هر آنچه كه از آن نهى كرده ام از آن دورى كنيد، و هر آنچه كه به آن امر كرده ام به اندازه ی توانايى هايتان آن را انجام دهيد، به طور قطعى آنچه كه مردمان قبل از شما را نابود…

هر آنچه كه از آن نهى كرده ام از آن دورى كنيد، و هر آنچه كه به آن امر كرده ام به اندازه ی توانايى هايتان آن را انجام دهيد، به طور قطعى آنچه كه مردمان قبل از شما را نابود كرده است؛ پرسش هاى زيادشان و مخالفت هايشان با پيامبرانشان بوده است.

ابو هريره - رضى الله عنه - گفته اند: شنيدم رسول الله - صلى الله عليه و سلم - مى فرمايند: "هر آنچه كه از آن نهى كرده ام از آن دورى كنيد، و هر آنچه كه به آن امر كرده ام به اندازه توانايى هايتان آن را انجام دهيد، به طور قطعى آنچه كه مردمان قبل از شما را نابود كرده است؛ پرسش هاى زيادشان و مخالفت هايشان با پيامبرانشان بوده است".

[صحیح است] [متفق علیه]

الشرح

رسول الله - صلى الله عليه و سلم - ما را راهنمايى فرموده اند كه اگر مرا از چيزى نهى كرده اند بر ما واجب است كه بدون استثناء از آن دورى كنيم، و اگر مرا به انجام چيزى امر كرده اند بر ما واجب است آن را به اندازه توانايى هايمان انجام دهيم. سپس به ما هشدار داده اند تا مانند بعضى از امت هاى گذشته نباشيم هنگامى كه پرسش ها و درخواست هاى فراوانى از پيامبرانشان مى كردند و همراه با اين پرسش ها با آنان مخالفت مى كردند، بنابراين الله متعال آنان را با انواع و اقسام وسيله ها نيست و نابود كردند، به همين خاطر لازم است كه مانند آنان نباشيم تا همان طور كه آنان نابود شدند ما هم نابود شويم.

فوائد الحديث

امر شده تا به اوامر عمل كنيم، و از نواهى دورى گزينيم.

در مورد نهى مرتكب شدن چيزى از آن استثناء نشده است، ولى امر به انجام كارى را وابسته به توانايى كرده است؛ زيرا انجام ندادن امكان پذير است، اما انجام دادن فعل امر شده نياز به توانايى ايجاد آن فعل را دارد.

از مطرح كردن پرسش هاى فراوان نهى شده است، و علما پرسش ها را به دو قسمت تقسيم كرده اند: اولين آنها: آنچه براى يادگيرى امور دين باشد كه پرسشگر به آن نياز دارد و اين نوع به آن امر شده و پرسش هاى صحابه شامل اين قسمت مى شوند، دومين آنها: آنچه كه براى سخت گیری، مشقت و خلاف عادت باشد، و اين موارد از آن نهى شده است.

هشدار دادن به امت در مورد مخالفت با پيامبرش، همانند آنكه امت هاى گذشته دچار آن شده اند.

آنچه كه از آن نهى شده شامل كم و زيادش مى شود، زيرا دورى كردن از آن ممكن نيست مگر با دورى كردن از كم و زيادش، مانند: ما را از ربا نهى كردند و اين شامل كم و زيادش مى شود.

ترک اسبابى كه باعث رسيدن به حرام مى شوند؛ زيرا اين از معانى دورى كردن است.

انسان داراى توانايى و قدرت است، بدليل: "مَا استَطَعْتُمْ" به اندازه توانايى هايتان، و اين ردى بر جبريه است كه مى گويند: همانا انسان داراى توانايى نيست، زيرا بر انجام كارهايش مجبور است، حتى اگر انسان دستانش را در هنگام سخن گفتن تكان داد، مى گويند: تكان دادن دست در توانايى او نيست، بلكه مجبور است، و شكى نيست كه اين سخن باطل است و مفاسد بسيار بزرگى بر آن مترتب مى شود.

براى انسان مسلمان شايسته نيست هنگامى كه امر رسول الله - صلى الله عليه و سلم - را شنيد، بگويد: آيا واجب است يا مستحب؟ به دليل این گفته: "فَأْتُوا مِنْهُ مَا استَطَعْتُمْ"، به اندازه توانايى هايتان آن را انجام دهيد.

هر آنچه كه پيامبر - صلى الله عليه و سلم - به آن امر نموده يا نهى فرموده، از شريعت است، چه آن مورد در قرآن باشد يا در آن نباشد (در سنت باشد) بايد به اين سنت افزون تر از قرآن، امر باشد يا نهى، عمل كرد.

پرسش هاى زياد سببى براى نابود شدن هستند، مخصوصاً در امورى كه نمى توان به آنها رسيد، مانند: مسائل غيبى، مثل: نام ها و صفات الهى، و حالت هاى روز قيامت، در باره ی آنها زياد نپرسيد چون باعث نابودى خودت مى شوند، و تو را به سوى سخت گيرى و ژرفگرايى (بى فايده) مى كشاند.

امت هاى گذشته به سبب زياد پرسيدن، و مخالفت كردن با پيامبرانشان نيست و نابود شده اند.

التصنيفات

دلالت هاى الفاظ و كيفيت استنباط در آنها, مقصود هاى شريعت, داستان ها و رخدادهاى ملت هاى پيشين