**"ਤੁਹਾਡੇ ਵਿਚੋਂ ਕੋਈ ਵੀ ਇਸ ਦੁਨਿਆ ਤੋਂ ਨਹੀਂ ਜਾਵੇਗਾ, ਜਦੋਂ ਤਕਿ ਉਹ ਅੱਲਾਹ ਬਾਰੇ ਚੰਗਾ ਖਿਆਲ ਨਾ ਰੱਖੇ।"**

**"ਤੁਹਾਡੇ ਵਿਚੋਂ ਕੋਈ ਵੀ ਇਸ ਦੁਨਿਆ ਤੋਂ ਨਹੀਂ ਜਾਵੇਗਾ, ਜਦੋਂ ਤਕਿ ਉਹ ਅੱਲਾਹ ਬਾਰੇ ਚੰਗਾ ਖਿਆਲ ਨਾ ਰੱਖੇ।"**

ਜਾਬਿਰ ਰਜ਼ੀਅੱਲਾਹੁ ਅਨਹੁ ਨੇ ਕਿਹਾ: ਮੈਂ ਨਬੀ ﷺ ਨੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਮੌਤ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਤਿੰਨ ਗੱਲਾਂ ਕਹਿੰਦੇ ਸੁਣਿਆ।" "ਤੁਹਾਡੇ ਵਿਚੋਂ ਕੋਈ ਵੀ ਇਸ ਦੁਨਿਆ ਤੋਂ ਨਹੀਂ ਜਾਵੇਗਾ, ਜਦੋਂ ਤਕਿ ਉਹ ਅੱਲਾਹ ਬਾਰੇ ਚੰਗਾ ਖਿਆਲ ਨਾ ਰੱਖੇ।"

[صحيح] [رواه مسلم]

الشرح

**"ਨਬੀ ﷺ ਨੇ ਮুਸਲਮਾਨ ਨੂੰ ਹੌਂਸਲਾ ਦਿੱਤਾ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਮੌਤ ਦੇ ਸਮੇਂ ਅੱਲਾਹ ਬਾਰੇ ਚੰਗਾ ਖਿਆਲ ਰੱਖੇ ਅਤੇ ਉਮੀਦ ਨੂੰ ਡਰ 'ਤੇ ਹਾਕਮ ਬਣਾਏ, ਕਿਉਂਕਿ ਡਰ ਨੇਕ ਕੰਮਾਂ ਨੂੰ ਸੁਧਾਰਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਮੌਤ ਦੇ ਸਮੇਂ ਇਹ ਹਾਲਤ ਕੰਮਾਂ ਦੀ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ, ਇਸ ਲਈ ਉਸ ਵੇਲੇ ਉਮੀਦ ਨੂੰ ਜ਼ਿਆਦਾ ਮਿਆਦ ਦੇਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ਕਿ ਅੱਲਾਹ ਉਸਨੂੰ ਰਹਿਮ ਕਰੇਗਾ ਅਤੇ ਮਾਫ਼ ਕਰੇਗਾ।"**

فوائد الحديث

**"ਨਬੀ ﷺ ਦੀ ਆਪਣੀ ਉਮ੍ਹਤ ਨੂੰ ਸਦਾ ਸਹੀ ਰਾਹ ਤੇ ਲੈ ਜਾਣ ਦੀ ਲਗਨ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪ੍ਰਤੀ ਆਪਣੀ ਬੇਹਦ ਮਿਹਰਬਾਨੀ, ਇੱਥੋਂ ਤੱਕ ਕਿ ਆਪਣੀ ਮੌਤ ਦੀ ਬੀਮਾਰੀ ਦੌਰਾਨ ਵੀ ਉਹ ਆਪਣੀ ਉਮ੍ਹਤ ਨੂੰ ਨਸੀਹਤ ਦਿੰਦੇ ਅਤੇ ਬਚਾਅ ਦੇ ਰਾਹ ਦਿਖਾਉਂਦੇ ਸਨ।"**

"ਅਲ-ਤੈਬੀ ਨੇ ਕਿਹਾ: ਹੁਣ ਆਪਣੇ ਅਮਲਾਂ ਨੂੰ ਚੰਗਾ ਬਣਾਓ ਤਾਂ ਜੋ ਮੌਤ ਦੇ ਸਮੇਂ ਤੁਹਾਡਾ ਅੱਲਾਹ ਬਾਰੇ ਭਰੋਸਾ ਚੰਗਾ ਹੋਵੇ, ਕਿਉਂਕਿ ਜਿਹੜੇ ਦੀ ਮੌਤ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਅਮਲ ਖਰਾਬ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਉਹ ਮੌਤ ਵੇਲੇ ਵੀ ਅੱਲਾਹ ਬਾਰੇ ਭਰੋਸਾ ਖਰਾਬ ਰੱਖਦਾ ਹੈ।"

"ਮੁਲਕ ਦੀਆਂ ਸਾਰੀ ਹਾਲਤਾਂ ਵਿੱਚ ਬੰਦੇ ਲਈ ਇਹ ਬਹਿਤਰੀਨ ਹਾਲਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਕਿ ਉਮੀਦ ਤੇ ਡਰ ਦੋਹਾਂ ਵਿਚਕਾਰ ਸਹੀ ਤਾਲਮੇਲ ਹੋਵੇ, ਪਰ ਪਿਆਰ ਵੱਧ ਚੜ੍ਹ ਕੇ ਹੋਵੇ; ਕਿਉਂਕਿ ਪਿਆਰ ਸਵਾਰੀ ਦਾ ਸਵਾਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਉਮੀਦ ਤੀਖੀ ਤਲਵਾਰ ਵਰਗੀ ਹੈ, ਡਰ ਸਵਾਰੀ ਨੂੰ ਚਲਾਉਣ ਵਾਲਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਅੱਲਾਹ ਆਪਣੇ ਕਿਰਪਾ ਅਤੇ ਦਇਆ ਨਾਲ ਉਸਨੂੰ ਮੰਜ਼ਿਲ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚਾਉਂਦਾ ਹੈ।"

"ਜਿਸਨੇ ਮੌਤ ਦੇ ਨੇੜੇ ਹੋਣ ਦੀ ਹਾਲਤ ਨੂੰ ਮੋਹਰੀ ਕੀਤਾ ਹੋਵੇ, ਉਸ ਲਈ ਲਾਜ਼ਮੀ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਆਪਣੀ ਉਮੀਦ ਅਤੇ ਅੱਲਾਹ ਬਾਰੇ ਚੰਗਾ ਖਿਆਲ ਜ਼ਿਆਦਾ ਕਰੇ। ਇਸ ਹਦੀਸ ਵਿੱਚ ਨਬੀ ﷺ ਨੇ ਆਪਣੀ ਮੌਤ ਤੋਂ ਤਿੰਨ ਦਿਨ ਪਹਿਲਾਂ ਇਹ ਗੱਲ ਕਹੀ।"

التصنيفات

Acts of Heart