ਜੋ ਕੋਈ ਅਜਿਹਾ ਇਲਮ ਸਿੱਖਦਾ ਹੈ ਜਿਸ ਨਾਲ ਅੱਲਾਹ ਤਆਲਾ ਦਾ ਰੂਬਾ ਹਾਸਲ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਉਹ ਇਸਨੂੰ ਸਿਰਫ਼ ਦੁਨੀਆਵੀ ਮਫ਼ਾਦ ਲਈ ਸਿੱਖਦਾ…

ਜੋ ਕੋਈ ਅਜਿਹਾ ਇਲਮ ਸਿੱਖਦਾ ਹੈ ਜਿਸ ਨਾਲ ਅੱਲਾਹ ਤਆਲਾ ਦਾ ਰੂਬਾ ਹਾਸਲ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਉਹ ਇਸਨੂੰ ਸਿਰਫ਼ ਦੁਨੀਆਵੀ ਮਫ਼ਾਦ ਲਈ ਸਿੱਖਦਾ ਹੈ,

ਅਬੁ-ਹੁਰੈਰਾ (ਰ.) ਰਿਵਾਇਤ ਕਰਦੇ ਹਨ ਕਿ: ਨਬੀ ਕਰੀਮ ﷺ ਨੇ ਫਰਮਾਇਆ: "ਜੋ ਕੋਈ ਅਜਿਹਾ ਇਲਮ ਸਿੱਖਦਾ ਹੈ ਜਿਸ ਨਾਲ ਅੱਲਾਹ ਤਆਲਾ ਦਾ ਰੂਬਾ ਹਾਸਲ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਉਹ ਇਸਨੂੰ ਸਿਰਫ਼ ਦੁਨੀਆਵੀ ਮਫ਼ਾਦ ਲਈ ਸਿੱਖਦਾ ਹੈ, ਉਸ ਨੂੰ ਕ਼ਿਆਮਤ ਦੇ ਦਿਨ ਜੰਨਤ ਦੀ ਖੁਸ਼ਬੂ ਵੀ ਨਹੀਂ ਮਿਲੇਗੀ।"

[صحيح] [رواه أبو داود وابن ماجه وأحمد]

الشرح

ਨਬੀ ਸੱਲੱਲਾਹੁ ਅਲੈਹਿ ਵਸੱਲਮ ਨੇ ਵਿਆਖਿਆ ਕੀਤਾ ਕਿ ਜੋ ਕੋਈ ਸ਼ਰੀਅਤੀ ਇਲਮ ਸਿੱਖਦਾ ਹੈ ਜਿਸਦਾ ਅਸਲ ਮਕਸਦ ਅੱਲਾਹ ਦੀ ਰਜ਼ਾ ਹਾਸਲ ਕਰਨਾ ਹੈ, ਪਰ ਉਹ ਇਸਨੂੰ ਸਿਰਫ਼ ਦੁਨੀਆਵੀ ਹਿੱਸਾ ਜਾਂ ਸੁਖ-ਸਮਪੱਤੀ ਲਈ ਸਿੱਖਦਾ ਹੈ — ਜਿਵੇਂ ਧਨ ਜਾਂ ਇੱਜ਼ਤ — ਉਸ ਨੂੰ ਕ਼ਿਆਮਤ ਦੇ ਦਿਨ ਜੰਨਤ ਦੀ ਖੁਸ਼ਬੂ ਵੀ ਨਹੀਂ ਮਿਲੇਗੀ।

فوائد الحديث

ਇਲਮ ਹਾਸਲ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਖਾਲਿਸ ਹੋਣ ਦੀ ਲਾਜ਼ਮੀਅਤ ਅਤੇ ਇਸ ਦੀ ਤਰਗ਼ੀਬ।

ਸ਼ਰੀਅਤੀ ਇਲਮ ਨੂੰ ਰਿਆ ਜਾਂ ਦੁਨੀਆਵੀ ਲਾਭ ਲਈ ਸਾਧਨ ਬਣਾਉਣ ਤੋਂ ਕੜੀ ਚੇਤਾਵਨੀ, ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀਆਂ ਗਲਤੀਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਹੈ।

ਜੋ ਕੋਈ ਇਲਮ ਅੱਲਾਹ ਲਈ ਹਾਸਲ ਕਰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਦੁਨੀਆ ਉਸਦੇ ਨਾਲ ਆਉਂਦੀ ਹੈ, ਤਾਂ ਉਸ ਲਈ ਇਸਨੂੰ ਲੈਣਾ ਜਾਇਜ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਨਾਲ ਉਸ ਨੂੰ ਨੁਕਸਾਨ ਨਹੀਂ ਪਹੁੰਚਦਾ।

ਅਲ-ਸੰਦੀ ਨੇ ਕਿਹਾ: "ਅਰਫ਼ੁਲ ਜੰਨਤ" — ਇਸਦਾ ਮਤਲਬ ਹੈ ਖੁਸ਼ਬੂ, ਜੋ ਜੰਨਤ ਦੀ ਹਰਮਾਈ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀ ਮਨਾਹੀ ਨੂੰ ਵੱਧ ਚੜ੍ਹਾ ਕੇ ਦੱਸਦਾ ਹੈ; ਕਿਉਂਕਿ ਜਿਸਨੂੰ ਕਿਸੇ ਚੀਜ਼ ਦੀ ਖੁਸ਼ਬੂ ਵੀ ਨਹੀਂ ਮਿਲਦੀ, ਉਹ ਉਸਨੂੰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕਦਾ।

ਜੋ ਕੋਈ ਅਜਿਹਾ ਇਲਮ ਸਿੱਖਦਾ ਹੈ ਜਿਸ ਨਾਲ ਅੱਲਾਹ ਦੀ ਰਜ਼ਾ ਹਾਸਲ ਕਰਨ ਦੀ ਖੋਜ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਪਰ ਉਹ ਸਿਰਫ਼ ਨੌਕਰੀ ਜਾਂ ਹੋਰ ਮਕਸਦਾਂ ਲਈ ਸਿੱਖਦਾ ਹੈ, ਉਸ ਉਪਰ ਇਹ ਲਾਜ਼ਮੀ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਅੱਲਾਹ ਤਆਲਾ ਵੱਲ ਤੌਬਾ ਕਰੇ। ਅੱਲਾਹ ਉਸਦੀ ਖਰਾਬ ਨੀਅਤ ਤੋਂ ਜੋ ਕੁਝ ਹੋਇਆ ਹੈ, ਮਿਟਾ ਦੇਵੇਗਾ, ਕਿਉਂਕਿ ਉਹ ਬੜਾ ਫ਼ਜ਼ਲਵਾਲਾ ਹੈ।

ਇਹ ਚੇਤਾਵਨੀ ਸ਼ਰੀਅਤੀ ਇਲਮ ਹਾਸਲ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਲਈ ਹੈ, ਪਰ ਜੋ ਕੋਈ ਦੁਨੀਆਵੀ ਇਲਮ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਇੰਜੀਨੀਅਰਿੰਗ, ਕੈਮਿਸਟਰੀ ਆਦਿ ਸਿਰਫ਼ ਦੁਨੀਆਵੀ ਮਫ਼ਾਦ ਲਈ ਸਿੱਖਦਾ ਹੈ, ਉਸ ਦੀ ਨੀਅਤ ਉਸਦੇ ਆਪਣੇ ਹਿਸਾਬ ਨਾਲ ਹੈ।

التصنيفات

Blameworthy Morals, Manners of Scholars and Learners