الشرح

پیامبر ـ صلی الله علیه وسلم ـ خبر داده است که کسی از مردم در روز قیامت، از جای خود به سوی بهشت یا دوزخ جابجا نمی‌شود تا آنکه دربارهٔ اموری از آنان پرسیده شود: نخست: زندگی‌اش که آن را در چه راهی به سر برده و تمام کرده است؟ دوم: دربارهٔ علمش که آیا آن را برای رضای الله طلب کرده است؟ و آیا به آن عمل کرده است؟ و آیا آن را به مستحقش رسانده است؟ سوم: مالش که آن را از کجا کسب کرده است؟ ‌از راه حلال یا از راه حرام؟ و در چه راهی خرج کرده است؟‌ در راهی که رضایت الله را در پی دارد یا مسیری که باعث خشم او می‌شود؟ چهارم: بدنش، نیرویش، سلامتی‌اش و جوانی‌اش که در چه راهی آن را مصرف کرده و در چه راهی از آن بهره برده است؟