إعدادات العرض
ਨਬੀ ਕਰੀਮ ﷺ ਨੇ ਫਰਮਾਇਆ:…
ਨਬੀ ਕਰੀਮ ﷺ ਨੇ ਫਰਮਾਇਆ: «ਤੁਹਾਡੇ ਵਿੱਚੋਂ ਸਭ ਤੋਂ ਵਧੀਆ ਮੇਰਾ ਦੌਰ ਹੈ, ਫਿਰ ਉਹ ਜੋ ਉਨ੍ਹਾਂ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਆਉਣਗੇ, ਫਿਰ ਉਹ ਜੋ ਉਨ੍ਹਾਂ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਆਉਣਗੇ»।
ਹਜ਼ਰਤ ਇਮਰਾਨ ਬਿਨ ਹੁਸੈਨ ਰਜ਼ੀਅੱਲਾਹੁ ਅਨਹੁਮਾ ਤੋਂ ਰਿਵਾਇਤ ਹੈ, ਉਹ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ: ਨਬੀ ਕਰੀਮ ﷺ ਨੇ ਫਰਮਾਇਆ: ਨਬੀ ਕਰੀਮ ﷺ ਨੇ ਫਰਮਾਇਆ: «ਤੁਹਾਡੇ ਵਿੱਚੋਂ ਸਭ ਤੋਂ ਵਧੀਆ ਮੇਰਾ ਦੌਰ ਹੈ, ਫਿਰ ਉਹ ਜੋ ਉਨ੍ਹਾਂ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਆਉਣਗੇ, ਫਿਰ ਉਹ ਜੋ ਉਨ੍ਹਾਂ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਆਉਣਗੇ»। ਹਜ਼ਰਤ ਇਮਰਾਨ ਰਜ਼ੀਅੱਲਾਹੁ ਅਨਹੁ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ: ਮੈਨੂੰ ਯਕੀਨ ਨਹੀਂ ਕਿ ਨਬੀ ਕਰੀਮ ﷺ ਨੇ ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਦੋ ਦੌਰਾਂ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਕੀਤਾ ਜਾਂ ਤਿੰਨ ਦਾ।ਨਬੀ ਕਰੀਮ ﷺ ਨੇ ਫਰਮਾਇਆ:«ਤੁਹਾਡੇ ਬਾਅਦ ਅਜਿਹੇ ਲੋਕ ਆਉਣਗੇ ਜੋ ਧੋਖਾ ਦੇਣਗੇ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ‘ਤੇ ਅਮਾਨਤ ਨਹੀਂ ਰੱਖੀ ਜਾਵੇਗੀ, ਉਹ ਗਵਾਹੀ ਦੇਣਗੇ ਹਾਲਾਂਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਗਵਾਹ ਬਣਾਇਆ ਨਹੀਂ ਗਿਆ ਹੋਵੇਗਾ, ਉਹ ਨਜ਼ਰ ਮਾਨਣਗੇ ਪਰ ਪੂਰੀ ਨਹੀਂ ਕਰਨਗੇ, ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਮੋਟਾਪਾ ਆਮ ਹੋ ਜਾਵੇਗਾ»।
الترجمة
العربية Tiếng Việt অসমীয়া Nederlands Bahasa Indonesia Kiswahili Hausa සිංහල English ગુજરાતી Magyar ქართული Română Русский Português ไทย తెలుగు मराठी دری Türkçe አማርኛ বাংলা Kurdî Malagasy Македонски Tagalog ភាសាខ្មែរ Українськаالشرح
ਨਬੀ ਕਰੀਮ ﷺ ਨੇ ਇਤਲਾ ਦਿੱਤੀ ਕਿ ਇਕੋ ਜਮਾਨੇ ਵਿੱਚ ਰਹਿਣ ਵਾਲਿਆਂ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਵਧੀਆ ਤਬਕਾ ਉਹ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਰਸੂਲੁੱਲਾਹ ﷺ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਅਸਹਾਬ ਹਨ, ਫਿਰ ਉਹ ਜੋ ਉਨ੍ਹਾਂ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਆਏ — ਉਹ ਮੋਮੀਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਅਸਹਾਬ ਨੂੰ ਪਾਇਆ ਪਰ ਰਸੂਲੁੱਲਾਹ ﷺ ਨੂੰ ਨਹੀਂ ਪਾਇਆ, ਫਿਰ ਉਹ ਜੋ ਉਨ੍ਹਾਂ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਆਏ — ਯਾਨੀ ਤਾਬਇਈਨਾਂ ਦੇ ਪੇਰੋਕਾਰ। ਅਤੇ ਸਹਾਬੀ ਰਜ਼ੀਅੱਲਾਹੁ ਅਨਹੁ ਨੂੰ ਚੌਥੇ ਕ਼ਰਨ ਦੇ ਜ਼ਿਕਰ ਵਿੱਚ ਸ਼ੱਕ ਰਿਹਾ। ਫਿਰ ਨਬੀ ਕਰੀਮ ﷺ ਨੇ ਫਰਮਾਇਆ: «ਤੁਹਾਡੇ ਬਾਅਦ ਅਜਿਹੇ ਲੋਕ ਆਉਣਗੇ ਜੋ ਧੋਖਾ ਦੇਣਗੇ ਅਤੇ ਲੋਕ ਉਨ੍ਹਾਂ ‘ਤੇ ਭਰੋਸਾ ਨਹੀਂ ਕਰਨਗੇ, ਉਹ ਗਵਾਹੀ ਦੇਣਗੇ ਬਿਨਾ ਇਹ ਮੰਗੇ ਜਾਣ ਦੇ, ਨਜ਼ਰਅੰਦਾਜ਼ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਧਮਕੀ ਦੇਣਗੇ ਪਰ ਪੂਰੀ ਨਹੀਂ ਕਰਨਗੇ, ਅਤੇ ਖਾਣ-ਪੀਣ ਵਿੱਚ ਵਿਆਪਕ ਹੋਣਗੇ, ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਮੋਟਾਪਾ ਸਪਸ਼ਟ ਹੋ ਜਾਵੇਗਾ»।فوائد الحديث
ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਸਾਰੇ ਜਮਾਨਿਆਂ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਵਧੀਆ ਦੌਰ ਉਹ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਨਬੀ ਕਰੀਮ ﷺ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਅਸਹਾਬ ਰਹੇ। ਸਹੀਹ ਬੁਖਾਰੀ ਵਿੱਚ ਰਿਵਾਇਤ ਹੈ ਕਿ ਨਬੀ ਕਰੀਮ ﷺ ਨੇ ਫਰਮਾਇਆ:"ਮੈਂ ਇਨਸਾਨੀ ਨਸਲ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਵਧੀਆ ਦੌਰਾਂ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਦੌਰ ਤੋਂ ਦੌਰ ਤੱਕ ਭੇਜਿਆ ਗਿਆ, ਤੱਕੜੇ ਤੱਕੜੇ, ਤੱਕ ਮੈਂ ਉਸ ਦੌਰ ਵਿੱਚ ਸੀ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਮੈਂ ਸੀ"।
ਇਬਨ ਹਜ਼ਰ ਨੇ ਕਿਹਾ: ਇਹ ਹਦੀਸ ਇਸ ਗੱਲ ਦੀ ਤਸਦੀਕ ਕਰਦੀ ਹੈ ਕਿ ਅਸਹਾਬ ਤਾਬਇਈਨਾਂ ਤੋਂ ਬਿਹਤਰ ਹਨ, ਅਤੇ ਤਾਬਇਈਨ ਤਾਬੀਅਤ ਤਾਬੀਈਨਾਂ (ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰੀ) ਤੋਂ ਬਿਹਤਰ ਹਨ। ਪਰ ਇਹ ਬਿਹਤਰੀ ਸਵਾਲ ਬਣਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਫਰਕ ਸਿਰਫ਼ ਸਮੂਹਿਕ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਹੈ ਜਾਂ ਫਰਦਾਂ ਲਈ ਵੀ? ਇਸ ਮਾਮਲੇ ‘ਤੇ ਅਕਸਰੀਅਤ (ਜਮਹੂਰ) ਦਾ ਰਵਾਇਤੀ ਰਵੱਈਆ ਦੂਜੇ ਵੱਲ ਹੈ, ਯਾਨੀ ਇਹ ਸਮੂਹਿਕ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਤੀਨ ਪਹਿਲੀਆਂ ਪੀੜੀਆਂ ਦੇ ਰਸਤੇ ਦੀ ਪਾਲਨਾ ਕਰਨ ਦੀ ਨਿਸ਼ਾਨਦੇਹੀ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ; ਕਿਉਂਕਿ ਜੋ ਆਪਣਾ ਸਮਾਂ ਨਬੁੱਵਤ ਦੇ ਸਮੇਂ ਦੇ ਨੇੜੇ ਪਾਇਆ, ਉਹ ਫਜੀਲਤ, ਗਿਆਨ, ਨਬੀ ﷺ ਦੀ ਤਰੀਕ ਤੇ ਅਮਲ ਅਤੇ ਹਦਾਇਤ ਨੂੰ ਮੰਨਣ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਅਗੇ ਹੈ।
ਨਜ਼ਰ: ਇਹ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਮੁਕੱਲਫ਼ (ਜਿਸ 'ਤੇ ਫਰਜ਼ ਲਾਗੂ ਹੁੰਦਾ ਹੈ) ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਕਿਸੇ ਇਬਾਦਤ ਵਿੱਚ ਬੰਨ੍ਹ ਲੈਂਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਸ਼ਰੀਅਤ ਨੇ ਉਸ ਤੇ ਲਾਜ਼ਮੀ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ, ਪਰ ਜਿਸ ਲਈ ਕੋਈ ਆਯਤ ਜਾਂ ਹਦੀਸ ਇਸ ਦੀ ਤਰਫ਼ ਇਸ਼ਾਰਾ ਕਰਦੀ ਹੈ।
ਧੋਖਾਧੜੀ, ਨਜ਼ਰ ਦੀ ਪਾਲਨਾ ਨਾ ਕਰਨ ਅਤੇ ਦੁਨੀਆ ਨਾਲ ਅਟੁੱਟ ਲਗਾਅ ਦੀ ਨਿੰਦਾ।
ਸੱਚਾਈ ਜਾਣਦਿਆਂ ਬਿਨਾ ਗਵਾਹੀ ਦੇਣ ਦੀ ਨਿੰਦਾ; ਜੇ ਗਵਾਹੀ ਦੇਣ ਵਾਲਾ ਇਸ ਨੂੰ ਨਹੀਂ ਜਾਣਦਾ, ਤਾਂ ਇਹ ਨਬੀ ﷺ ਦੇ ਫਰਮਾਉਂਦੇ ਸ਼ਬਦ ਵਿੱਚ ਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ: «ਕੀ ਮੈਂ ਤੁਹਾਨੂੰ ਸਭ ਤੋਂ ਵਧੀਆ ਸ਼ਹਾਦਤ ਦੇਣ ਵਾਲੇ ਦਾ ਦੱਸਾਂ, ਜੋ ਪੂਰੀ ਮੰਗ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਆਪਣੀ ਸ਼ਹਾਦਤ ਦਿੰਦਾ ਹੈ»। (ਰਿਵਾਇਤ: ਮੁਸਲਿਮ)