إِنَّ اللهَ عز وجل يَبْسُطُ يَدَهُ بِاللَّيْلِ لِيَتُوبَ مُسِيءُ النَّهَارِ، وَيَبْسُطُ يَدَهُ بِالنَّهَارِ لِيَتُوبَ مُسِيءُ اللَّيْلِ، حَتَّى تَطْلُعَ…

إِنَّ اللهَ عز وجل يَبْسُطُ يَدَهُ بِاللَّيْلِ لِيَتُوبَ مُسِيءُ النَّهَارِ، وَيَبْسُطُ يَدَهُ بِالنَّهَارِ لِيَتُوبَ مُسِيءُ اللَّيْلِ، حَتَّى تَطْلُعَ الشَّمْسُ مِنْ مَغْرِبِهَا»: «الله عزوجل دستش را در شب باز می‌کند تا گنه‌کار روز توبه نماید؛ و دستش را در روز باز می‌کند تا گنه‌کار شب توبه کند؛ تا اینکه خورشید از مغرب طلوع نماید

از ابوموسی ـ رضی الله عنه ـ روایت است که پیامبر ـ صلی الله علیه وسلم ـ فرمود: «إِنَّ اللهَ عز وجل يَبْسُطُ يَدَهُ بِاللَّيْلِ لِيَتُوبَ مُسِيءُ النَّهَارِ، وَيَبْسُطُ يَدَهُ بِالنَّهَارِ لِيَتُوبَ مُسِيءُ اللَّيْلِ، حَتَّى تَطْلُعَ الشَّمْسُ مِنْ مَغْرِبِهَا»: «الله عزوجل دستش را در شب باز می‌کند تا گنه‌کار روز توبه نماید؛ و دستش را در روز باز می‌کند تا گنه‌کار شب توبه کند؛ تا اینکه خورشید از مغرب طلوع نماید».

[صحیح است] [به روایت مسلم]

الشرح

پیامبر ـ صلی الله علیه وسلم ـ خبر می‌دهد که الله تعالی توبه را از بندگانش می‌پذیرد، پس اگر بنده در روز گناهی کند و شب‌هنگام توبه نماید، الله توبه‌اش را می‌پذیرد و اگر شب‌هنگام مرتکب گناهی شود و پیش از فرا رسیدن روز توبه کند، الله توبه‌اش را می‌پذیرد. الله سبحانه وتعالی از روی خوشحالی دست خود را برای توبهٔ بنده و پذیرش آن باز می‌کند؛ و همواره دروازهٔ توبه باز است تا آنکه خورشید از مغرب طلوع کند و این نشانهٔ پایان دنیاست و چون از مغرب طلوع کرد، دروازهٔ توبه هم بسته می‌شود.

فوائد الحديث

توبه تا وقتی که دروازه‌اش باز است پذیرفته می‌شود و با طلوع خورشید از مغرب بسته می‌شود؛ و انسان باید پیش از غرغرهٔ مرگ یعنی رسیدن روح به گلو توبه کند.

مایوس نشدن به سبب ارتکاب گناهان؛ زیرا بخشش الله سبحانه وتعالی و رحمتش بسیار گسترده است و دروازهٔ توبه باز است.

شروط توبه: نخست: دست کشیدن از گناه. دوم: پشیمانی از ارتکاب گناه. سوم: عزم جدی برای عدم تکرار گناه. این‌ شروط دربارهٔ گناهانی است که به حقوق پروردگار مربوط است، اما اگر گناه مربوط به حقوق بندگان باشد، برای درستی توبه شرط است که حق به صاحبش برگردانده شود، یا صاحب حق از او بگذرد.

التصنيفات

توبه