerin kullanılmasında bir sakınca yoktur. Çünkü maksat o bölgenin temizlenmesidir. Hangi yöntemle yapılabiliyorsa o yöntem uygulanmalıdır. «Kasıkları tıraş etmek» Kasıkları tıraş etmek fıtrat özelliklerinden birisidir. Kadın ve erkeğin avret yerinde biten tüyleri kesmesi anlamına gelir. Yolmak, tıraş etmek yahut kısaltarak ortadan kaldırılması gerekir. Yeni çıkan krem ve benzeri ürünlerin kullanılmasında bir engel yoktur. Önemli olan o bölgenin temizlenmesidir. Enes –radıyallahu anh-’den rivayet edilen hadiste ifade edildiği üzere kırk günden fazla uzatılmaması gerekir. «İstinca/su ile temizlenmek.» Bu ifade istinca etmek su ile taharetlenmek manaları ile tefsir edilmiştir. Bu manayı şu rivayet desteklemektedir. İmam Ebu Davûd ve İbn Mace, Ammar b. Yasir –radıyallahu anh-’ın Nebi –sallallahu aleyhi ve sellem-’den şu hadisi rivayet ettiğini nakletmektedirler: “Mazmaza, istinşak ve intidah/su ile istinca yapmak fıtrattandır.” İstinca, büyük ve küçük abdest yollarından çıkan (necaseti) su, taş, bez ve mendil gibi temiz bir şeyle izale edip, kaldırmaktır. Namaz kılmak isteyen kimsenin ihtiyacını giderdikten sona istinca yapması farz olup, namazın sıhhat şartlarından biridir. Ravilerden birisi onuncu hasleti unuttum. Ama bu mazmaza/ağza su alıp, çalkalama olabilir, demiştir. Hülasa, bu sayılanlar insanın dış görünüşünü tamamlayıp, temizler ve zararlı, hoş olmayan şeyleri ondan uzak tutar.