الشرح

پێغەمبەر -صلى اللە علیە وسلم- دەفەرموێت: (بانگبێژەکان درێژترین گەردنیان هەیە لە -نێو- خەڵکیدا لە ڕۆژی قیامەتدا): زانایان یەکدەنگ نین سەبارەت بە ماناى -گەردن:مل- لێرەدا، ووتراوە: ئەمە ملی ئەوانە لە ڕاستیدا درێژ دەبێتەوە، واتا ئەگەر خەڵکی نقوم بن لە ئارەقەکانیان لە ڕۆژی قیامەتدا؛ گەردنی بانگبێژەکان درێژ دەبێتەوە بۆئەوەی تووشی ناڕەحەتی وئارەقی لاشەیان نەبن. ووتراوە: لەو کەسانەن کە لە هەمووی خەڵکێکی تر زیاتر تاسە وخولیای ڕەحمەتی خواى گەورەن چونکە ئەو کەسەی تاسەی ڕەحمەتی خواى گەورە بێت گەردنی درێژ دەبێتەوە بۆ سەیرکردن وداواکردنی ئەو پاداشتەی پێی دەدرێت. ووتراوە: ئەوان گەورە وبەرزترن لە خەڵکی تر، وعەرەب زۆر جار گەورەکان بە گەردن درێژ بانگدەکەن. ووتراوە: زۆرترین شوێنکەوتوویان هەیە. وجگە لەمانەش ووتراوە. وکاتێک دەفەرموێت: (لە ڕۆژی قیامەتدا): ئەگەر خواى گەورە خەڵکی زیندوو بکاتەوە ئەوا بانگبێژەکان تایبەتمەندییەکان دەبێت کە لە لای ئەوانى تر نییە، وئەمیش ئەوەیە گەردنیان لە خەڵکەکانی تر درێژترە، بەهۆی ئەمە دەناسرێنەوە ئەمیش ئاماژەیە بۆ فەزڵیان وڕێزداریان، چونکە ئەوان بانگیان دەدا وبە ئاشکرا تەکبیر وتەوحید وشایەتمانیان دەووت، وخەڵکیان بانگ دەکرد بۆ نوێژ ئەنجامدان وسەرکەوتن، ولە شوێنە بەرزەکانیەوە ئەم بانگەیان دەدا -پێش ئەوەى ئەم ئامێرە دەنگ گەورەکارانە بێت-، بۆیە پاداشت لە ڕەگەزی کردەوەکانە، سەر وڕوویان بەرز دەبێت، ئەمیش بەهۆی درێژبوونەوەى گەردنیان، بۆیە پێویستە مرۆڤ هەوڵبدات لە بانگبێژان بێت ئەگەرچیش لە نێو مزگەوتدا نەبێت؛ پێویستە پەلە بکات بۆئەوەى یەکێک لە ئەوان بێت بەهۆی ئەم ڕێزلێنانە مەزنە.