ਕੀ ਮੈਂ ਤੁਹਾਨੂੰ ਦੱਸਾਂ ਸਭ ਤੋਂ ਵਧੀਆ ਕੰਮ ਜਿਸ ਦੀ ਫ਼ਜ਼ੀਲਤ ਰੋਜ਼ਾ, ਨਮਾਜ਼ ਅਤੇ ਦਾਨ ਨਾਲੋਂ ਵੱਧ ਹੈ?

ਕੀ ਮੈਂ ਤੁਹਾਨੂੰ ਦੱਸਾਂ ਸਭ ਤੋਂ ਵਧੀਆ ਕੰਮ ਜਿਸ ਦੀ ਫ਼ਜ਼ੀਲਤ ਰੋਜ਼ਾ, ਨਮਾਜ਼ ਅਤੇ ਦਾਨ ਨਾਲੋਂ ਵੱਧ ਹੈ?

ਹਜ਼ਰਤ ਅਬੁ-ਹੁਰੈਰਾ (ਰਜ਼ੀਅੱਲਾਹੁ ਅਨਹੁ) ਤੋਂ ਰਿਵਾਇਤ ਹੈ ਕਿ ਰਸੂਲੁੱਲਾਹ (ﷺ) ਨੇ ਫਰਮਾਇਆ: «ਕੀ ਮੈਂ ਤੁਹਾਨੂੰ ਦੱਸਾਂ ਸਭ ਤੋਂ ਵਧੀਆ ਕੰਮ ਜਿਸ ਦੀ ਫ਼ਜ਼ੀਲਤ ਰੋਜ਼ਾ, ਨਮਾਜ਼ ਅਤੇ ਦਾਨ ਨਾਲੋਂ ਵੱਧ ਹੈ?» ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਕਿਹਾ: «ਹਾਂ, ਦੱਸੋ!» ਫਿਰ ਨਬੀ ﷺ ਨੇ ਕਿਹਾ: «ਮਿਆਨਸਤਾ ਨਾਲ਼ ਰਿਸ਼ਤੇਦਾਰੀ ਨੂੰ ਠੀਕ ਰੱਖਣਾ, ਕਿਉਂਕਿ ਰਿਸ਼ਤੇਦਾਰੀ ਵਿਚ ਖ਼ਰਾਬੀ ਸਭ ਕੁਝ ਨਸ਼ਟ ਕਰ ਦੇਂਦੀ ਹੈ।»

[صحيح] [رواه أبو داود والترمذي]

الشرح

ਨਬੀ ﷺ ਨੇ ਆਪਣੇ ਸਹਾਬਿਆਂ ਤੋਂ ਪੁੱਛਿਆ: «ਕੀ ਮੈਂ ਤੁਹਾਨੂੰ ਉਹ ਸਭ ਤੋਂ ਵਧੀਆ ਕੰਮ ਦੱਸਾਂ ਜਿਸ ਦੀ ਫ਼ਜ਼ੀਲਤ ਰੋਜ਼ਾ, ਨਫਲ ਨਮਾਜ਼ ਅਤੇ ਦਾਨ ਨਾਲੋਂ ਵੱਧ ਹੈ?» ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਕਿਹਾ: «ਹਾਂ, ਦੱਸੋ।» ਨਬੀ ﷺ ਨੇ ਕਿਹਾ: «ਵਿਰੋਧ ਕਰਨ ਵਾਲਿਆਂ ਵਿਚ ਸੁਧਾਰ ਲਿਆਉਣਾ, ਕਿਉਂਕਿ ਰਿਸ਼ਤੇਦਾਰੀ ਵਿਚ ਖ਼ਰਾਬੀ ਵੱਖ-ਵੱਖ, ਦੂਰੀ, ਦੁਸ਼ਮਨੀ ਅਤੇ ਠੰਡਕ ਪੈਦਾ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਰਿਸ਼ਤੇਦਾਰੀ ਵਿਚ ਖ਼ਰਾਬੀ ਤੋਂ ਪੈਦਾ ਹੋਣ ਵਾਲੀ ਨਫ਼ਰਤ ਉਹ ਗੁਣ ਹੈ ਜੋ ਧਰਮ ਅਤੇ ਦੁਨੀਆ ਦੋਹਾਂ ਨੂੰ ਨਾਸ ਕਰ ਸਕਦੀ ਹੈ, ਜਿਵੇਂ ਕਾਂਟਾ ਵਾਲੀ ਛੇੜੀ ਵਾਲ ਨੂੰ ਖ਼ਤਮ ਕਰ ਦਿੰਦੀ ਹੈ।»

فوائد الحديث

ਨਬੀ ﷺ ਦਾ ਤਰੀਕਾ ਇਹ ਸੀ ਕਿ ਉਹ ਆਪਣੇ ਸਹਾਬਿਆਂ ਤੋਂ ਸਵਾਲ ਪੁੱਛਦੇ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਉੱਤਰ ਜਾਣਨ ਲਈ ਉਤਸ਼ਾਹਤ ਕਰਦੇ।

ਅਲ-ਤੈਬੀ ਨੇ ਕਿਹਾ: ਰਿਸ਼ਤੇਦਾਰੀ ਵਿੱਚ ਸੁਧਾਰ ਲਿਆਉਣ ਅਤੇ ਉਸਨੂੰ ਖ਼ਰਾਬ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਚਣ ਲਈ ਉਤਸ਼ਾਹਤ ਕਰਨਾ ਬਹੁਤ ਜਰੂਰੀ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ ਸੁਧਾਰ ਨਾਲ ਅੱਲ੍ਹਾ ਦੇ ਰਸਤੇ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਰਹਿਣ ਦਾ ਮੌਕਾ ਮਿਲਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਮੁਸਲਮਾਨਾਂ ਵਿਚ ਵੰਡ ਨਹੀਂ ਪੈਂਦੀ। ਰਿਸ਼ਤੇਦਾਰੀ ਵਿੱਚ ਖ਼ਰਾਬੀ ਧਰਮ ਵਿੱਚ ਛੇੜ ਛਾਡ ਹੈ; ਜਿਸ ਨੇ ਇਸਨੂੰ ਠੀਕ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਖ਼ਰਾਬੀ ਨੂੰ ਦੂਰ ਕੀਤਾ, ਉਹ ਉਸ ਦਰਜੇ ਤੇ ਪਹੁੰਚਦਾ ਹੈ ਜੋ ਉਸਨੂੰ ਰੋਜ਼ਾ ਰੱਖਣ ਅਤੇ ਨਫਲ ਨਮਾਜ਼ ਪੜ੍ਹਨ ਵਾਲੇ ਵਿਅਕਤੀ ਨਾਲੋਂ ਵੀ ਵੱਧ ਮਿਲਦਾ ਹੈ।

التصنيفات

Muslim Society, Acts of Heart