الشرح

អ៊ុមមុលមុមីនីន អាអ៊ីស្ហះ رضي الله عنها បានប្រាប់ថា ពិតប្រាកដណាស់ វ៉ាហ៊ីដែលបានមកដល់រ៉ស៊ូលុលឡោះ ﷺ ដំបូងគេបង្អស់នោះគឺ ការយល់សុបិនពិតនៅក្នុងដំណេក។ រាល់សុបិនដែលលោកបានឃើញនៅក្នុងដំណេករបស់លោក គឺតែងតែកើតឡើងយ៉ាងច្បាស់លាស់ប្រៀបបាននឹងពន្លឺអារុណ្ណោភាសរះឡើង។ ក្រោយមក លោកចូលចិត្តនៅស្ងាត់តែម្នាក់ឯង។ លោកធ្លាប់ស្ថិតនៅតែឯងក្នុងរូងភ្នំហ៊ីរ៉កដោយលោកធ្វើសក្ការៈចំពោះអល់ឡោះនៅទីនោះជាច្រើនយប់មុននឹងលោកត្រឡប់ទៅកាន់ក្រុមគ្រួសាររបស់លោកវិញ ហើយលោកក៏បានត្រៀមស្បៀងអាហារសម្រាប់ស្នាក់នៅក្នុងរូងនោះផងដែរ។ ក្រោយមក លោកបានវិលត្រឡប់ទៅកាន់អ៊ុមមុលមុមីនីន ខទីហ្ជះ رضي الله عنها រួចលោកបានត្រៀមរៀបចំស្បៀងដូច្នោះទៀតសម្រាប់រយៈពេលជាច្រើនយប់នោះ រហូតដល់សេចក្តីពិតបានមកដល់លោកក្នុងពេលដែលលោកកំពុងស្ថិតនៅក្នុងរូងភ្នំហ៊ីរ៉ក។ ម៉ាឡាអ៊ីកាត់ជីព្រីល អាឡៃហ៊ីស្សាឡាម បានមកកាន់លោក ហើយនិយាយទៅកាន់លោកថា៖ ចូរអ្នកអាន។ ណាពី ﷺ បានតបថា៖ ខ្ញុំមិនចេះអានទេ។ លោកបានមានប្រសាសន៍ថា៖ ពេលនោះ ម៉ាឡាអ៊ីកាត់ក៏បានអោបរឹតខ្ញុំ រហូតខ្ញុំប្រឹងរើបម្រាស់យ៉ាងខ្លាំង។ ក្រោយមក ទើបគេលែងខ្ញុំវិញ ហើយនិយាយថា៖ ចូរអ្នកអាន។ ខ្ញុំបានឆ្លើយថា៖ ខ្ញុំមិនចេះអានទេ។ ពេលនោះ គេក៏បានចាប់អោបរឹតខ្ញុំជាលើកទីពីរ រហូតខ្ញុំប្រឹងរើបម្រាស់យ៉ាងខ្លាំង។ បន្ទាប់មក គេក៏លែងខ្ញុំវិញ ហើយនិយាយថា៖ ចូរអ្នកអាន។ ខ្ញុំបានឆ្លើយថា៖ ខ្ញុំមិនចេះអានទេ។ ក្រោយមក គេក៏បានចាប់អោបរឹតខ្ញុំជាលើកទីបីទៀត បន្ទាប់មក គេក៏លែងខ្ញុំវិញ រួចពោលថា៖ ﴿إِقْرَاءْ بِاسْمِ رَبِّكَ الَّذِيْ خَلَقَ، خَلَقَ اْلإِنْسَانَ مِنْ عَلَقٍ، إِقْرَاءْ وَرَبُّكَ اْلأَكْرَامُ﴾ មានន័យថា៖ “ចូរអ្នកសូត្រក្នុងនាមម្ចាស់របស់អ្នកដែលបានបង្កើត(អ្វីៗទាំងអស់)ចុះ។ ទ្រង់បានបង្កើតមនុស្សលោកពីកំណកឈាមមួយដុំ។ ចូរអ្នកសូត្រចុះ ហើយម្ចាស់របស់អ្នកមហាសប្បុរស”។ (អាល់អាឡឹក៖១-៣) ក្រោយមក រ៉ស៊ូលុលឡោះ ﷺ បាននាំអាយ៉ាត់ទាំងនេះវិលត្រឡប់ទៅកាន់គេហដ្ឋានរបស់លោកវិញទាំងបេះដូងរបស់លោកភ័យញាប់ញ័រដោយភ័យខ្លាចសេចក្តីស្លាប់ រួចលោកបានចូលទៅជួបនឹងភរិយារបស់លោក អ៊ុមមុលមុមីនីន ខទីហ្ជះ ពិនទី ឃូវៃឡិត رضي الله عنها ហើយបានមានប្រសាសន៍ថា៖ សូមអ្នកយកភួយដណ្តប់ឲ្យខ្ញុំផង។ សូមអ្នកយកភួយដណ្តប់ឲ្យខ្ញុំផង។ ពេលនោះ ខទីហ្ជះក៏បានយកភួយដណ្តប់ឲ្យលោក រហូតដល់លោកបាត់ភ័យខ្លាច។ ក្រោយមក លោកក៏បានរ៉ាយរ៉ាប់នូវរឿងរ៉ាវដែលលោកបានជួបនោះប្រាប់ដល់ខទីហ្ជះ ហើយលោកបានមានប្រសាសន៍ថា៖ ខ្ញុំពិតជាមានការព្រួយបារម្ភខ្លាចសេចក្តីស្លាប់ធ្លាក់មកលើខ្លួនខ្ញុំណាស់។ ខទីហ្ជះបានតបទៅវិញថា៖ មិនដូច្នោះទេ! សូមស្បថនឹងអល់ឡោះ! អល់ឡោះជាម្ចាស់ទ្រង់មិនធ្វើបាបអ្នកជាដាច់ខាត។ ជាការពិតណាស់ អ្នកជាអ្នកដែលភ្ជាប់ទំនាក់ទំនងសាច់ញាតិ ជាអ្នកគាំពារអ្នកទន់ខ្សោយដែលគ្មានសមត្ថភាពមើលថែកិច្ចការផ្ទាល់ខ្លួនរបស់ពួកគេ ជាអ្នកជួយដល់ជនក្រីក្រតោកយ៉ាកដោយអ្នកផ្តល់ឲ្យពួកគេនូវអ្វីដែលពួកគេគ្មាន ជាអ្នកដែលទទួលភ្ញៀវ និងជាអ្នកដែលជួយដល់អ្នកដែលរងគ្រោះផ្សេងៗ។ ក្រោយមក ខទីហ្ជះក៏បាននាំលោកទៅជួបនឹងជីដូនមួយរបស់គាត់ដែលមានឈ្មោះថា វ៉ារ៉កោះ ពិន ណាវហ្វាល់ ពិន អាសាត់ ពិន អាប់ទុលអ៊ុសហ្សា។ គាត់បានបោះបង់សាសនាដែលអវិជ្ជា ហើយក៏បានក្លាយជាអ្នកកាន់សាសនាគ្រឹស្ទាន។ គាត់បានសរសេរដកស្រង់ចេញពីគម្ពីរអិញជីលតាមភាសាហេព្រើនូវអ្វីដែលអល់ឡោះមានចេតនាឲ្យគាត់សរសេរ។ គាត់ជាព្រឹទ្ធាចារ្យធំម្នាក់ តែជាមនុស្សពិការភ្នែក។ ពេលនោះ ខទីហ្ជះបាននិយាយទៅកាន់គាត់ថា៖ ឱជីដូនមួយ! សូមអ្នកស្តាប់ក្មួយរបស់អ្នក។ វ៉ារ៉កោះបានសួរណាពី ﷺ ថា៖ ឱក្មួយប្រុសរបស់ខ្ញុំ! តើអ្នកបានឃើញអ្វីខ្លះ? ពេលនោះ រ៉ស៊ូលុលឡោះ ﷺ បានប្រាប់វ៉ារ៉កោះនូវអ្វីដែលលោកបានឃើញ។ វ៉ារ៉កោះក៏បាននិយាយទៅកាន់លោកថា៖ នេះជាម៉ាឡាអ៊ីកាត់ជីព្រីលដែលអល់ឡោះបានឱ្យគេចុះមកជួបនឹងណាពីរបស់ទ្រង់ មូសា អាឡៃហ៊ីស្សាឡាម។ ឱអនិច្ចាខ្លួនខ្ញុំ! ខ្ញុំប្រាថ្នាថាខ្ញុំនៅក្មេង ហើយអាចរស់បានរហូតដល់ពេលដែលក្រុមរបស់អ្នកនឹងបណ្តេញអ្នកចេញ។ រ៉ស៊ូលុលឡោះ ﷺ បានសួរថា៖ តើពួកគេជាអ្នកដែលបណ្តេញខ្ញុំចេញឬ? គាត់បានឆ្លើយថា៖ បាទ (ពិតមែនហើយ)។ គ្មានបុរសណាម្នាក់ដែលបានពាំនាំរឿងរាវដូចដែលអ្នកបាននាំមកនេះឡើយ លើកលែងតែរូបគេត្រូវបានគេធ្វើទុក្ខបុកម្នេញ និងប្រឆាំង។ ប្រសិនបើខ្ញុំ(នៅមានជីវិត)ទាន់ថ្ងៃរបស់អ្នក ប្រាកដជាខ្ញុំនឹងជួយដល់អ្នកយ៉ាងខ្លាំងក្លាជាមិនខាន។ ក្រោយមក មិនយូរប៉ុន្មាន វ៉ារ៉កោះក៏បានទទួលមរណភាព ហើយវ៉ាហ៊ីក៏បានដាច់មួយរយៈ។