الشرح

**ਅਜ਼ਾਨ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਨਮਾਜ਼ ਦੇ ਵੇਲੇ ਦੀ ਸੂਚਨਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਅਜ਼ਾਨ ਦੇ ਸ਼ਬਦ ਇਮਾਨ ਦੀ ਮੂਲ ਧਾਰਣਾ ਨੂੰ ਸਮੇਟਦੇ ਹਨ।** **ਇਸ ਹਦੀਸ ਵਿੱਚ ਨਬੀ ﷺ ਨੇ ਅਜ਼ਾਨ ਸੁਣਦੇ ਸਮੇਂ ਦੀ ਮੰਜੂਰ ਕੀਤੀ ਪ੍ਰਥਾ ਬਿਆਨ ਕੀਤੀ ਹੈ, ਜੋ ਹੈ ਕਿ ਸੁਣਨ ਵਾਲਾ ਉਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਕਹੇ ਜੋ ਮੁਅੱਜ਼ਜ਼ਿਨ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਮੁਅੱਜ਼ਜ਼ਿਨ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ "ਅੱਲਾਹੁ ਅਕਬਰ", ਤਾਂ ਸੁਣਨ ਵਾਲਾ ਵੀ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ "ਅੱਲਾਹੁ ਅਕਬਰ", ਅਤੇ ਇਹੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਚੱਲਦਾ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ; ਸਿਵਾਏ ਜਦੋਂ ਮੁਅੱਜ਼ਜ਼ਿਨ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ "ਹੱਯਾ 'ਅਲੱਸਲਾਹ" ਤੇ "ਹੱਯਾ 'ਅਲਲਫ਼ਲਾਹ", ਤਾਂ ਸੁਣਨ ਵਾਲਾ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ "ਲਾ ਹਵਲਾ ਵਲਾ ਕਵਤਾ ਇੱਲਾ ਬਿੱਲਾਹ"।** **ਨਬੀ ﷺ ਨੇ ਵਿਆਖਿਆ ਕੀਤੀ ਕਿ ਜੋ ਵਿਅਕਤੀ ਦਿਲੋਂ ਖ਼ਾਲਿਸ ਹੋ ਕੇ ਮੁਅੱਜ਼ਜ਼ਿਨ ਦੇ ਨਾਲ ਅਜ਼ਾਨ ਦੀ ਦੁਹਰਾਈ ਕਰੇ, ਉਹ ਜੰਨਤ ਵਿੱਚ ਦਾਖਲ ਹੋਵੇਗਾ।** **ਅਜ਼ਾਨ ਦੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਅਰਥ:** **"ਅੱਲਾਹੁ ਅਕਬਰ"**: ਇਸਦਾ ਮਤਲਬ ਹੈ ਕਿ ਅੱਲਾਹ ਤਆਲਾ ਹਰ ਚੀਜ਼ ਤੋਂ ਵੱਡਾ, ਮਹਾਨ ਤੇ ਜ਼ਿਆਦਾ ਉੱਚਾ ਹੈ। **"ਅਸ਼ਹਦੁ ਅਲਾਂ ਲਾ ਇਲਾਹਾ ਇੱਲੱਲਾਹ"**: ਇਸਦਾ ਮਤਲਬ ਹੈ ਕਿ ਸੱਚੀ ਇਬਾਦਤ ਦੇ ਕਾਬਿਲ ਕੋਈ ਮਾਬੂਦ ਨਹੀਂ ਸਿਵਾਏ ਅੱਲਾਹ ਦੇ। **"ਅਸ਼ਹਦੁ ਅੰਨਾ ਮੁਹੰਮਦਨ ਰਸੂਲੁੱਲਾਹ,"**: ਇਸਦਾ ਮਤਲਬ ਹੈ ਕਿ ਮੈਂ ਆਪਣੀ ਜੀਭ ਅਤੇ ਦਿਲ ਨਾਲ ਮੰਨਦਾ ਹਾਂ ਅਤੇ ਗਵਾਹੀ ਦਿੰਦਾ ਹਾਂ ਕਿ ਮੁਹੰਮਦ ﷺ ਅੱਲਾਹ ਦੇ ਰਸੂਲ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਅੱਲਾਹ ਨੇ ਭੇਜਿਆ ਹੈ ਅਤੇ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਆਗਿਆ ਮੰਨਣੀ ਲਾਜ਼ਮੀ ਹੈ। "ਹੱਯਾ 'ਅਲੱਸਲਾਹ,: ਇਸਦਾ ਅਰਥ ਹੈ "ਨਮਾਜ਼ ਵੱਲ ਆਓ"। ਸੁਣਨ ਵਾਲਾ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ:"ਲਾ ਹਵਲਾ ਵਲਾ ਕਵਤਾ ਇੱਲਾ ਬਿੱਲਾਹ"।** ਜਿਸਦਾ ਮਤਲਬ ਹੈ ਕਿ "ਨਫ਼ਰਤਾਂ ਤੋਂ ਬਚਣ ਦਾ ਕੋਈ ਜਰੀਆ ਨਹੀਂ, ਨਮਾਜ਼ ਅਦਾ ਕਰਨ ਦੀ ਤਾਕ਼ਤ ਅਤੇ ਸਮਰੱਥਾ ਸਿਰਫ਼ ਅੱਲਾਹ ਦੀ ਮਦਦ ਨਾਲ ਹੈ।" "ਹੱਯਾ 'ਅਲਲਫ਼ਲਾਹ," — "ਆਓ ਫਲਾਹ ਵੱਲ, ਜੋ ਜੰਨਤ ਹਾਸਲ ਕਰਨ ਅਤੇ ਦੋਜ਼ਖ ਤੋਂ ਬਚਣ ਦਾ ਵਸੀਲਾ ਹੈ"