إعدادات العرض
ਰਸੂਲੁੱਲਾਹ ﷺ ਨਮਾਜ਼ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਤਕਬੀਰ ਨਾਲ ਕਰਦੇ ਸਨ ਅਤੇ ਪਾਠ “ਅਲਹਮਦੁ ਲਿੱਲਾਹਿ ਰੱਬਿਲ ਆਲਮੀਨ” ਨਾਲ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਦੇ ਸਨ।
ਰਸੂਲੁੱਲਾਹ ﷺ ਨਮਾਜ਼ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਤਕਬੀਰ ਨਾਲ ਕਰਦੇ ਸਨ ਅਤੇ ਪਾਠ “ਅਲਹਮਦੁ ਲਿੱਲਾਹਿ ਰੱਬਿਲ ਆਲਮੀਨ” ਨਾਲ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਦੇ ਸਨ।
ਹਜ਼ਰਤ ਆਇਸ਼ਾ, ਮੋਮਿਨਾਂ ਦੀ ਮਾਤਾ (ਰਜ਼ੀਅੱਲਾਹੁ ਅਨਹਾ) ਨੇ ਕਿਹਾ: ਰਸੂਲੁੱਲਾਹ ﷺ ਨਮਾਜ਼ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਤਕਬੀਰ ਨਾਲ ਕਰਦੇ ਸਨ ਅਤੇ ਪਾਠ “ਅਲਹਮਦੁ ਲਿੱਲਾਹਿ ਰੱਬਿਲ ਆਲਮੀਨ” ਨਾਲ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਦੇ ਸਨ।،ਜਦੋਂ ਰੁਕੂ ਕਰਦੇ, ਤਾਂ ਨਾ ਸਿਰ ਉੱਪਰ ਉਠਾਉਂਦੇ ਸਨ ਅਤੇ ਨਾ ਬਹੁਤ ਝੁਕਾਉਂਦੇ ਸਨ, ਸਗੋਂ ਦੋਹਾਂ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਰੱਖਦੇ ਸਨ।ਜਦੋਂ ਰੁਕੂ ਤੋਂ ਸਿਰ ਉੱਠਾਉਂਦੇ ਸਨ, ਤਾਂ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਖੜੇ ਹੋਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਸਜਦਾ ਨਹੀਂ ਕਰਦੇ ਸਨ।ਅਤੇ ਜਦੋਂ ਸਜਦੇ ਤੋਂ ਸਿਰ ਉੱਠਾਉਂਦੇ ਸਨ, ਤਾਂ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਬੈਠਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਦੂਜਾ ਸਜਦਾ ਨਹੀਂ ਕਰਦੇ ਸਨ।ਹਰ ਦੋ ਰਕਅਤਾਂ ਵਿੱਚ ਤਸ਼ਹਹੁਦ (ਅੱਤਹਿਯਾਤ) ਪੜ੍ਹਦੇ ਸਨ।ਨਮਾਜ਼ ਵਿੱਚ ਖੱਬੀ ਟੰਗ ਵਿਛਾ ਲੈਂਦੇ ਸਨ ਅਤੇ ਸੱਜੀ ਟੰਗ ਖੜੀ ਰੱਖਦੇ ਸਨ।ਸ਼ੈਤਾਨ ਵਾਲੀ ਢੰਗ ਨਾਲ ਪੈਰ ਰੱਖਣ ਤੋਂ ਮਨਾਹੀ ਕਰਦੇ ਸਨ।ਅਤੇ ਮਨੁੱਖ ਨੂੰ ਦਰਿੰਦੇ ਵਾਂਗਾਂ ਬਾਂਹਾਂ ਵਿਛਾਉਣ ਤੋਂ ਰੋਕਦੇ ਸਨ। ਨਮਾਜ਼ ਦਾ ਖਾਤਮਾ ਤਸਲੀਮ (ਅੱਸਲਾਮੁ ਅਲੈਕੁਮ) ਨਾਲ ਕਰਦੇ ਸਨ।
الترجمة
العربية বাংলা Bosanski English Español فارسی Français Bahasa Indonesia Русский Tagalog Türkçe اردو 中文 हिन्दी ئۇيغۇرچە Hausa Português Kurdî دری Македонски Tiếng Việt Magyar ქართული ไทย অসমীয়া Nederlandsالشرح
ਉਮੁਲ ਮੋਮੀਨੀਨ ਹਜ਼ਰਤ ਆਇਸ਼ਾ ਰਜ਼ੀਅੱਲਾਹੁ ਅੰਹਾ ਨੇ ਨਬੀ ਕਰੀਮ ﷺ ਦੀ ਨਮਾਜ਼ ਬਾਰੇ ਬਿਆਨ ਕੀਤਾ ਕਿ ਉਹ ਆਪਣੀ ਨਮਾਜ਼ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਤਕਬੀਰ-ਏ-ਇਹਰਾਮ ਨਾਲ ਕਰਦੇ ਸਨ, ਯਾਨੀ ਕਹਿੰਦੇ ਸਨ: **«ਅੱਲਾਹੁ ਅਕਬਰ»** — “ਅੱਲਾਹ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਹੈ।”ਅਤੇ ਕਿਰਾਅਤ (ਪਾਠ) ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ **ਸੂਰਹ ਫਾਤਿਹਾ** ਨਾਲ ਕਰਦੇ ਸਨ। **«ਅਲਹਮਦੁ ਲਿੱਲਾਹਿ ਰੱਬਿਲ ਆਲਮੀਨ...»** — “ਸਾਰੀ ਤਾਰੀਫ਼ ਅੱਲਾਹ ਲਈ ਹੈ ਜੋ ਸਭ ਜਹਾਨਾਂ ਦਾ ਰੱਬ ਹੈ।” ਅਤੇ ਜਦੋਂ ਉਹ ਖੜ੍ਹੇ ਹੋਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਰੁਕੂ ਕਰਦੇ ਸਨ, ਤਾਂ ਰੁਕੂ ਦੌਰਾਨ ਨਾ ਸਿਰ ਉੱਪਰ ਉਠਾਉਂਦੇ ਸਨ ਤੇ ਨਾ ਹੀ ਬਹੁਤ ਝੁਕਾਉਂਦੇ ਸਨ, ਬਲਕਿ ਸਿਰ ਤੇ ਪਿੱਠ ਨੂੰ ਸਿੱਧਾ ਰੱਖਦੇ ਸਨ।ਜਦੋਂ ਰੁਕੂ ਤੋਂ ਸਿਰ ਉੱਠਾਉਂਦੇ ਸਨ, ਤਾਂ ਸਜਦੇ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਖੜੇ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਸਨ।ਅਤੇ ਜਦੋਂ ਪਹਿਲੇ ਸਜਦੇ ਤੋਂ ਸਿਰ ਉੱਠਾਉਂਦੇ ਸਨ, ਤਾਂ ਦੂਜੇ ਸਜਦੇ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਢੰਗ ਨਾਲ ਬੈਠ ਜਾਂਦੇ ਸਨ। ਉਹ ਹਰ ਦੋ ਰਕਅਤਾਂ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਤਸ਼ਹਹੁਦ ਲਈ ਬੈਠਦੇ ਸਨ ਅਤੇ ਪੜ੍ਹਦੇ ਸਨ: **«ਅੱਤਹਿਯਾਤੁ ਲਿੱਲਾਹਿ ਵੱਸਲਾਵਾਤੁ ਵੱਤੱਯਿਬਾਤ...»**ਅਤੇ ਜਦੋਂ ਦੋ ਸਜਦਿਆਂ ਦੇ ਦਰਮਿਆਨ ਜਾਂ ਤਸ਼ਹਹੁਦ ਲਈ ਬੈਠਦੇ ਸਨ, ਤਾਂ ਖੱਬਾ ਪੈਰ ਵਿਛਾ ਲੈਂਦੇ ਸਨ ਤੇ ਉਸ ਤੇ ਬੈਠਦੇ ਸਨ, ਅਤੇ ਸੱਜਾ ਪੈਰ ਖੜਾ ਰੱਖਦੇ ਸਨ। ਅਤੇ ਉਹ ਨਮਾਜ਼ੀ ਨੂੰ ਮਨਾਂ ਕਰਦੇ ਸਨ ਕਿ ਉਹ ਨਮਾਜ਼ ਵਿੱਚ ਸ਼ੈਤਾਨ ਵਾਂਗ ਨਾ ਬੈਠੇ — ਯਾਨੀ ਆਪਣੇ ਪੈਰਾਂ ਨੂੰ ਜ਼ਮੀਨ 'ਤੇ ਵਿਛਾ ਕੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਟਿੱਠਿਆਂ 'ਤੇ ਬੈਠਣਾ ਨਹੀਂ ਚਾਹੀਦਾ,ਜਾਂ ਪਿੱਠ ਨੂੰ ਜ਼ਮੀਨ ਨਾਲ ਲਗਾ ਕੇ, ਟੰਗਾਂ ਖੜੀਆਂ ਕਰਕੇ, ਹੱਥਾਂ ਨੂੰ ਜ਼ਮੀਨ 'ਤੇ ਰੱਖਣਾ ਨਹੀਂ ਚਾਹੀਦਾ — ਜਿਵੇਂ ਕੁੱਤਾ ਵਿਛਾਉਂਦਾ ਹੈ।ਅਤੇ ਇਹ ਵੀ ਮਨਾਂ ਕਰਦੇ ਸਨ ਕਿ ਨਮਾਜ਼ੀ ਸਜਦੇ ਦੇ ਵੇਲੇ ਆਪਣੀਆਂ ਬਾਂਹਾਂ ਦਰਿੰਦਿਆਂ ਵਾਂਗ ਫੈਲਾਵੇ ਤੇ ਜ਼ਮੀਨ 'ਤੇ ਵਿਛਾ ਦੇਵੇ। ਅਤੇ ਉਹ ਆਪਣੀ ਨਮਾਜ਼ ਦਾ ਖਾਤਮਾ **ਤਸਲੀਮ** ਨਾਲ ਕਰਦੇ ਸਨ — ਸੱਜੇ ਪਾਸੇ ਮੁੜ ਕੇ ਕਹਿੰਦੇ ਸਨ: **«ਅੱਸਲਾਮੁ ਅਲੈਕੁਮ ਵ ਰਹਮਤੁੱਲਾਹ»**, ਅਤੇ ਫਿਰ ਖੱਬੇ ਪਾਸੇ ਮੁੜ ਕੇ ਵੀ ਕਹਿੰਦੇ ਸਨ: **«ਅੱਸਲਾਮੁ ਅਲੈਕੁਮ ਵ ਰਹਮਤੁੱਲਾਹ»**।فوائد الحديث
ਨਬੀ ਕਰੀਮ ﷺ ਦੀ ਨਮਾਜ਼ ਦੀ ਕੁਝ ਸਿਫ਼ਤਾਂ ਦਾ ਬਿਆਨ:
**ਤਕਬੀਰ-ਏ-ਇਹਰਾਮ ਦੀ ਲਾਜ਼ਮੀਅਤ:** ਤਕਬੀਰ-ਏ-ਇਹਰਾਮ (ਯਾਨੀ “**ਅੱਲਾਹੁ ਅਕਬਰ**” ਕਹਿਣਾ) ਨਮਾਜ਼ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਦਾ ਲਾਜ਼ਮੀ ਹਿੱਸਾ ਹੈ।
ਇਸ ਨਾਲ ਹਰ ਉਹ ਗੱਲ ਤੇ ਕੰਮ ਮਨਾਂ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਜੋ ਨਮਾਜ਼ ਦੇ ਅਖ਼ਰਾਂ ਜਾਂ ਅਮਲਾਂ ਦੇ ਵਿਰੁੱਧ ਹੋਣ।ਅਤੇ ਇਸ ਤਕਬੀਰ ਦੀ ਇਹੀ ਸ਼ਕਲ — “**ਅੱਲਾਹੁ ਅਕਬਰ**” — ਨਮਾਜ਼ ਵਿੱਚ ਦਾਖ਼ਲ ਹੋਣ ਲਈ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ;ਇਸ ਤੋਂ ਹਟ ਕੇ ਹੋਰ ਕੋਈ ਸ਼ਬਦ ਜਾਂ ਵਾਕ ਇਸ ਦੀ ਜਗ੍ਹਾ ਨਹੀਂ ਲੈ ਸਕਦਾ।
ਸੂਰਹ ਫਾਤਿਹਾ ਪੜ੍ਹਨ ਦੀ ਲਾਜ਼ਮੀਅਤ:
**ਰੁਕੂ ਕਰਨ ਦੀ ਲਾਜ਼ਮੀਅਤ:**ਨਮਾਜ਼ ਵਿੱਚ **ਰੁਕੂ ਕਰਨਾ ਜ਼ਰੂਰੀ** ਹੈ।
ਰੁਕੂ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵਧੀਆ ਢੰਗ ਹੈ **ਸਿੱਧਾ ਹੋ ਕੇ ਰੁਕੂ ਕਰਨਾ**, ਬਿਨਾਂ ਸਿਰ ਬਹੁਤ ਉੱਚਾ ਉਠਾਉਣ ਜਾਂ ਬਹੁਤ ਝੁਕਾਉਣ ਦੇ।
**ਰੁਕੂ ਤੋਂ ਉੱਠਣ ਦੀ ਲਾਜ਼ਮੀਅਤ:**ਰੁਕੂ ਤੋਂ ਉੱਠਣਾ **ਜ਼ਰੂਰੀ** ਹੈ। ਉੱਠਣ ਦੇ ਬਾਅਦ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ **ਸਿੱਧਾ ਖੜੇ ਹੋਣਾ** (ਏਤਦਾਲ) ਵੀ ਲਾਜ਼ਮੀ ਹੈ, ਤਾਂ ਕਿ ਨਮਾਜ਼ ਦਾ ਅਮਲ ਠੀਕ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਪੂਰਾ ਹੋਵੇ।
**ਸਜਦੇ ਦੀ ਲਾਜ਼ਮੀਅਤ:**ਨਮਾਜ਼ ਵਿੱਚ **ਸਜਦਾ ਕਰਨਾ ਜ਼ਰੂਰੀ** ਹੈ।
ਸਜਦੇ ਤੋਂ **ਉੱਠਣਾ** ਵੀ ਲਾਜ਼ਮੀ ਹੈ।ਉੱਠਣ ਦੇ ਬਾਅਦ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ **ਬੈਠ ਕੇ ਸਹੀ ਢੰਗ ਨਾਲ ਠਹਿਰਨਾ** (ਇਤਦਾਲ ਕੌਦਾ) ਵੀ ਲਾਜ਼ਮੀ ਹੈ।
**ਨਮਾਜ਼ ਵਿੱਚ ਬੈਠਣ ਦੀ ਸਿਫ਼ਤ (ਰਿਕੁੱਤ) ਦੀ ਵਿਧੀ:**ਨਮਾਜ਼ ਵਿੱਚ ਬੈਠਦੇ ਸਮੇਂ **ਖੱਬੀ ਟੰਗ ਵਿਛਾਉਣਾ** ਅਤੇ **ਸੱਜੀ ਟੰਗ ਖੜੀ ਕਰਨਾ** ਮੁਬਾਹ ਹੈ।ਜਿਹੜੀਆਂ ਨਮਾਜ਼ਾਂ ਵਿੱਚ **ਆਖ਼ਰੀ ਤਸ਼ਹਹੁਦ** ਹੁੰਦਾ ਹੈ — ਜਿਵੇਂ **ਮਗਰਿਬ ਅਤੇ ਇਸ਼ਾ** — ਉਸ ਵਿੱਚ **ਆਖ਼ਰੀ ਤਸ਼ਹਹੁਦ ਵਿੱਚ ਖੱਬੀ ਟੰਗ ਖੜੀ ਰੱਖ ਕੇ ਬੈਠਣਾ (ਤੌਰਕ)** ਮਸ਼ਰੂਅ ਹੈ।ਇਸ ਬਾਰੇ ਕਈ ਹੋਰ ਹਦੀਸਾਂ ਵੀ ਦਰਜ ਹੋਈਆਂ ਹਨ।
**ਸ਼ੈਤਾਨ ਵਾਂਗ ਬੈਠਣ ਤੋਂ ਮਨਾਂ:**ਨਮਾਜ਼ ਵਿੱਚ ਮਨਾਂ ਹੈ ਕਿ ਕਿਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ **ਸ਼ੈਤਾਨ ਵਾਂਗ ਨਾ ਬੈਠਿਆ ਜਾਵੇ**, ਜਿਸਦਾ ਮਤਲਬ ਹੈ:
* ਆਪਣੇ **ਟਿੱਠਿਆਂ ‘ਤੇ ਬੈਠ ਕੇ ਪੈਰਾਂ ਨੂੰ ਜ਼ਮੀਨ ‘ਤੇ ਵਿਛਾਉਣਾ**,
ਜਾਂ
* ਪੈਰਾਂ ਖੜੇ ਕਰਕੇ, ਦੋਹਾਂ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਬੈਠਣਾ।
**ਦਰਿੰਦਿਆਂ ਵਾਂਗ ਬਾਂਹਾਂ ਫੈਲਾਉਣ ਤੋਂ ਮਨਾਂ:** ਨਮਾਜ਼ ਵਿੱਚ ਮਨਾਂ ਹੈ ਕਿ ਨਮਾਜ਼ੀ **ਬਾਂਹਾਂ ਨੂੰ ਜ਼ਮੀਨ ‘ਤੇ ਫੈਲਾਉਂਦੇ ਨਾ ਬੈਠੇ**, ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ **ਆਲਸੀਪਨ ਅਤੇ ਕਮਜ਼ੋਰੀ ਦਾ ਲੱਛਣ** ਹੈ।
**ਸ਼ੈਤਾਨ ਅਤੇ ਜਾਨਵਰਾਂ ਵਾਂਗ ਬਰਤਾਓ ਤੋਂ ਮਨਾਂ:**ਨਮਾਜ਼ ਵਿੱਚ ਮਨਾਂ ਹੈ ਕਿ ਨਮਾਜ਼ੀ **ਸ਼ੈਤਾਨ ਜਾਂ ਜਾਨਵਰਾਂ ਦੀਆਂ ਅਮਲਾਂ ਦੀ ਨਕਲ ਨਾ ਕਰੇ**,
**ਨਮਾਜ਼ ਦਾ ਖਾਤਮਾ ਤਸਲੀਮ ਨਾਲ ਕਰਨ ਦੀ ਲਾਜ਼ਮੀਅਤ:**
ਤਸਲੀਮ ਨਾਲ ਨਮਾਜ਼ੀ ਆਪਣੇ ਆਪ, ਮੌਜੂਦ ਨਮਾਜ਼ੀਆਂ ਅਤੇ ਗੈਰ ਮੌਜੂਦ ਸਾਰੇ ਸਧਾਰਨ ਲੋਕਾਂ ਲਈ **ਹਰ ਕਿਸਮ ਦੇ ਬੁਰੇ ਅਤੇ ਕਮਜ਼ੋਰੀ ਤੋਂ ਸੁਰੱਖਿਆ** ਦੀ ਦੁਆ ਕਰਦਾ ਹੈ।
ਨਮਾਜ਼ ਵਿੱਚ ਸਖ਼ਤੀ ਅਤੇ ਠਹਿਰਾਉ (ਸੁਕੂਨ) ਦੀ ਲਾਜ਼ਮੀਅਤ: