ਮੇਰੀ ਉਮਤ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਜਥਾ ਹਮੇਸ਼ਾ ਹਕ਼ ‘ਤੇ ਕਾਇਮ ਰਹੇਗਾ, ਜਦ ਤਕ ਅੱਲਾਹ ਦਾ ਹੁਕਮ ਨਹੀਂ ਆ ਜਾਂਦਾ, ਅਤੇ ਉਹ ਉਸ ਵੇਲੇ ਵੀ ਕਾਇਮ ਰਹਿਣਗੇ।

ਮੇਰੀ ਉਮਤ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਜਥਾ ਹਮੇਸ਼ਾ ਹਕ਼ ‘ਤੇ ਕਾਇਮ ਰਹੇਗਾ, ਜਦ ਤਕ ਅੱਲਾਹ ਦਾ ਹੁਕਮ ਨਹੀਂ ਆ ਜਾਂਦਾ, ਅਤੇ ਉਹ ਉਸ ਵੇਲੇ ਵੀ ਕਾਇਮ ਰਹਿਣਗੇ।

ਮੁਗੀਰਾ ਬਿਨ ਸ਼ੁਅਬਾ ਰਜ਼ੀਅੱਲਾਹੁ ਅੰਹੁ ਤੋਂ ਰਿਵਾਇਤ ਹੈ ਕਿ ਨਬੀ ਕਰੀਮ ﷺ ਨੇ ਫਰਮਾਇਆ: «ਮੇਰੀ ਉਮਤ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਜਥਾ ਹਮੇਸ਼ਾ ਹਕ਼ ‘ਤੇ ਕਾਇਮ ਰਹੇਗਾ, ਜਦ ਤਕ ਅੱਲਾਹ ਦਾ ਹੁਕਮ ਨਹੀਂ ਆ ਜਾਂਦਾ, ਅਤੇ ਉਹ ਉਸ ਵੇਲੇ ਵੀ ਕਾਇਮ ਰਹਿਣਗੇ।»

[صحيح] [متفق عليه]

الشرح

ਨਬੀ ਕਰੀਮ ﷺ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਮੇਰੀ ਉਮਤ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਕੌਮ ਹਮੇਸ਼ਾ ਲੋਕਾਂ ਉੱਤੇ ਕਾਇਮ ਰਹੇਗੀ, ਆਪਣੇ ਮੁਖ਼ਾਲਫ਼ਾਂ ‘ਤੇ ਗ਼ਾਲਿਬ ਰਹੇਗੀ, ਇਹ ਹਾਲਾਤ ਉਸ ਵਕਤ ਤੱਕ ਰਹਿਣਗੇ ਜਦ ਤਕ ਅੱਲਾਹ ਦਾ ਹੁਕਮ ਨਹੀਂ ਆ ਜਾਂਦਾ ਕਿ ਉਹਨਾਂ ਦੀਆਂ ਰੂਹਾਂ ਕ਼ਬਜ਼ ਕਰ ਲਈਆਂ ਜਾਣ, ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਆਖ਼ਰੀ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ, ਕ਼ਿਆਮਤ ਕਾਇਮ ਹੋਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ।

فوائد الحديث

ਇਹ ਨਬੀﷺ ਲਈ ਇੱਕ ਜ਼ਾਹਿਰੀ ਮੂਜਜ਼ਾ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਵੇਰਵਾ ਅੱਜ ਤੱਕ, ਅੱਲਾਹ ਦੀ ਸਹਾਇਤਾ ਨਾਲ, ਨਬੀ ﷺ ਦੇ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਬਣਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ, ਅਤੇ ਇਹ ਹਮੇਸ਼ਾ ਕਾਇਮ ਰਹੇਗਾ ਜਦ ਤਕ ਹਦੀਸ ਵਿੱਚ ਦੱਸਿਆ ਗਿਆ ਅੱਲਾਹ ਦਾ ਹੁਕਮ ਨਹੀਂ ਆ ਜਾਂਦਾ।

ਹੱਕ ‘ਤੇ ਕਾਇਮ ਰਹਿਣ ਅਤੇ ਇਸ ‘ਤੇ ਅਮਲ ਕਰਨ ਦੀ ਫ਼ਜ਼ੀਲਤ ਅਤੇ ਤਰਗੀਬ

ਧਰਮ ਦਾ ਉਤਥਾਨ ਦੋ ਕਿਸਮਾਂ ਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ:

1. **ਦਲੀਲ, ਵਿਆਖਿਆ ਅਤੇ ਸਪਸ਼ਟਤਾ ਨਾਲ ਉਤਥਾਨ** – ਇਹ ਉਸ ਵੇਲੇ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਜਦ ਧਰਮ ਆਪਣੀ ਹਕੀਕਤ ਅਤੇ ਸਪਸ਼ਟ ਤਰਤੀਬ ਨਾਲ ਲੋਕਾਂ ਕੋਲ ਪਹੁੰਚਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦਾ ਉਤਥਾਨ ਸਦਾ ਕਾਇਮ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ ਇਸ ਦੀ ਬੁਨਿਆਦ **ਕੁਰਆਨ ਮਜੀਦ** ਤੇ ਹੈ, ਜੋ ਹਰ ਚੀਜ਼ ਉੱਤੇ ਬਰਾਬਰੀ ਅਤੇ ਅਧਿਕਾਰ ਰੱਖਦਾ ਹੈ।

2. **ਤਾਕਤ ਅਤੇ ਤਲਵਾਰ ਨਾਲ ਉਤਥਾਨ** – ਇਹ ਉਸ ਵੇਲੇ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਜਦ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਧਰਮ ਦੀ ਰੱਖਿਆ ਅਤੇ ਲਾਗੂ ਕਰਨ ਲਈ ਸ਼ਕਤੀ ਅਤੇ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਹਮਲਿਆਂ ਦੀ ਲੋੜ ਪੈਂਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦਾ ਉਤਥਾਨ ਧਰਮ ਦੇ ਇਮਾਨ ਅਤੇ ਧਰਮ ਦੀ ਧਰਤੀ ‘ਤੇ ਮਜ਼ਬੂਤੀ ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।

التصنيفات

Characteristics of the People of the Sunnah and the Community