الشرح

ئەم فەرموودەیە چیرۆکێکی سەیری تێدایە: ئەویش ئەوەیە پاشایەک لەوانەی پێشوودا ساحیرێکی هەبوو وەکو ڕاوێژکاری خۆی داینابوو؛ بۆ ئەوەى بۆ بەرژەوەندییەکانی خۆی بەکاریبهێنێت، ئەمیش دەریدەخات کە ئەم پادشایە کەسێکی سەرکوتکەر وستەمکارە ودەیەوێت خەڵکی بکات بە کۆیلەى خۆی، کاتێک ساحیرەکە تەمەنی گەورە بوو بە پادشاکەی ووت: من تەمەنم گەورە بوو کوڕێکی منداڵێکم بۆ بنێرە بۆ ئەوەى فێری سیحری بکەم، کوڕێکی منداڵی هەڵبژارد چونکە زوو فێر دەبن وتەمەنیان زۆر ماوە وشتیان لە بیر ناچێتەوە بە ئاسانی، بەڵام خواى گەورە خێری ویست بۆ ئەو کوڕە منداڵەى کە هەڵبژێردرا، ڕۆژێکیان غوڵامەکە -کوڕە منداڵەکە- بە لای خواناسێکدا تێپەڕی کە خەریکی خودا پەرستی بوو، وگوێی بۆ گرت وقسەکانى بە لاوە جوان بوو، چونکە کەسی خواپەرست تەنها قسەی خێر وچاکە دەکات، لەوەیە خواناسێکی زانا بێت بەڵام لایەنی خودا پەرستیەکەى زیاترە بۆیە بە خواناس -ڕاهیب- ناودەبرێت، ئەگەر منداڵەکە لە ماڵەوە دەربچووایە دەهات بۆ لای خواناسەکە ودوا دەکەوت لە ڕۆیشتن بۆ لای ساحیرەکە، وساحیرەکە لێی دەدا، بۆچی دوا دەکەویت؟ وغوڵامەکە سکاڵای ئەمەى هێنا بۆ لای خواناسەکە بۆ ئەوەى ڕێنموێنی بکات بۆ شتێک بۆ ئەوەى بەهۆیەوە ڕزگاری ببێت، ئەویش ووتی: ئەگەر چوویت بۆ لای ساحیرەکە وترسایت لەوەى سزات بدات بڵێ: ماڵەوە دوایان خستم، وئەگەر گەڕایتەوە بۆ ماڵەوە بڵێ: ساحیرەکە دوای خستم؛ بۆ ئەوەى ڕزگارت ببێت، خواناسەکە -خوداش زاناترە- دەزانێت کە ئەمە درۆیە بەڵام لەوەیە پێی وابێت کە ئەم درۆیە خراپەکەى کەمترە لە خراپەی سزاکان بۆ سەر منداڵەکە، یان مەبەستی تەوریە کردن بوو، وغوڵامەکەش ئەمەى ئەنجامدا ودەهات بۆ لای خواناسەکە ولێی دەیبیست وپاشان دەچوو بۆ لای ساحیرەکە، وئەگەر لای ماڵەوە یان لای ساحیرەکە دوا بکەوتایە ئەو قسەی دەکرد کە خواناسەکە پێی ووت، جارێکیان غوڵامەکە بە لای شێرێکی گەورە تێپەڕی کە ڕێی لە خەڵکی دەگرت ونەیان دەتوانى لە ترسی شێرەکە تێپەڕ ببن، بۆیە منداڵەکە ویستی تاقیکردنەوەیەک بکات؛ ئایا خواناسەکە ڕاست دەکات یان ساحیرەکە، بۆیە بەردێکی گرتە دەست وداواى لە خواى گەورە کرد کە ئەگەر خواناسەکە ڕاست دەکات ئەوا بەم بەردە ئەو ئاژەڵە بمرێت، بۆیە بەردەکەى فڕێدا وئاژەڵەکەی کوشت، وخەڵکی تێپەڕ بوون، وغوڵامەکە زانی کە خواناسەکە باشە وڕاست دەکات ولەسەر خێرە نەک ساحیرەکە، وئەم ڕووداوەى بۆ خواناسەکە گێڕایەوە، وئەویش پێی ووت: تۆ ئەمڕۆ لە من باشتری، گەیشتوویتە بەو پلەیەى کە دەیبینم وتۆ تووشی تاقیکردنەوە دەبیت وئەگەر تووش بوویت ئەوا باسی من نەکەیت لە لای ئەوان، ومنداڵەکە کوێری زگماگی وبەڵەکى وزۆر نەخۆشی تری چاکدەکردەوە بە ئیزنی خواى گەورە، هاودەمێکی پاشا کە زۆر جار لە لای دادەنیشت کوێر بوو، ودیاریەکی زۆری بۆ غوڵامەکە هێنا وپێی ووت: ئەم هەموو دیارەیە بۆ تۆ ئەگەر شیفام بدەیت، ومنداڵەکە ووتی: من شیفای کەس نادەم، خواى گەورە شیفا دەدات، ئەگەر باوەڕ بە خودا بهێنیت ئەوا نزا دەکەم کە خواى گەورە شیفات بدات، وپیاوەکەش ئیمانی هێنا وخودا شیفای دا، وباوەڕی بە خودا هێنا وکوفری بە پەرستنی پادشاکە دەکرد؛ هێنرا بۆ لای پاشا وداوای لێکرد کە پەشیمان بێتەوە لە دینەکەى بەڵام پیاوە ئیماندارەکە ڕەتی کردەوە، وپاشان منداڵەکە وخواناسەکەش هێنران وهەموویان ڕەتیان کردەوە پەشیمان ببنەوە لە دینەکەیان، بۆیە بە هەڕە لە تەوقی سەری پیاوەکە وخواناسەکەوە لاشەیان کرا بە دوو لەتەوە، بەڵام منداڵەکەیان نەکوشت، وئەمیش بەڵگەیە لەسەر ئەوەى مرۆڤ پێویستە لە پێناو خواى گەورە ئارام بگرێت لەسەر دینداری ئەگەر هەرچیەکی بەسەردا هات، پاشان پاشا بە پیاوەکانى ووت: بیبەن بۆ سەر لوتکەی شاخێک ئەگەر پەشیمان بووەوە لە دینەکەى باشە ئەگەر نا ئەوا فڕێی بدەنە خوارەوە ومنداڵەکە ووتی: خودایە بە هەرشێوەیەک خۆت دەتەوێت لەناو ببە، وشاخەکە تووشی هەژاندن هات وپیاوەکان کەوتنە خوارەوە، ومنداڵەکە هات بۆ لای پادشا وپێی ووت: کوان هاوڕێکانت؟ ئەویش (منداڵەکە) ووتی: خواى گەورە لە ناوی بردن، وپاشان پاشا بە کۆمەڵێک پیاوی تری ووت: منداڵەکە ببەن بۆ ناو بەلەمێک لە ناوەڕاستی دەریادا ئەگەر پەشیمان بووەوە لە دینەکەى باشە ئەگەر نا ئەوا فڕێی بدەنە نێو دەریاکەوە، وبردیان ومنداڵەکەى ووتی: خودایە بە هەرشێوەیەک خۆت دەتەوێت لەناو ببە، وبەلەمەکە هەڵگەڕا وئەوان نقووم بوون، ومنداڵەکە گەڕایەوە بۆ لای پاشا، وپێی ووت: کوان هاوڕێکانت؟ ئەویش (منداڵەکە) ووتی: خواى گەورە لە ناوی بردن، وبە پاشای ووت: ناتوانیت من بکوژیت هەتاوەکو ئەوەى من پێت دەڵێم دەبێت جێبەجێی بکەیت، پاشا ووتی: چییە؟ منداڵەکە ووتی: خەڵکی هەموو کۆ بکەیتەوە لە یەک شوێندا و لەسەر دارێک بمبەستەرەوە، وپاشان تیرێک ببە لە تیردانەکەم کە تیرەکانمی تێدا دادەنێم، وتیرەکە بخەرە ناوەڕاستی کەوانەکەوە وپاشان بڵێ: بەناوى خودا پەروەردگاری ئەم منداڵە، وپاشان تیرەکە بوەشێنە، ئەگەر وا بکەیت ئەوا دەمکوژیت، بۆیە پاشا هەموو خەڵکی کۆ کردەوە لە یەک شوێندا ومنداڵەکەى لەسەر دارێک بەستەوە وتیرێکی هێنا لە تیردانى منداڵەکە، وتیرەکەى خستە نێو کەوانەکەوە و ووتی: بەناوى خودا پەروەردگاری ئەم منداڵە وهاویشتی وتیرەکە بە سەری منداڵەکە کەوت ومرد، خەڵکی ووتیان: باوەڕمان هێنا بە خواى منداڵەکە، وکۆمەڵێک لە پیاوانى هاتن بۆ لای پادشا و ووتیان: ئایا هەواڵت پێبدەین سەبارەت بە ئەوەى لێی دەترسایت؟ والله ئەوەى لێی دەترسیایت ڕوویدا، وهەموو خەڵکی باوەڕیان هێنا، بۆیە پاشا فەرمانى کرد بەوەى چاڵ بکەن لە ڕێگاکاندا وئاگری تێدا بکەنەوە، وبە پیاوەکانى ووت: هەرکەسێک لە دینەکەى هەڵنەگەڕایەوە ئەوا فڕێی بدەنە نێو چاڵەکەوە، یان پێیان بڵێن: خۆت فڕە بدە نێو ئەو چاڵەوە، وئافرەتێک هات ومنداڵێکی لەگەڵدا بوو، ودوا کەوت لەوەى خۆی تێ فڕێبدات بەهۆی ڕەحمەتی بەرامبەر منداڵەکەى، بەڵام منداڵەکەى پێی ووت: ئەی دایە ئارام بگرە چونکە تۆ لەسەر هەقی.