"ਜੋ ਵੀ ਇਸਨਾਂ ਧੀਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਕਿਸੇ ਦੀ ਦੇਖਭਾਲ ਕਰੇ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਭਲਾ ਕਰੇ, ਉਸ ਲਈ ਅੱਗ ਤੋਂ ਓਹਲੇ (ਸੁਰੱਖਿਆ) ਦਾ ਵੱਸਤੂ ਹੋਵੇਗਾ।

"ਜੋ ਵੀ ਇਸਨਾਂ ਧੀਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਕਿਸੇ ਦੀ ਦੇਖਭਾਲ ਕਰੇ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਭਲਾ ਕਰੇ, ਉਸ ਲਈ ਅੱਗ ਤੋਂ ਓਹਲੇ (ਸੁਰੱਖਿਆ) ਦਾ ਵੱਸਤੂ ਹੋਵੇਗਾ।

ਮੁਅੱਮੀਨਾ ਦੀ ਮਾਂ, ਆਈਸ਼ਾ ਰਜ਼ਿਅੱਲਾਹੁ ਅਨਹਾ, ਨਬੀ ﷺ ਦੀ ਪਤਨੀ, ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਉਸਨੇ ਕਿਹਾ: ਮੈਨੂੰ ਇੱਕ ਔਰਤ ਆਪਣੇ ਦੋ ਧੀਆਂ ਦੇ ਨਾਲ ਮਿਲੀ ਅਤੇ ਮੈਨੂੰ ਪੁੱਛਿਆ। ਮੇਰੇ ਕੋਲ ਸਿਰਫ਼ ਇੱਕ ਖਜੂਰ ਸੀ, ਮੈਂ ਉਸਨੂੰ ਦਿੱਤੀ, ਉਸਨੇ ਉਸ ਖਜੂਰ ਨੂੰ ਆਪਣੀਆਂ ਧੀਆਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡ ਦਿੱਤਾ। ਫਿਰ ਉਹ ਖੜੀ ਹੋਈ ਅਤੇ ਚਲੀ ਗਈ। ਫਿਰ ਨਬੀ ﷺ ਅੰਦਰ ਆਏ, ਮੈਂ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਦੱਸਿਆ। ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਕਿਹਾ:« "ਜੋ ਵੀ ਇਸਨਾਂ ਧੀਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਕਿਸੇ ਦੀ ਦੇਖਭਾਲ ਕਰੇ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਭਲਾ ਕਰੇ, ਉਸ ਲਈ ਅੱਗ ਤੋਂ ਓਹਲੇ (ਸੁਰੱਖਿਆ) ਦਾ ਵੱਸਤੂ ਹੋਵੇਗਾ।"

[صحيح] [متفق عليه]

الشرح

ਮੁਅੱਮੀਨਾ ਦੀ ਮਾਂ, ਆਈਸ਼ਾ ਰਜ਼ਿਅੱਲਾਹੁ ਅਨਹਾ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਇੱਕ ਔਰਤ ਆਪਣੇ ਦੋ ਧੀਆਂ ਦੇ ਨਾਲ ਆਈ ਅਤੇ ਉਸਨੇ ਉਸ ਤੋਂ ਖਾਣ ਲਈ ਕੁਝ ਮੰਗਿਆ। ਆਈਸ਼ਾ ਕੋਲ ਸਿਰਫ਼ ਇੱਕ ਖਜੂਰ ਸੀ, ਉਸਨੇ ਉਸਨੂੰ ਦਿੱਤਾ। ਔਰਤ ਨੇ ਖਜੂਰ ਨੂੰ ਆਪਣੀਆਂ ਧੀਆਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡ ਦਿੱਤਾ ਅਤੇ ਖੁਦ ਕੁਝ ਨਹੀਂ ਖਾਧਾ। ਫਿਰ ਉਹ ਖੜੀ ਹੋਈ ਅਤੇ ਚਲੀ ਗਈ। ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਨਬੀ ﷺ ਅੰਦਰ ਆਏ, ਆਈਸ਼ਾ ਨੇ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਇਹ ਦੱਸਿਆ, ਤਦ ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਕਿਹਾ: ਜੋ ਵੀ ਇਹਨਾਂ ਧੀਆਂ ਦੀ ਦੇਖਭਾਲ ਕਰੇ, ਉਹਨਾਂ ਨਾਲ ਭਲਾ ਕਰੇ, ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਸਲਾਹ-ਸਮਝ ਦੇਵੇ, ਖੁਰਾਕ ਅਤੇ ਪੀਣ ਦੇਵੇ, ਕੱਪੜੇ ਪਹੁੰਚਾਏ, ਅਤੇ ਇਸ ਸਾਰੇ ਕੰਮ ਵਿੱਚ ਧੀਰਜ ਰੱਖੇ, ਉਸ ਲਈ ਅੱਗ ਤੋਂ ਓਹਲੇ ਅਤੇ ਪਰਦੇ ਦਾ ਵੱਸਤੂ ਹੋਵੇਗਾ।

فوائد الحديث

ਧੀਆਂ ਦੀ ਦੇਖਭਾਲ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਭਲਾਈ ਲਈ ਮਿਹਨਤ ਕਰਨਾ, ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਅੱਗ ਤੋਂ ਬਚਾਉਣ ਵਾਲੇ ਸਭ ਤੋਂ ਉੱਚੇ ਨੇਕੀ ਦੇ ਅਮਲਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਹੈ।

ਇਨਸਾਨ ਲਈ ਇਹ ਸੁੰਦਰ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਜਿੰਨੀ ਸਮਰੱਥਾ ਰੱਖਦਾ ਹੈ, ਉਸ ਮੁਤਾਬਕ ਸਦਕਾ ਦੇਵੇ, ਭਾਵੇਂ ਉਹ ਥੋੜ੍ਹਾ ਹੀ ਕਿਉਂ ਨਾ ਹੋਵੇ।

ਮਾਪਿਆਂ ਦੀ ਆਪਣੇ ਬੱਚਿਆਂ ਪ੍ਰਤੀ ਬੇਹੱਦ ਮਮਤਾ ਅਤੇ ਪਿਆਰ।

ਰਸੂਲ ਅੱਲਾਹ ﷺ ਦੇ ਘਰਾਂ ਦੀ ਹਾਲਤ ਦਾ ਬਿਆਨ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਰੋਟੀ-ਰੁਟੀ ਕਾਫ਼ੀ ਸੀ।

ਇਥਾਰ (ਦੂਜਿਆਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਲਈ ਤਰਜੀਹ ਦੇਣਾ) ਦੀ ਫ਼ਜ਼ੀਲਤ ਦਾ ਬਿਆਨ ਅਤੇ ਇਹ ਕਿ ਇਹ ਮੁਮਿਨਾਂ ਦੀ ਖਾਸੀਅਤ ਹੈ; ਆਈਸ਼ਾ ਰਜ਼ਿਅੱਲਾਹੁ ਅਨਹਾ ਨੇ ਉਸ ਔਰਤ ਅਤੇ ਉਸ ਦੀਆਂ ਧੀਆਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਲਈ ਤਰਜੀਹ ਦਿੱਤੀ, ਜੋ ਉਸਦੀ ਆਪਣੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਉਸਦੀ ਉਪਕਾਰ ਅਤੇ ਸ਼ੁਕਰਾਨਾ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ।

ਮਹਿਲਾਵਾਂ ਦੀ ਦੇਖਭਾਲ ਨੂੰ ਆਜ਼ਮਾਇਸ਼ ਕਿਹਾ ਗਿਆ, ਕਿਉਂਕਿ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਸੰਭਾਲ ਵਿੱਚ ਮੁਸ਼ਕਲ ਅਤੇ ਥਕਾਵਟ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਜਾਂ ਕੁਝ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਉਹਨਾਂ ਨਾਲ ਨਫ਼ਰਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਜਾਂ ਇਸ ਲਈ ਕਿ ਉਹਨਾਂ ਲਈ ਆਮ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਰੋਜ਼ੀ-ਰੋਟੀ ਦੇ ਮੌਕੇ ਘੱਟ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।

ਇਸਲਾਮ ਨੇ ਜਾਹਲੀਆਤ ਦੇ ਨਾਪਸੰਦ ਆਦਤਾਂ ਨੂੰ ਖਤਮ ਕਰਨ ਲਈ ਆਇਆ, ਅਤੇ ਇਸ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਨੇ ਧੀਆਂ ਦੀ ਸੁਝਾਅ ਅਤੇ ਖਿਆਲ ਕਰਨ ਦੀ ਤਰੀਕਾ ਸਿੱਖਾਇਆ।

ਇਹ ਸਵਾਬ ਉਸਨੂੰ ਮਿਲਦਾ ਹੈ ਭਾਵੇਂ ਧੀ ਸਿਰਫ਼ ਇੱਕ ਹੀ ਹੋਵੇ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਕੁਝ ਰਿਵਾਇਤਾਂ ਵਿੱਚ ਦਰਜ ਹੈ।

التصنيفات

Praiseworthy Morals, Voluntary Charity