هیچ بنده ای نیست که صادقانه و از ته قلب گواهی دهد که معبود بر حقی جز الله وجود ندارد، و شهادت دهد که محمد بنده و فرستاده ی او است، مگر اینکه الله متعال او را بر آتش دوزخ…

هیچ بنده ای نیست که صادقانه و از ته قلب گواهی دهد که معبود بر حقی جز الله وجود ندارد، و شهادت دهد که محمد بنده و فرستاده ی او است، مگر اینکه الله متعال او را بر آتش دوزخ حرام می گرداند

از انس بن مالک رضی الله عنه روایت است که: پيامبر - صلى الله عليه و سلم - همراه با معاذ بر سواری سوار بودند، فرمودند: "اى معاذ"، گفت: به شما گوش به فرمان هستم اى رسول الله، فرمودند: "اى معاذ"، گفت: گوش به فرمان هستم اى رسول الله، فرمودند: "اى معاذ"، گفت: گوش به فرمان هستم اى رسول الله، تا سه بار (اين را تكرار كرد)، فرمودند: «هیچ بنده ای نیست که صادقانه و از ته قلب گواهی دهد که معبود بر حقی جز الله وجود ندارد، و شهادت دهد که محمد بنده و فرستاده ی او است، مگر اینکه الله متعال او را بر آتش دوزخ حرام می گرداند» گفت: اى رسول الله، آيا اين را به مردم نگويم، تا بشارتى براى آنان باشد؟ فرمودند: "بیم آن می رود که بر اين مژده تکيه کنند و عمل را ترک نمايند"، بنابر اين معاذ آن را هنگام مرگش خبر داد تا دچار گناه (كتمان علم) نشود.

[صحیح] [متفق علیه]

الشرح

معاذ بن جبل رضی الله عنه به عقب پیامبر صلی الله علیه و آله وسلم بر مرکب او سوار بود، او را صدا زد: ای معاذ؟ سه بار ندا بر او را تکرار کرد. برای تأیید اهمیت آنچه به او خواهد گفت. و همه اینها را معاذ رضی الله عنه پاسخ می دهد که: «من در خدمتت هستم یا رسول الله و من تو را به پیروی از امر تو شاد می سازم.» یعنی: امر تو را اجابت می کنم یا رسول الله، اجابت پس از اجابت، و از روی اجابت به امر تو امید خوشبختی دارم. پس رسول الله صلی الله علیه وسلم به او گفت: که هیچ کسى گواهى نمی دهد که معبودی جز الله نیست، و اینکه محمد پیامبر الله است - به راستی از ته قلب نه این که دورغگو باشد - اگر در این حالت بمیرد، الله متعال او را بر آتش حرام می سازد. سپس معاذ رضی الله عنه از پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم اجازه خواست به مردم بگوید تا شادی کنند و یکدیگر را به خیر مژده دهند؟ پس پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم بیم داشت که مبادا مردم بر آن (سخن) تکیه کنند و عمل کردن را کم کنند. معاذ تا قبل از مرگش این موضوع را به کسی نگفته بود، اما قبل از وفات از ترس افتادن در گناه کتمان علم آنرا بیان نمود.

فوائد الحديث

تواضع پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم که معاذ را در پشت خود بر مرکب اش سوار نمود.

روش تعلیم پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم هنگامی که ندا را به معاذ تکرار می کرد تا توجه او را به آنچه می خواهد بگوید جلب کند.

یکی از شروط گواهی دادن به: لا اله الا الله محمد رسول الله این است که گوینده راستگو و متیقن باشد نه دروغگو و شک كننده.

اهل توحید در آتش جهنم برای ابد نمی مانند، حتی اگر به خاطر گناهان شان وارد آن شده باشند. پس از پاک شدن از آن خارج می شوند.

فضیلت دو گواهی برای کسانی که صادقانه گفته باشند.

جواز ترک بیان نمودن حدیث در مواردی اگر موجب فساد می شود.

التصنيفات

توحید ربوبیت, فضیلت توحید (یکتاپرستی)