لَأَنْ يَأْخُذَ أَحَدُكُمْ حَبْلَهُ، فَيَأْتِيَ بِحُزْمَةِ الحَطَبِ عَلَى ظَهْرِهِ، فَيَبِيعَهَا، فَيَكُفَّ اللَّهُ بِهَا وَجْهَهُ خَيْرٌ لَهُ مِنْ أَنْ…

لَأَنْ يَأْخُذَ أَحَدُكُمْ حَبْلَهُ، فَيَأْتِيَ بِحُزْمَةِ الحَطَبِ عَلَى ظَهْرِهِ، فَيَبِيعَهَا، فَيَكُفَّ اللَّهُ بِهَا وَجْهَهُ خَيْرٌ لَهُ مِنْ أَنْ يَسْأَلَ النَّاسَ أَعْطَوْهُ أَوْ مَنَعُوهُ». «اگر يکی از شما ریسمانش را بردارد و به کوه برود و پشته ای هيزم بر پشت خود بياورد و بفروشد و بدين سان الله آبروی او را حفاظت کند، اين برايش بهتر است از اينکه دست نياز پيش مردم دراز کند و از آنها کمک بخواهد، حال آنکه معلوم نيست چيزی به او بدهند يا نه

از زبیر بن عوام رضی الله عنه روایت است که رسول الله صلی الله علیه وسلم فرمودند: «لَأَنْ يَأْخُذَ أَحَدُكُمْ حَبْلَهُ، فَيَأْتِيَ بِحُزْمَةِ الحَطَبِ عَلَى ظَهْرِهِ، فَيَبِيعَهَا، فَيَكُفَّ اللَّهُ بِهَا وَجْهَهُ خَيْرٌ لَهُ مِنْ أَنْ يَسْأَلَ النَّاسَ أَعْطَوْهُ أَوْ مَنَعُوهُ». «اگر يکی از شما ریسمانش را بردارد و به کوه برود و پشته ای هيزم بر پشت خود بياورد و بفروشد و بدين سان الله آبروی او را حفاظت کند، اين برايش بهتر است از اينکه دست نياز پيش مردم دراز کند و از آنها کمک بخواهد، حال آنکه معلوم نيست چيزی به او بدهند يا نه».

[صحیح] [بخاری روایت کرده]

الشرح

پیامبر صلی الله علیه وسلم بیان می دارد یکی از مردم کار می کند حتی این که اگر ریسمانش را بردارد و هیزم جمع کند و بر پشت خود حمل کند و آنها را بفروشد و از آن بخورد، و یا از آن صدقه بدهد و از مردم خود را مستغنی و بی نیاز نماید و کرامت و عزت خود را حفظ کند و خود را از ذلت و خواری گدایی و درخواست از دیگران محفوظ دارد؛ برای او بهتر است از اینکه مال مردم را درخواست کند که معلوم نیست به او می دهند یا نه؛ چون درخواست از مردم و گدایی کردن، ذلت و خواری است و مومن عزیز است و ذلت نمی پذیرد.

فوائد الحديث

تشویق مردم به خودداری از سوال کردن و دوری از آن.

تشویق مردم به کار برای حصول رزق، حتی اگر شخص کار کن حرفۀ ساده و کم اهمیت در نظر مردم داشته باشد.

اسلام با کداگری و بی کاری مبارزه می کند؛ بنابرین کار و تلاش را لازم نموده، هر چند سخت باشد؛ مانند جمع آوری هیزم.

در صورت توانایی کار و کسب رزق، سوال کردن حلال نمی گردد.

خواستن از سلطان هنگام نیاز جایز است، الله متعال فرمود: {وَلَا عَلَى الَّذِينَ إِذَا مَا أَتَوْكَ ‌لِتَحْمِلَهُمْ قُلْتَ لَا أَجِدُ مَا أَحْمِلُكُمْ عَلَيْهِ تَوَلَّوْا وَأَعْيُنُهُمْ تَفِيضُ مِنَ الدَّمْعِ حَزَنًا أَلَّا يَجِدُوا مَا يُنْفِقُونَ} [التوبة: 92].

و [همچنین] گناهى نیست بر كسانى كه چون نزدت آمدند تا آنان را [برای رفتن به جهاد، بر چهارپایی] سوار كنى، [به آنان] گفتى: «چیزى پیدا نمى‌كنم که شما را بر آن بنشانم». آنان بازگشتند در حالی که چشمانشان از این اندوه، اشکبار بود كه چیزى نمى‌یابند تا [در راه جهاد] هزینه كنند.

اگر کسى مجبور به سوال کردن شود و نتواند امرار معاش کند و یا هیزم جمع کند، جایز است که سوال کند ولی زیاد اصرار و پافشاری نداشته باشد، الله متعال فرموده است: {از مردم اصرار نمی پرسند} و آنان هرگز با اصرار [چیزی] از مردم نمی‌خواهند. [بقره: 273. ].

نووی می گوید: در این حدیث مردم به صدقه دادن، خوردن از دستمزد، و کسب درآمد از راه حلال تشویق شده اند.

التصنيفات

بیوع (خرید و فروش)