ਅੱਲ੍ਹਾਹ ਮੈਨੂੰ ਆਪਣੇ ਅਜ਼ਾਬ ਤੋਂ ਬਚਾ, ਜਿਸ ਦਿਨ ਤੂੰ ਆਪਣੇ ਬੰਦਿਆਂ ਨੂੰ ਇਕੱਠਾ ਕਰੇਗਾ ਜਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਭੇਜੇਗਾ।

ਅੱਲ੍ਹਾਹ ਮੈਨੂੰ ਆਪਣੇ ਅਜ਼ਾਬ ਤੋਂ ਬਚਾ, ਜਿਸ ਦਿਨ ਤੂੰ ਆਪਣੇ ਬੰਦਿਆਂ ਨੂੰ ਇਕੱਠਾ ਕਰੇਗਾ ਜਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਭੇਜੇਗਾ।

ਹੁਜ਼ੈਫ਼ਾ ਬਿਨ ਯਮਾਨ ਰਜ਼ੀਅੱਲਾਹੁ ਅਨਹੁ ਤੋਂ ਰਿਵਾਇਤ ਹੈ ਕਿ: ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਨਬੀ ﷺ ਜਦੋਂ ਸੋਣ ਦੀ ਇੱਛਾ ਕਰਦੇ ਸਨ, ਤਾਂ ਉਹ ਆਪਣਾ ਹੱਥ ਸਿਰ ਹੇਠ ਰੱਖ ਲੈਂਦੇ ਸਨ ਅਤੇ ਫਿਰ ਫਰਮਾਉਂਦੇ ਸਨ: "ਅੱਲ੍ਹਾਹ ਮੈਨੂੰ ਆਪਣੇ ਅਜ਼ਾਬ ਤੋਂ ਬਚਾ, ਜਿਸ ਦਿਨ ਤੂੰ ਆਪਣੇ ਬੰਦਿਆਂ ਨੂੰ ਇਕੱਠਾ ਕਰੇਗਾ ਜਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਭੇਜੇਗਾ।"

[صحيح] [رواه الترمذي]

الشرح

ਨਬੀ ﷺ ਜਦੋਂ ਸੋਣ ਲਈ ਆਪਣੀ ਚਾਦਰ/ਬਿਸਤਰੇ ‘ਤੇ ਲੇਟਦੇ, ਤਾਂ ਆਪਣਾ ਸੱਜਾ ਹੱਥ ਤੱਕੇ ਦੇ ਤਹਿਤ ਰੱਖਦੇ ਅਤੇ ਆਪਣਾ ਸੱਜਾ ਗਾਲ ਉਸ ‘ਤੇ ਟਿਕਾ ਲੈਂਦੇ, ਅਤੇ ਫਿਰ ਫਰਮਾਉਂਦੇ: ਅੱਲਾਹੁਮਾ ਰੱਬੀ ਕਿਨੀ ਵਾਹਫ਼ਜਨੀ ਮਿਨ ਅਜ਼ਾਬਕਾ ਵਾ ਇਕਾਬਕਾ ਯੌਮਾ ਤਜਮਾʿਉ ਓ ਤਬਆਸੁʿਇਬਾਦਕਾ ਲਿਯੌਮੁਲ ਹਿਸਾਬ, ਯੌਮੁਲ ਕ਼ਿਆਮਤੀ ਹੈ "ਅੱਲ੍ਹਾਹ, ਮੇਰੇ ਰੱਬ, ਮੈਨੂੰ ਆਪਣੇ ਅਜ਼ਾਬ ਤੋਂ ਬਚਾ ਅਤੇ ਰੱਖ, ਉਸ ਦਿਨ ਤੋਂ ਜਦੋਂ ਤੂੰ ਆਪਣੇ ਬੰਦਿਆਂ ਨੂੰ ਇਕੱਠਾ ਕਰੇਗਾ ਜਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਭੇਜੇਗਾ — ਯਾਨੀ ਕ਼ਿਆਮਤ ਦੇ ਦਿਨ ਤੋਂ।"

فوائد الحديث

ਇਸ ਮੁਬਾਰਕ ਦੁਆ ਦੀ ਫ਼ਜ਼ੀਲਤ ਅਤੇ ਇਸ ਦੀ ਹਮੇਸ਼ਾਂ ਪਾਲਣਾ ਦੀ ਸਿਫਾਰਿਸ਼, ਨਬੀ ﷺ ਦੀ ਤਬੀਅਤ ਦੀ ਨਕਲ ਕਰਦੇ ਹੋਏ।

ਸੱਜੇ ਪਾਸੇ ਲੇਟ ਕੇ ਸੁਣ ਦੀ ਸਿਫਾਰਿਸ਼।

-ਸੰਦੀ ਨੇ ਕਿਹਾ: ਉਸਦੀ ਕਹਾਵਤ (ਅੱਲਾਹੁਮਾ ਕਿਨੀ ਅਜ਼ਾਬਕਾ ) ਵਿੱਚ ਇਹ ਦਰਸਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਸਮਝਦਾਰ ਵਿਅਕਤੀ ਲਈ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਨੀਂਦ ਨੂੰ ਮੌਤ ਅਤੇ ਉਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਹੋਣ ਵਾਲੀ ਜੀਵਨ-ਪੁਨਰੂਤ्थਾਨ ਦੀ ਯਾਦ ਦਾ ਜ਼ਰੀਆ ਬਣਾਏ।

ਕ਼ਿਆਮਤ ਦੇ ਦਿਨ ਅੱਲ੍ਹਾਹ ਦੇ ਅਜ਼ਾਬ ਤੋਂ ਬਚਾਅ ਅੱਲ੍ਹਾਹ ਦੀ ਫ਼ਜ਼ੀਲਤ ਅਤੇ ਰਹਿਮ ਨਾਲ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਬੰਦੇ ਨੂੰ ਸਲਾਹੀਅਤਮੰਦ ਅਮਲ ਕਰਨ ਦੀ ਤੌਫੀਕ ਅਤੇ ਉਸਦੇ ਗੁਨਾਹਾਂ ਦੀ ਮਾਫ਼ੀ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹੈ।

ਅੱਲ੍ਹਾਹ ਦੇ ਰੱਬ ਅਤੇ ਮਾਲਿਕ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਨਬੀ ﷺ ਦਾ ਨਿਮਰਤਾ ਨਾਲ ਵਰਤਾਵ।

ਹਸ਼ਰ ਤੇ ਪੁਨਰ ਉਠਾਣ ਦਾ ਸਬੂਤ ਹੈ, ਅਤੇ ਲੋਕ ਆਪਣੇ ਰੱਬ ਵੱਲ ਵਾਪਸ ਜਾਣਗੇ ਤਾਂ ਜੋ ਉਹ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਅਮਲਾਂ ਦਾ ਹਿਸਾਬ ਲਵੇ। ਜਿਸ ਨੂੰ ਚੰਗਾ ਮਿਲੇ ਉਹ ਅੱਲਾਹ ਦਾ ਸ਼ੁਕਰ ਅਦਾ ਕਰੇ, ਅਤੇ ਜਿਸ ਨੂੰ ਇਸ ਤੋਂ ਘੱਟ ਮਿਲੇ ਉਹ ਆਪਣੀ ਹੀ ਨਿੰਦਾ ਕਰੇ, ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਤਾਂ ਬੰਦਿਆਂ ਦੇ ਅਮਲ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਅੱਲਾਹ ਹਿਸਾਬ ਰੱਖਦਾ ਹੈ।

ਸਹਾਬਿਆਂ ਰਜ਼ੀਅੱਲਾਹੁ ਅਨਹੁਮ ਨੂੰ ਨਬੀ ਸੱਲੱਲਾਹੁ ਅਲੈਹਿ ਵਸੱਲਮ ਦੀ ਨੀਂਦ ਦੀ ਹਾਲਤਾਂ ਬਿਆਨ ਕਰਨ ਦਾ ਬਹੁਤ ਧਿਆਨ ਸੀ।

ਉਸ ਦਾ ਕਹਿਣਾ: "ਉਸ ਨੇ ਆਪਣਾ ਸੱਜਾ ਹੱਥ ਗੱਲ੍ਹ ਹੇਠ ਰੱਖਿਆ" — ਇਹ ਨਬੀ ਸੱਲੱਲਾਹੁ ਅਲੈਹਿ ਵਸੱਲਮ ਦੀ ਆਦਤਾਂ ਵਿਚੋਂ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਹਰ ਕੰਮ ਵਿੱਚ ਸੱਜੇ ਪਾਸੇ ਤੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਦੇ ਸਨ, ਸਿਵਾਏ ਉਹਨਾਂ ਮਾਮਲਿਆਂ ਦੇ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਬਾਰੇ ਉਲਟ ਦਲੀਲ ਆਈ ਹੈ।

ਸੱਜੇ ਪਾਸੇ ਸੁੱਤਣਾ ਜਲਦੀ ਜਾਗਣ ਵਾਲਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ ਇਸ ਹਾਲਤ ਵਿੱਚ ਦਿਲ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਟਿਕਦਾ ਨਹੀਂ। ਇਹ ਦਿਲ ਲਈ ਆਰਾਮਦਾਇਕ ਵੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ ਦਿਲ ਖੱਬੇ ਪਾਸੇ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਇਸ ਲਈ ਜੇ ਬੰਦਾ ਖੱਬੇ ਪਾਸੇ ਸੁੱਤੇ, ਤਾਂ ਅੰਗਾਂ ਦੇ ਭਾਰ ਕਾਰਨ ਦਿਲ ਨੂੰ ਨੁਕਸਾਨ ਪਹੁੰਚਦਾ ਹੈ।

التصنيفات

Manners of Sleeping and Waking Up