اللَّهُمَّ بِك أَصْبَحْنَا وَبِكَ أَمْسَيْنَا، وَبِك نَحْيَا، وَبِك نَمُوتُ، وَإِلَيْك النُّشُورُ

اللَّهُمَّ بِك أَصْبَحْنَا وَبِكَ أَمْسَيْنَا، وَبِك نَحْيَا، وَبِك نَمُوتُ، وَإِلَيْك النُّشُورُ

از ابو هریره رضی الله عنه روایت است که رسول الله صلی الله علیه وسلم: چون صبح می کردند، این دعا را می خواندند: «اللَّهُمَّ بِك أَصْبَحْنَا وَبِكَ أَمْسَيْنَا، وَبِك نَحْيَا، وَبِك نَمُوتُ، وَإِلَيْك النُّشُورُ»، «بار الها، به امر تو صبح کرديم و شام نموديم و به امر تو زنده می شویم و می ميريم و بازگشت همه بسوی توست». و چون شب فرا می رسید می فرمودند: «اللَّهُمَّ بِكَ أمْسَيْنَا، وبِكَ نَحْيَا، وَبِكَ نَمُوتُ، وَإلْيَكَ الْمَصِيرُ»، «بار الها، به امر تو شام نموديم و به امر تو زنده می شویم و می ميريم و بازگشت بسوی توست».

[حسن]

الشرح

وی صلی الله علیه وسلم هنگامی که صبح می نمودند، و آن اول روز است با طلوع فجر، می فرمودند: (اللَّهُمَّ بِكَ أَصْبَحْنَا) پوشیده به حفظ تو، و سراسر پوشیده در نعمت تو، مشغول یاد تو، یاری جویان به نام تو، پوشیده به توفیق تو، متحرک به قدرت و نیروی تو، (وَبِكَ أَمْسَيْنَا، وَبِكَ نَحْيَا، وَبِكَ نَمُوتُ) یعنی مانند لفظ قبلی مگر این که هنگام شام بگوید: اللهم بك أمسينا، فباسمك المُحْيِي نَحْيَا، وباسمك المُميت نموت، یعنی بار الها! به امر تو شام کردیم، و به نام المُحْيِي تو زنده می شویم، و به نام الممیت تو میمیریم، (وَإِلَيْكَ النُّشُورُ) و برانگیخته شدن پس از مرگ بسوی توست، و جدایی پس از یکجایی، حال ما به همین منوال در همه اوقات، و در سایر حالات، و هرگز از آن جدا نمی شوم و آن را رها نمی کنم. و هرگاه بعد از عصر وقت شام داخل شد، می فرمودند: (اللَّهُمَّ بِكَ أَمْسَيْنَا، وبكَ أصبحنا، وَبِكَ نَحْيَا، وَبِكَ نَمُوتُ، وَإِلَيْكَ المَصِيْر) و مرجع در دنیا، و بازگشت در آخرت، تو به مرا زندگی می‌کنی و تو مرا می‌میرانی.

فوائد الحديث

مستحب بودن خواندن این دعا صبح و شام، بنابر پیروی از پیامبر صلی الله علیه وسلم.

نیازمندی بنده برای پروردگارش در همه احوال و اوقات.

در خواندن اذکار بهتر است، صبح از طلوع فجر تا طلوع آفتاب در اول وقت روز خوانده شود، و از بعد از عصر تا قبل از غروب آفتاب خوانده شود، اگر بعد از آن بخواند - یعنی: صبح بعد از بلند شدن آفتاب- جایز است، و اگر بعد از ظهر آن را بخواند جایز است، و اگر بعد از مغرب بخواند جایز است، پس آن وقت، وقت ذکر است.

به مناسبت گفتن «وإليك النُّشور» در صبح، او را به یاد زنده شدن و برانگیخته شدن بزرگتر می اندازد که مردم می میرند و در روز قیامت برانگیخته می شوند، و این برانگیخته شدن جدید است، و روزی جدیدیست که ارواح برگشتانده می شوند، و مردم منتشر می شوند، و این صبح جدیدی را که الله متعال آفریده است، تنفس می کند، تا گواهی باشد بر فرزند آدم، و اوقات و روزگار آن گنجینۀ اعمال ما می باشد.

و مناسبت فرمودهء وی: «وإليك المصير»، هنگام شام، زمانی كه مردم از كار، مصلحت و معیشت خود بر می گردند، و به خانه های خود بر می گردند، و بعد از آن که متفرق شده به استراحت مى‌روند، او را به یاد بازگشت به سوی الله تبارک و تعالی می آورد، که به او رجوع و بازگشت و مصیر همه است.

التصنيفات

اذکار صبح و شام