الشرح

عایشه رضی الله عنها مواردی را بیان می کند که رسول الله صلی الله علیه وسلم آنها را با دست راست و دست چپ خود انجام می داد؛ اینکه رسول الله صلی الله علیه وسلم کارهایی که اذیت و آزار به همراه داشته اند با دست چپ انجام می داد مانند استنجاء (تمیز کردن محل ادرار و مدفوع با آب) و استجمار (تمیز کردن محل ادرار و مدفوع با سنگ و امثال آن) و استنشاق (آب در بینی کردن) و استنثار (بیرون آوردن آب از بینی) و موارد مشابه؛ بنابراین در همه ی مواردی که با اذیت و آزار همراه بوده، دست چپ استفاده می شده و در سایر موارد دست راست مورد استفاده قرار می گرفته است. و این به دلیل گرامی داشتن دست راست بوده، چون راست برتر از چپ می باشد. و این حدیث بیانگر استحباب مقدم داشتن دست راست بر چپ در مواردی است که احترام و بزرگداشت را می طلبد. اینکه ام المومنین عایشه رضی الله عنها می فرماید: «لطهوره» یعنی زمانی که رسول الله صلی الله علیه وسلم وضو می گرفت، از راست آغاز می کرد چنانکه دست راست را قبل از دست چپ و پای راست را قبل از پای چپ می شست؛ اما دو گوش هر دو یک عضو و جزء سر محسوب می شوند؛ و همه با هم مسح می شوند مگر زمانی که توانایی مسح کردن جز با یک دست میسر نباشد؛ در این صورت به سبب ضرورت، از گوش راست آغاز می شود. و اینکه فرمود: «وطَعَامِهِ» یعنی رسول الله صلی الله علیه وسلم با دست راست غذا می خورد. «وكانت يده اليسرى لخلائه» و از دست چپ برای دور کردن آلودگی و پلیدی و مواردی مانند استنجا و برداشتن سنگ برای تمیز کردن محل ادرار و مدفوع استفاده می کرد. «وما كان من أذى» و از دست چپ برای مواردی که اذیت و آزار به همراه داشت مانند تمیز کردن آب دهان و بینی و شپش و موارد مشابه استفاده می کرد. و حدیث حفصه رضی الله عنها تاکید حدیث عایشه رضی الله عنها در بیان استحباب آغاز کردن اموری با دست راست است که اقتضای احترام و بزرگداشت دارند؛ و تاکید مقدم داشتن دست چپ در مواردی است که با اذیت و آزار و پلیدی همراه هستند مانند استنجا و استجمار و موارد مشابه.