ਬੇਸ਼ਕ ਮੈਂ ਤੁਹਾਡੇ ਵਿਚੋਂ ਸਭ ਤੋਂ ਤਕਵਾਵਾਨ ਅਤੇ ਅੱਲਾਹ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਗਿਆਨ ਰੱਖਣ ਵਾਲਾ ਹਾਂ।

ਬੇਸ਼ਕ ਮੈਂ ਤੁਹਾਡੇ ਵਿਚੋਂ ਸਭ ਤੋਂ ਤਕਵਾਵਾਨ ਅਤੇ ਅੱਲਾਹ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਗਿਆਨ ਰੱਖਣ ਵਾਲਾ ਹਾਂ।

ਹਜ਼ਰਤ ਆਇਸ਼ਾ, ਮੋਮਿਨਾਂ ਦੀ ਮਾਤਾ (ਰਜ਼ੀਅੱਲਾਹੁ ਅਨਹਾ) ਨੇ ਕਿਹਾ: ਜਦੋਂ ਅੱਲਾਹ ਦੇ ਰਸੂਲ ﷺ ਕਿਸੇ ਕੰਮ ਦਾ ਹੁਕਮ ਦਿੰਦੇ, ਉਹਨਾਂ ਇਹ ਹੁਕਮ ਉਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦਿੰਦਾ ਕਿ ਉਹ ਲੋਕ ਉਸਨੂੰ ਬਰਦਾਸ਼ਤ ਕਰ ਸਕਣ। ਉਹਨਾਂ ਕਿਹਾ: "ਅਸੀਂ ਤੇਰੇ ਵਰਗੇ ਨਹੀਂ ਹਾਂ, ਏ ਰਸੂਲੁ ਅੱਲਾਹ ﷺ। ਅੱਲਾਹ ਨੇ ਤੇਰੇ ਪਿਛਲੇ ਅਤੇ ਭਵਿੱਖ ਦੇ ਗੁਨਾਹ ਮਾਫ਼ ਕਰ ਦਿੱਤੇ ਹਨ।" ਫਿਰ ਨਬੀ ﷺ ਗੁੱਸੇ ਵਿੱਚ ਹੋ ਜਾਂਦੇ, ਤਾਂ ਕਿ ਉਸ ਗੁੱਸੇ ਨੂੰ ਉਸਦੇ ਚਿਹਰੇ ‘ਤੇ ਸਪਸ਼ਟ ਦੇਖਿਆ ਜਾ ਸਕੇ, ਅਤੇ ਫਿਰ ਕਹਿੰਦੇ: "ਬੇਸ਼ਕ ਮੈਂ ਤੁਹਾਡੇ ਵਿਚੋਂ ਸਭ ਤੋਂ ਤਕਵਾਵਾਨ ਅਤੇ ਅੱਲਾਹ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਗਿਆਨ ਰੱਖਣ ਵਾਲਾ ਹਾਂ।"

[صحيح] [رواه البخاري]

الشرح

ਮੁਮਿਨਾਂ ਦੀ ਮਾਤਾ ਆਇਸ਼ਾ ਰਜ਼ੀਅੱਲਾਹੁ ਅਨਹਾ ਦੱਸਦੀ ਹੈ ਕਿ ਨਬੀ ﷺ ਜਦੋਂ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਕਿਸੇ ਅਮਲ ਦਾ ਹੁਕਮ ਦਿੰਦੇ, ਉਹਨਾਂ ਇਹ ਹੁਕਮ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦਿੰਦੇ ਕਿ ਉਹਨਾਂ ਲਈ ਆਸਾਨ ਹੋਵੇ, ਤਾਂ ਜੋ ਉਹ ਇਸ ਨੂੰ ਲਗਾਤਾਰ ਕਰ ਸਕਣ। ਪਰ ਲੋਕ ਉਸਨੂੰ ਮੁਸ਼ਕਲ ਹੁਕਮ ਦੇਣ ਦੀ ਮੰਗ ਕਰਦੇ, ਕਿਉਂਕਿ ਉਹ ਸੋਚਦੇ ਸਨ ਕਿ ਦਰਜੇ ਵਧਾਉਣ ਲਈ ਮਿਹਨਤ ਵੱਧ ਕਰਨੀ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ। ਉਹ ਕਹਿੰਦੇ ਸਨ: "ਸਾਡੀ ਹਾਲਤ ਤੇਰੀ ਵਰਗੀ ਨਹੀਂ, ਏ ਰਸੂਲੁ ਅੱਲਾਹ ﷺ, ਕਿਉਂਕਿ ਅੱਲਾਹ ਨੇ ਤੇਰੇ ਪਿਛਲੇ ਅਤੇ ਭਵਿੱਖ ਦੇ ਗੁਨਾਹ ਮਾਫ਼ ਕਰ ਦਿੱਤੇ ਹਨ।" ਫਿਰ ਨਬੀ ﷺ ਗੁੱਸੇ ਵਿੱਚ ਹੋ ਜਾਂਦੇ, ਤਾਂ ਕਿ ਉਸ ਗੁੱਸੇ ਦੀ ਪਰਛਾਈ ਚਿਹਰੇ ‘ਤੇ ਸਪਸ਼ਟ ਹੋ ਜਾਏ, ਅਤੇ ਫਿਰ ਕਹਿੰਦੇ: "ਬੇਸ਼ਕ ਮੈਂ ਤੁਹਾਡੇ ਵਿਚੋਂ ਸਭ ਤੋਂ ਤਕਵਾਵਾਨ ਅਤੇ ਅੱਲਾਹ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਗਿਆਨ ਰੱਖਣ ਵਾਲਾ ਹਾਂ; ਇਸ ਲਈ ਜੋ ਮੈਂ ਤੁਹਾਨੂੰ ਹੁਕਮ ਦਿੰਦਾ ਹਾਂ, ਉਹ ਕਰੋ।"

فوائد الحديث

ਇਬਨ ਹਜ਼ਰ ਨੇ ਕਿਹਾ: ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਆਸਾਨ ਕੰਮ ਹੀ ਹੁਕਮ ਦਿੱਤਾ ਤਾਂ ਜੋ ਉਹ ਇਸਨੂੰ ਲਗਾਤਾਰ ਕਰ ਸਕਣ, ਜਿਵੇਂ ਦੂਜੇ ਹਦੀਸ ਵਿੱਚ ਆਇਆ ਹੈ: "ਅੱਲਾਹ ਕੋਲ ਸਭ ਤੋਂ ਪਸੰਦیدہ ਅਮਲ ਉਹ ਹੈ ਜੋ ਲਗਾਤਾਰ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇ।"

ਇੱਕ ਸੱਚਾ ਇਨਸਾਨ ਆਪਣੇ ਅਮਲ ਵਿੱਚ ਮਿਹਨਤ ਕਰਨ ਤੋਂ ਕਦੇ ਨਹੀਂ ਰੁਕਣਾ ਚਾਹੀਦਾ, ਸਿਰਫ਼ ਆਪਣੇ ਸਧਾਰਨ ਹੋਣ ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਰਹਿਣ ਲਈ।

ਇੱਕ ਵਿਅਕਤੀ ਲਈ ਇਹ ਜਾਇਜ਼ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਆਪਣੇ ਅੰਦਰ ਦੇ ਫਜ਼ੀਲਤ ਬਾਰੇ ਜਰੂਰਤ ਅਨੁਸਾਰ ਗੱਲ ਕਰੇ, ਜੇਕਰ ਇਸ ਵਿਚ ਘਮੰਡ ਜਾਂ ਦਿਖਾਵੇ ਦਾ ਖ਼ਤਰਾ ਨਾ ਹੋਵੇ।

ਇਬਾਦਤ ਵਿੱਚ ਪਹਿਲੀ ਗੱਲ ਇਰਾਦਾ ਅਤੇ ਲਗਾਤਾਰਤਾ ਹੈ, ਨਾ ਕਿ ਅਜਿਹੀ ਬਹੁਤ ਮਿਹਨਤ ਜੋ ਛੱਡਣ ਵੱਲ ਲੈ ਜਾਵੇ।

ਇਬਨ ਹਜ਼ਰ ਨੇ ਕਿਹਾ: ਜਦੋਂ ਕੋਈ ਬੰਦਾ ਇਬਾਦਤ ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਮੰਜ਼ਿਲ ਅਤੇ ਇਸਦੇ ਫਲਾਂ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਇਹ ਉਸ ਲਈ ਇਸਨੂੰ ਲਗਾਤਾਰ ਕਰਨ ਲਈ ਸਭ ਤੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਪ੍ਰੇਰਕ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਤਾਕਿ ਉਹ ਇਸ ਨਿਮਰਤਾ ਨੂੰ ਸਥਾਈ ਬਣਾਏ ਅਤੇ ਇਸਦਾ ਸ਼ੁਕਰ ਕਰਕੇ ਇਸਨੂੰ ਵਧਾਏ।

ਸ਼ਰਅਨ ਗੁੱਸਾ ਕਰਨਾ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ ਜਦੋਂ ਕੋਈ ਸ਼ਰਅੀ ਹੁਕਮ ਤੋੜਦਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਉਸਨੂੰ ਸਹੀ ਸਮਝ ਰੱਖਣ ਵਾਲੇ ਬੰਦੇ ਨੂੰ ਸਮਝਣ ਵਿੱਚ ਕਮੀ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਉਸਨੂੰ ਇਨਕਾਰ ਕਰਨਾ ਵੀ ਠੀਕ ਹੈ, ਤਾਂ ਜੋ ਉਹ ਚੇਤਨ ਰਹੇ ਅਤੇ ਸੁਧਰੇ।

ਨਬੀ ﷺ ਦੀ ਆਪਣੀ ਉਮਮਾਤ ਨਾਲ ਨਰਮਾਈ, ਇਸ ਗੱਲ ਦਾ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਧਰਮ ਆਸਾਨ ਹੈ ਅਤੇ ਸ਼ਰਅਤ ਹਿਮਤਵਾਨ ਅਤੇ ਸੁਖਦਾਇਕ ਹੈ।

ਸਹਾਬਿਆਂ ਦੀ ਇਬਾਦਤ ਵਿੱਚ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਰੁਚੀ ਅਤੇ ਵਧੇਰੇ ਭਲਾਈ ਦੀ ਮੰਗ।

ਸ਼ਰਅੀ ਹਦਾਂ ਤੇ ਹੀ ਟਿਕੇ ਰਹਿਣਾ, ਅਤੇ ਇਹ ਮੰਨਣਾ ਕਿ ਸ਼ਰਅਤ ਦੇ ਅਨੁਕੂਲ ਨਰਮੀ ਨਾਲ ਅਮਲ ਕਰਨਾ ਉਸ ਸਖ਼ਤੀ ਨਾਲ ਕਰਨ ਨਾਲ ਜ਼ਿਆਦਾ ਪਸੰਦ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜੋ ਇਸਦੇ ਖ਼ਿਲਾਫ਼ ਹੋਵੇ।

التصنيفات

Our Prophet Muhammad, may Allah's peace and blessings be upon him, Shariah Ruling, The Sunnah, Merits of Good Deeds