فوائد الحديث

ਇਹ ਹਦੀਸ ਉਹ ਹੈ ਜੋ ਨਬੀ ﷺ ਆਪਣੇ ਰੱਬ ਵੱਲੋਂ ਦਰਸਾਉਂਦੇ ਹਨ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਹਦੀਸ-ਏ-ਕੁਦਸੀ ਜਾਂ ਇਲਾਹੀ ਹਦੀਸ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਇਸਦਾ ਲਫ਼ਜ਼ ਅਤੇ ਮਤਲਬ ਅੱਲਾਹ ਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਇਸ ਵਿੱਚ ਉਹ ਖਾਸ ਗੁਣ ਜੋ ਕੁਰਆਨ ਵਿੱਚ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਪੜ੍ਹਨ ਦੀ ਇਬਾਦਤ, ਤਹਾਰਤ, ਚੈਲੈਂਜ ਅਤੇ ਇਨ੍ਜ਼ਾਜ਼ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੇ।

ਅੱਲਾਹ ਤਆਲਾ ਨਾਲ ਬੋਲਣ ਅਤੇ ਇਮਾਨ ਵਿੱਚ ਅਦਬ ਅਤੇ ਨਿਮਰਤਾ ਰੱਖਣਾ।

ਕਿਸਮਤ ਅਤੇ ਤਕਦੀਰ ਤੇ ਇਮਾਨ ਲਿਆਉਣਾ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ, ਅਤੇ ਨੁਕਸਾਨ ਜਾਂ ਤਕਲੀਫ਼ ਦਾ ਸਬਰ ਕਰਨਾ ਵੀ ਲਾਜ਼ਮੀ ਹੈ।

ਨੁਕਸਾਨ (ਅਜ਼ਾ) ਹਮੇਸ਼ਾ ਹਾਨੀ (ਜ਼ਿਆਨ) ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ; ਮਨੁੱਖ ਬਦਸਲੂਕੀ ਸੁਣ ਕੇ ਜਾਂ ਵੇਖ ਕੇ ਪਰੇਸ਼ਾਨ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਇਸ ਨਾਲ ਉਸਨੂੰ ਸੱਚਮੁੱਚ ਨੁਕਸਾਨ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ। ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ, ਉਹ ਬਦਬੂ ਵਾਲੀ ਚੀਜ਼, ਜਿਵੇਂ ਪਿਆਜ਼ ਜਾਂ ਲਸਣ ਦੀ ਗੰਧ, ਨਾਲ ਪਰੇਸ਼ਾਨ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਇਸ ਨਾਲ ਵੀ ਸੱਚਮੁੱਚ ਨੁਕਸਾਨ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ।

ਅੱਲਾਹ ਸੁਭਾਨਹੁ ਵ ਤਆਲਾ ਆਪਣੇ ਬੰਦਿਆਂ ਦੇ ਕੁਝ ਬੁਰੇ ਕੰਮਾਂ ਨਾਲ ਅਜ਼ੀਅਤ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਉਹ ਜੱਲ ਵ ਅਲਾ ਉਸ ਨਾਲ ਕੁਝ ਨੁਕਸਾਨੀ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਅੱਲਾਹ ਤਆਲਾ ਨੇ ਹਦੀਸ ਕੁਦਸੀ ਵਿੱਚ ਫਰਮਾਇਆ: «ਏ ਮੇਰੇ ਬੰਦਿਓ! ਤੁਸੀਂ ਮੇਰੇ ਨੁਕਸਾਨ ਤੱਕ ਨਹੀਂ ਪਹੁੰਚ ਸਕਦੇ ਕਿ ਮੈਨੂੰ ਨੁਕਸਾਨ ਪਹੁੰਚਾਓ, ਅਤੇ ਤੁਸੀਂ ਮੇਰੇ ਫ਼ਾਇਦੇ ਤੱਕ ਨਹੀਂ ਪਹੁੰਚ ਸਕਦੇ ਕਿ ਮੈਨੂੰ ਫ਼ਾਇਦਾ ਦਿਓ»।

ਸਮੇਂ ਨੂੰ ਬੁਰਾ ਕਹਿਣਾ ਅਤੇ ਉਸ ਦੀ ਸਿਫ਼ਤ ਕਰਨਾ ਤਿੰਨ ਕਿਸਮਾਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡਦਾ ਹੈ:

1- ਜੇ ਸਮੇਂ ਨੂੰ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਬੁਰਾ ਕਿਹਾ ਜਾਵੇ ਕਿ ਉਹੀ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਹੈ; ਅਤੇ ਸਮਾਂ ਹੀ ਹੈ ਜੋ ਕੰਮਾਂ ਨੂੰ ਚੰਗੇ ਤੇ ਮਾੜੇ ਵੱਲ ਮੋੜਦਾ ਹੈ! ਤਾਂ ਇਹ ਵੱਡਾ ਸ਼ਿਰਕ ਹੈ; ਕਿਉਂਕਿ ਇਸ ਨੇ ਅੱਲਾਹ ਨਾਲ ਇਕ ਹੋਰ ਖਾਲਿਕ ਮੰਨ ਲਿਆ, ਅਤੇ ਇਸ ਲਈ ਕਿ ਉਸ ਨੇ ਹਾਦਸਿਆਂ ਦੇ ਹੋਣ ਨੂੰ ਅੱਲਾਹ ਤੋਂ ਬਿਨਾ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਵੱਲ ਨਿਸਬਤ ਦਿੱਤੀ।

2- ਜੇ ਸਮੇਂ ਨੂੰ ਬੁਰਾ ਕਿਹਾ ਜਾਵੇ, ਪਰ ਇਸ ਅਕੀਦੇ ਨਾਲ ਨਹੀਂ ਕਿ ਉਹ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਹੈ; ਬਲਕਿ ਉਹ ਯਕੀਨ ਰੱਖਦਾ ਹੈ ਕਿ ਅੱਲਾਹ ਹੀ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਹੈ, ਪਰ ਸਮੇਂ ਨੂੰ ਇਸ ਲਈ ਬੁਰਾ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਉਹ ਉਸ ਦੇ ਨਜ਼ਦੀਕ ਨਾਪਸੰਦੀਦਾ ਕੰਮ ਦਾ ਥਾਂ ਹੈ; ਤਾਂ ਇਹ ਹਰਾਮ ਹੈ।

3- ਜੇ ਸਿਰਫ਼ ਖ਼ਬਰ ਦੇਣ ਦਾ ਹੀ ਮਕਸਦ ਹੋਵੇ ਬਿਨਾ ਕਿਸੇ ਮਲਾਮਤ ਦੇ; ਤਾਂ ਇਹ ਜਾਇਜ਼ ਹੈ। ਅਤੇ ਇਸੇ ਵਿਚੋਂ ਹਜ਼ਰਤ ਲੂਤ ਅਲੈਹਿਸ-ਸਲਾਮ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ: "ਅਤੇ ਉਸ ਨੇ ਕਿਹਾ: ਇਹ ਬਹੁਤ ਹੀ ਮੁਸ਼ਕਲ ਦਿਨ ਹੈ"।