هیچ بنده ای نیست که صادقانه و از ته قلب گواهی دهد که معبود بر حقی جز الله وجود ندارد و شهادت دهد که محمد، بنده و فرستاده ی اوست، مگر اینکه الله متعال او را بر آتش دوزخ…

هیچ بنده ای نیست که صادقانه و از ته قلب گواهی دهد که معبود بر حقی جز الله وجود ندارد و شهادت دهد که محمد، بنده و فرستاده ی اوست، مگر اینکه الله متعال او را بر آتش دوزخ حرام می گرداند.

انس - رضى الله عنه - روايت كرده كه پيامبر - صلى الله عليه و سلم - همراه با معاذ بر روى زين (پشت شتر) سوار بودند، فرمودند: "اى معاذ"، گفت: براى خوشحال كردن شما گوش به فرمان هستم اى رسول الله، فرمودند: "اى معاذ"، گفت: براى خوشحال كردن شما گوش به فرمان هستم اى رسول الله، فرمودند: "اى معاذ"، گفت: براى خوشحال كردن شما گوش به فرمان هستم اى رسول الله، تا سه بار (اين را تكرار كرد)، فرمودند: "هیچ بنده ای نیست که صادقانه و از ته قلب گواهی دهد که معبود بر حقی جز الله وجود ندارد و شهادت دهد که محمد، بنده و فرستاده ی اوست، مگر اینکه الله متعال او را بر آتش دوزخ حرام می گرداند"، گفت: اى رسول الله، آيا اين را به مردم نگويم، تا بشارتى براى آنان باشد؟ فرمودند: "بیم آن می رود که بر اين مژده تکيه کنند و عمل را ترک نمايند"، بنابراين معاذ آن را هنگام مرگش خبر داد تا دچار گناه (كتمان علم) نشود.

[صحیح است] [متفق علیه]

الشرح

معاذ - رضى الله عنه - بر روى شتر همراه با پيامبر - صلى الله عليه و سلم - سوار بود، پيامبر - صلى الله عليه و سلم - به او فرمودند: اى معاذ، او نيز گفت: "لبيك يا رسول وسعديك"، يعنى: براى خوشحال كردن شما گوش به فرمان هستم اى رسول الله، سپس فرمودند: اى معاذ، گفت: براى خوشحال كردن شما گوش به فرمان هستم اى رسول الله، سپس فرمودند: اى معاذ، گفت: براى خوشحال كردن شما گوش به فرمان هستم اى رسول الله، فرمودند: "هیچ بنده ای نیست که صادقانه و از ته قلب گواهی دهد که معبود بر حقی جز الله وجود ندارد و شهادت دهد که محمد، بنده و فرستاده ی اوست، مگر اینکه الله متعال او را بر آتش دوزخ حرام می گرداند، معاذ گفت: اى رسول الله، آيا مردم را با خبر كنم تا خوشحال شوند، پيامبر - صلى الله عليه و سلم - فرمودند: خير، بخاطر اينكه به اين اعتماد خواهند کرد و عمل كردن را ترک مى كنند، بنابراين معاذ از ترس افتادن در گناه كتمان علم، اين حديث را در آخرين لحظات زندگيش بازگو كرده است.

فوائد الحديث

جايز بودن ترک بازگو كردن حديث، در هنگامى كه محظوراتى بر آن مترتب شود يا از آنچه كه بهتر است، دست كشيده شود.

جايز بودن سوار كردن كسى ديگر بر روى چهارپایان، به شرطى كه بر آن ضرر وارد نيايد.

بيان منزلت معاذ در نزد رسول الله - صلى الله عليه و سلم - و محبت ايشان به اوست.

جايز بودن سؤال پرسيدن در مورد آنچه كه در ذهن سؤال كننده پيش مى آيد.

از شروط شهادت دادن به اينكه معبود به حقى غير از الله نيست و همانا محمد رسول الله است، اينست كه كسى که آن را به زبان می آورد راستگو بوده و شكى نداشته باشد، و منافق هم نباشد.

اهل توحيد در آتش دوزخ براى هميشه باقى نمى مانند، و اينكه وارد شدنشان به خاطر گناهانشان است، و بعد از پاک شدنشان از گناهان بيرون آورده مى شوند.

التصنيفات

توحيد ربوبيت, فضيلت هاى توحيد