فوائد الحديث

شیطان همواره در همهٔ راه‌های انسان در حال تلاش است تا میان او و طاعت خداوند عزوجل ایجاد مانع کند؛ و بنده راه نجاتی از شیطان ندارد مگر با یاری جستن از الله عزوجل و برگرفتن اسبابی که او را از شیطان حفظ کند.

ذکر الله تعالی و عبادتش، باعث سرزندگی درونی و شرح صدر می‌شود و تنبلی و خمودگی را دور می‌کند و خشم و ناراحتی را از بین می‌برد، زیرا شیطان را دور می‌سازد و همهٔ اینها از وسوسهٔ شیطان است.

مؤمن به سبب توفیق طاعتی که الله تعالی به او عطا کرده، شاد می‌شود و به سبب کوتاهی در کسب درجات فضل و کمال غمگین می‌شود.

غفلت و سستی در انجام طاعات، از کارهای شیطان و فریب‌های آراسته‌ی اوست.

این امور سه‌گانه یعنی ذکر الله، وضو و نماز، شیطان را دور می‌کنند.

اینکه شیطان مشخصا پشت سر را گره می‌زند، از این جهت است که پشت سر مرکز نیروهای انسان و مجال تصرف اوست، پس چون آنجا را گره بزند، می‌تواند بر روح انسان تسلط یابد و خواب را بر او القا کند.

ابن حجر عسقلانی می‌گوید: «اینکه در حدیث مذکور از شب یاد شده: "شبی طولانی خواهی داشت" به ظاهر نشان‌دهنده‌ی آن است که این امر مخصوص خواب شب است».

ابن حجر عسقلانی می‌گوید: «در این باره ذکر خاصی نیست که ذکر دیگری جایش را نگیرد، بلکه هر چه بتوان آن را ذکر الله نامید، کفایت می‌کند. بنابراین تلاوت قرآن و خواندن حدیث نبوی و مشغول شدن به علم شرعی را هم شامل می‌شود. و بهترین ذکری که می‌تواند بگوید این سخن پیامبر صلی الله علیه وسلم است که: «هرکس شب از خواب برخیزد و بگوید: لاَ إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَحْدَهُ لاَ شَرِيكَ لَهُ، لَهُ المُلْكُ وَلَهُ الحَمْدُ، وَهُوَ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ، الحَمْدُ لِلَّهِ، وَسُبْحَانَ اللَّهِ، وَلاَ إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ، وَاللَّهُ أَكْبَرُ، وَلاَ حَوْلَ وَلاَ قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ، سپس بگوید: اللَّهُمَّ اغْفِرْ لِي؛ یا دعا کند، مستجاب می‌شود و اگر وضو بگیرد، نمازش پذیرفته می‌شود» [به روایت بخاری].