“ਮੇਰਾ ਦੁਨਿਆ ਨਾਲ ਕੋਈ ਤਾਅੱਲੁਕ ਨਹੀਂ। ਮੈਂ ਦੁਨਿਆ ਵਿੱਚ ਸਿਰਫ਼ ਇੱਕ ਸਵਾਰ ਵਾਂਗ ਹਾਂ, ਜੋ ਕਿਸੇ ਦਰਖ਼ਤ ਹੇਠਾਂ ਛਾਂ ਲੈਂਦਾ ਹੈ, ਫਿਰ ਚਲ…

“ਮੇਰਾ ਦੁਨਿਆ ਨਾਲ ਕੋਈ ਤਾਅੱਲੁਕ ਨਹੀਂ। ਮੈਂ ਦੁਨਿਆ ਵਿੱਚ ਸਿਰਫ਼ ਇੱਕ ਸਵਾਰ ਵਾਂਗ ਹਾਂ, ਜੋ ਕਿਸੇ ਦਰਖ਼ਤ ਹੇਠਾਂ ਛਾਂ ਲੈਂਦਾ ਹੈ, ਫਿਰ ਚਲ ਪੈਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਉਸਨੂੰ ਛੱਡ ਦਿੰਦਾ ਹੈ।”

ਅਬਦੁੱਲਾਹ ਇਬਨ ਮਸਊਦ ਰਜ਼ੀਅੱਲਾਹੁ ਅਨਹੁ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਰਸੂਲੁੱਲਾਹ ﷺ ਨੇ ਚਟਾਈ ਉੱਤੇ ਸੁੱਤੇ, ਫਿਰ ਉਠੇ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਪਾਸੇ ਵਿੱਚ ਨਿਸ਼ਾਨ ਰਹਿ ਗਿਆ। ਅਸੀਂ ਪੁੱਛਿਆ: “ਏ ਰਸੂਲੁੱਲਾਹ ﷺ! ਅਸੀਂ ਤੁਹਾਡੇ ਲਈ ਕੱਪੜਾ ਲੈ ਲੈਂਦੇ।” ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਫਰਮਾਇਆ: “ਮੇਰਾ ਦੁਨਿਆ ਨਾਲ ਕੋਈ ਤਾਅੱਲੁਕ ਨਹੀਂ। ਮੈਂ ਦੁਨਿਆ ਵਿੱਚ ਸਿਰਫ਼ ਇੱਕ ਸਵਾਰ ਵਾਂਗ ਹਾਂ, ਜੋ ਕਿਸੇ ਦਰਖ਼ਤ ਹੇਠਾਂ ਛਾਂ ਲੈਂਦਾ ਹੈ, ਫਿਰ ਚਲ ਪੈਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਉਸਨੂੰ ਛੱਡ ਦਿੰਦਾ ਹੈ।”

[صحيح] [رواه الترمذي وابن ماجه]

الشرح

ਅਬਦੁੱਲਾਹ ਇਬਨ ਮਸਊਦ ਰਜ਼ੀਅੱਲਾਹੁ ਅਨਹੁ ਨੇ ਦਰਜ ਕੀਤਾ ਕਿ ਰਸੂਲ ﷺ ਨੇ ਇੱਕ ਛੋਟੀ, ਬਨਾਟੀ ਚਟਾਈ ਉੱਤੇ ਸੁੱਤੇ, ਫਿਰ ਉਠੇ ਅਤੇ ਚਟਾਈ ਦਾ ਨਿਸ਼ਾਨ ਆਪਣੇ ਪਾਸੇ ਦੇ ਚਮੜੇ ‘ਤੇ ਰਹਿ ਗਿਆ। ਅਸੀਂ ਪੁੱਛਿਆ: “ਏ ਰਸੂਲੁੱਲਾਹ ﷺ! ਜੇ ਅਸੀਂ ਤੁਹਾਡੇ ਲਈ ਨਰਮ ਪਾਲੰਗ ਲੈ ਆਉਂਦੇ, ਤਾਂ ਇਹ ਰੂਖੀ ਚਟਾਈ ‘ਤੇ ਸੁੱਤਣ ਨਾਲੋਂ ਵਧੀਆ ਹੁੰਦਾ।”ਤਾਂ ਨਬੀ ﷺ ਨੇ ਫਰਮਾਇਆ: “ਮੇਰਾ ਦੁਨਿਆ ਨਾਲ ਕੋਈ ਪਿਆਰ ਜਾਂ ਲਗਾਵ ਨਹੀਂ ਕਿ ਮੈਂ ਇਸ ਵੱਲ ਰੁਝਾਣ ਕਰਾਂ; ਮੇਰਾ ਦੁਨਿਆ ਵਿਚ ਰਹਿਣਾ ਤਾਂ ਉਸ ਸਵਾਰ ਵਾਂਗ ਹੈ ਜੋ ਕਿਸੇ ਦਰੱਖਤ ਹੇਠ ਥੋੜ੍ਹੀ ਦੇਰ ਆਰਾਮ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਫਿਰ ਚਲ ਪੈਂਦਾ ਹੈ ਤੇ ਉਸਨੂੰ ਛੱਡ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।”

فوائد الحديث

ਇਸ ਤੋਂ ਸਪੱਸ਼ਟ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਨਬੀ ﷺ ਦੁਨਿਆਵਾਦ ਤੋਂ ਬਿਲਕੁਲ ਜੁੜੇ ਨਹੀਂ ਸਨ, ਉਹ ਦੁਨਿਆ ਨੂੰ ਛੱਡ ਕੇ ਰਹਿਣ ਵਾਲੇ ਅਤੇ ਇਸ ਨਾਲ ਕੋਈ ਲਗਾਵ ਨਾ ਰੱਖਣ ਵਾਲੇ ਸਨ।

ਇਸ ਹਦੀਸ ਵਿੱਚ ਦੁਨਿਆ ਦੇ ਬਿਨਾਂ ਲਾਜ਼ਮੀ ਚੀਜ਼ਾਂ ਨੂੰ ਛੱਡਣ ਦੀ ਗੱਲ ਨਹੀਂ ਕੀਤੀ ਗਈ, ਸਗੋਂ ਇਸ ਦਾ ਮਕਸਦ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਆਖ਼ਿਰਤ ਤੋਂ ਧਿਆਨ ਭਟਕਣ ਨਾਲ ਦੁਨਿਆਵਾਦ ਵਿੱਚ ਮਗਨ ਨਾ ਹੋਣਾ। ਜਿਵੇਂ ਇੱਕ ਬੰਦਾ ਦਰੱਖਤ ਹੇਠ ਛਾਂ ਲੈਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਤੋਂ ਫਾਇਦਾ ਲੈਂਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਜੋ ਆਪਣੀ ਮੰਜਿਲ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚ ਸਕੇ, ਪਰ ਉਹ ਇਸ ਨਾਲ ਜੁੜ ਕੇ ਨਹੀਂ ਰਹਿੰਦਾ।

ਨਬੀ ﷺ ਦੀ ਹਾਲਤ ਤੇ ਧਿਆਨ ਦੇਣਾ ਲਾਜ਼ਮੀ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ ਉਹ ਸੱਚੀ ਮਿਸਾਲ ਹਨ। ਜੋ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਨਕ਼ਸ਼ੇ ਕਦਮ ‘ਤੇ ਚਲੇਗਾ, ਉਹ ਰਾਹਤ ਪਾਵੇਗਾ ਅਤੇ ਦੁਨਿਆ ਅਤੇ ਆਖ਼ਿਰਤ ਦੋਹਾਂ ਵਿੱਚ ਕਾਮਯਾਬ ਹੋਵੇਗਾ।

ਸਹਾਬੇ ਰਜ਼ੀਅੱਲਾਹੁ ਅਨਹੁਮ ਨੇ ਨਬੀ ﷺ ਦੇ ਲਈ ਵੱਡਾ ਪਿਆਰ ਅਤੇ ਲਗਾਵ ਦਿਖਾਇਆ, ਉਹ ਹਰ ਵਾਰੀ ਉਸ ਦੀ ਖ਼ਾਤਰ ਚਿੰਤਿਤ ਰਹਿੰਦੇ ਅਤੇ ਉਸਦੀ ਹਰ ਹਾਲਤ ਵਿੱਚ ਖ਼ਿਆਲ ਰੱਖਦੇ ਸਨ।

التصنيفات

Condemning Love of the World, Purification of Souls