فوائد الحديث

ڕوونکردنەوەی گرنگیپێدانی عومەر -ڕەزای خوای لێبێت- بە شوێن و کاتی دابەزینی ئایەتەکان.

ئەم ئایەتە ڕوونکردنەوەی ئەو منەت و چاکەیەی تێدایە کە خوای گەورە كردوویەتی بەسەر ئەم ئوممەتەدا؛ كاتێك ئایینەکەی بۆ تەواو کردن و نیعمەتەکانی بەسەریاندا کامڵ کرد، بە شێوەیەک کە پێویستیان بە هیچ زیادەیەک نییە لە کاروباری ئایندا، لەدوای تەواوکردنی لەلایەن خوداوە؛ هەرشتێكی نوێ كە لە ئایندا داهێنرا بێت و هیچ بەڵگەیەکی لەسەر نەبێت لە ئایندا، ئەوا بە بیدعە و گومڕایی دادەنرێت، هەروەک لە پێغەمبەرەوە هاتووە -صلی الله علیه وسلم- کە دەفەرموێت: (هەرکەسێک لەم فەرمانەی -ئاینەی- ئێمەدا شتێک دابهێنێت کە -لە بنەڕەتدا- تێیدا نەبێت؛ ئەوا -ئەو كردەوەیە- ڕەت دەكرێتەوە).

ئەم فەرموودەیە ئاماژە بۆ ئەوە دەكات کە جەژنەکان دانانرێن بە پێی ڕا و داهێنان؛ هەروەکو چۆن خاوەن كتێبەكان (جولەكە و گاورەكان) لە پێش ئێمەدا وایان دەیانکرد، بەڵکو تەنها بە پێی شەریعەت و شوێنکەوتن دادەنرێن، ئەم ئایەتە کاتێک تەواوکردنی ئایین و کامڵ کردنی نیعمەتی لەخۆگرت؛ الله لە ڕۆژێکدا دایبەزاند کە کردی بە جەژن بۆ ئەم ئوممەتە لە دوو لایەنەوە: یەکەمیان: ڕۆژی جەژنی هەفتەیە کە ڕۆژی هەینییە، دووەمیان: ڕۆژی جەژنی حاجیەكانی ئەو ساڵەیە؛ کە ڕۆژی گەورەترین کۆبوونەوە و مەزنترین ڕاوەستانیانە.

سەعدی لە تەفسیری ئەم ئایەتەدا دەڵێت: {اليَوْمَ أَكْمَلْتُ لَكُمْ دِينَكُمْ} واتە: {ئەمڕۆ ئایینەکەتانم تەواو (کامڵ) کردووە بۆتان}؛ بە تەواوی سەرکەوتن، و کامڵکردنی شەریعەتە دیار و شاراوەکان، و بنەما و لقەکان، هەر بۆیە قورئان و سوننەت بەسن بۆ حوکمەکانی ئایین، چ بنەماکانی بێت یان لقەکانی، بۆیە هەرکەسێکی زەحمەتكێش بانگەشەی ئەوە بکات کە خەڵکی بۆ ناسینی بیروباوەڕ و حوکمەکانیان پێویستیان بە زانستێکی تر هەیە جگە لە زانستی قورئان و سوننەت، وەکو زانستی کەلام و جگە لە ئەمە؛ ئەوا كەسێكی نەزانە و بانگەشەکەی بەتاڵ و پوچەڵە، چونکە وای داناوە کە ئایین تەواو نابێت مەگەر بەوەی کە ئەو وتوویەتی و بانگەوازی بۆ کردووە، و ئەمەیش لە گەورەترین ستەمە و بە نەزان دانانی خودا و پێغەمبەرەکەیەتی، {وَأَتْمَمْتُ عَلَيْكُمْ نِعْمَتِي} واتە: {و نیعمەتی خۆمم بەسەرتاندا تەواو کرد}؛ چ دیار بێت یان شاراوە، {وَرَضِيتُ لَكُمُ الْإِسْلَامَ دِينًا} واتە: {ڕازی بووم کە ئیسلام ئایینتان بێت}؛ واتە: هەڵمبژارد بۆتان وەک ئاینێک، هەروەکو چۆن ئێوەیشم والێكرد كە پێی ڕازی بن، کەواتە پێی هەستن و پەیڕەوی بكەن وەک سوپاسگوزارییەک بۆ پەروەردگارتان، و ستایشی ئەو زاتە بکەن کە منەتی بەسەرتاندا کردووە بە باشترین و بەڕێزترین و تەواوترین ئاین.