ਰਸੂਲੁੱਲਾਹ ﷺ ਸਾਨੂੰ ਮੁੱਦਿਆਂ ਵਿੱਚ ਇਸਤਿਖਾਰਾ ਸਿਖਾਉਂਦੇ ਸਨ ਜਿਵੇਂ ਉਹ ਸਾਨੂੰ ਕੁਰਾਨ ਦੀ ਸੂਰਤ ਸਿਖਾਉਂਦੇ ਸਨ। ਉਹ ਕਹਿੰਦੇ

ਰਸੂਲੁੱਲਾਹ ﷺ ਸਾਨੂੰ ਮੁੱਦਿਆਂ ਵਿੱਚ ਇਸਤਿਖਾਰਾ ਸਿਖਾਉਂਦੇ ਸਨ ਜਿਵੇਂ ਉਹ ਸਾਨੂੰ ਕੁਰਾਨ ਦੀ ਸੂਰਤ ਸਿਖਾਉਂਦੇ ਸਨ। ਉਹ ਕਹਿੰਦੇ

ਜਾਬਿਰ ਬਨ ਅਬਦੁੱਲਾਹ ਰਜ਼ੀਅੱਲਾਹੁ ਅਨਹੂਮਾਂ ਤੋਂ ਰਿਵਾਇਤ ਹੈ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਕਿਹਾ: ਰਸੂਲੁੱਲਾਹ ﷺ ਸਾਨੂੰ ਮੁੱਦਿਆਂ ਵਿੱਚ ਇਸਤਿਖਾਰਾ ਸਿਖਾਉਂਦੇ ਸਨ ਜਿਵੇਂ ਉਹ ਸਾਨੂੰ ਕੁਰਾਨ ਦੀ ਸੂਰਤ ਸਿਖਾਉਂਦੇ ਸਨ। ਉਹ ਕਹਿੰਦੇ:، “ਜਦੋਂ ਤੁਹਾਡੇ ਵਿੱਚੋਂ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਕਿਸੇ ਕੰਮ ਦਾ ਮਨ ਹੋਵੇ, ਤਾਂ ਫ਼ਰਜ਼ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਦੋ ਰਕਅਤ ਨਮਾਜ਼ ਪੜ੍ਹੇ, ਫਿਰ ਕਹੇ: ‘ ਹੈ ਅੱਲਾਹ , ਮੈਂ ਤੇਰੀ ਗਿਆਨ ਨਾਲ ਇਸ ਵਿੱਚ ਇਸਤਿਖਾਰਾ ਕਰਦਾ ਹਾਂ ਅਤੇ ਤੇਰੀ ਤਾਕਤ ਨਾਲ ਇਸ ਦੀ ਕਾਬਲੀਅਤ ਮੰਗਦਾ ਹਾਂ, ਅਤੇ ਤੇਰੇ ਵੱਡੇ ਫ਼ਜ਼ਲ ਤੋਂ ਮੰਗਦਾ ਹਾਂ। ਕਿਉਂਕਿ ਤੂੰ ਕਾਬਲ ਹੈ ਅਤੇ ਮੈਂ ਨਹੀਂ, ਤੂੰ ਜਾਣਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਮੈਂ ਨਹੀਂ ਜਾਣਦਾ, ਅਤੇ ਤੂੰ ਗੁਪਤ ਗੱਲਾਂ ਦਾ ਗਿਆਨ ਵਾਲਾ ਹੈ। ਅੱਲਾਹੁਮਮਾ, ਜੇ ਤੂੰ ਜਾਣਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਕੰਮ ਮੇਰੇ ਲਈ ਮੇਰੇ ਧਰਮ, ਮੇਰੀ ਰੋਜ਼ੀ-ਰੋਟੀ ਅਤੇ ਮੇਰੇ ਮਾਮਲੇ ਦੇ ਅਖ਼ੀਰਤ ਵਿੱਚ ਭਲਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਇਸ ਨੂੰ ਮੇਰੇ ਲਈ ਨਿਰਧਾਰਤ ਕਰ, ਮੇਰੇ ਲਈ ਆਸਾਨ ਕਰ, ਅਤੇ ਇਸ ਵਿੱਚ ਮੇਰੇ ਲਈ ਬਰਕਤ ਕਰ।ਅਤੇ ਜੇ ਤੂੰ ਜਾਣਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਕੰਮ ਮੇਰੇ ਲਈ ਧਰਮ, ਰੋਜ਼ੀ ਅਤੇ ਅਖ਼ੀਰਤ ਵਿੱਚ ਬੁਰਾਈ ਹੈ, ਤਾਂ ਇਸ ਤੋਂ ਮੈਨੂੰ ਦੂਰ ਕਰ ਦੇ, ਅਤੇ ਮੈਨੂੰ ਇਸ ਤੋਂ ਦੂਰ ਰੱਖ, ਅਤੇ ਚੰਗਾਈ ਨੂੰ ਜਿੱਥੇ ਹੋਵੇ ਮੇਰੇ ਲਈ ਨਿਰਧਾਰਤ ਕਰ, ਫਿਰ ਮੈਨੂੰ ਇਸ ਨਾਲ ਰਜ਼ੀ ਕਰ।’” ਫਿਰ ਉਹ ਆਪਣੇ ਮਾਮਲੇ ਦੀ ਲੋੜ ਬਿਆਨ ਕਰਦਾ ਹੈ।

[صحيح] [رواه البخاري]

الشرح

ਜਦੋਂ ਕਿਸੇ ਮੁਸਲਿਮ ਨੂੰ ਕਿਸੇ ਕੰਮ ਨੂੰ ਕਰਨ ਦੀ ਇੱਛਾ ਹੋਵੇ ਪਰ ਉਹ ਸਹੀ ਰਾਹ ਨਹੀਂ ਜਾਣਦਾ, ਤਾਂ ਉਸ ਲਈ ਇਹ ਮਨਜ਼ੂਰ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਇਸ ਲਈ ਇਸਤਿਖਾਰਾ ਦੀ ਨਮਾਜ਼ ਪੜ੍ਹੇ। ਜਿਵੇਂ ਨਬੀ ﷺ ਆਪਣੇ ਸਾਥੀਆਂ ਨੂੰ ਕੁਰਾਨ ਦੀ ਸੂਰਤ ਸਿਖਾਉਂਦੇ ਸਨ, ਉਹ ਇਸ ਨਮਾਜ਼ ਨੂੰ ਵੀ ਸਿਖਾਉਂਦੇ ਸਨ। ਉਹ ਫ਼ਰਜ਼ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਦੋ ਰਕਅਤ ਪੜ੍ਹਦਾ ਹੈ, ਫਿਰ ਅੱਲਾਹ ਨੂੰ ਦੁਆ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਕਹਿੰਦਾ: “ਅੱਲਾਹ, ਮੈਂ ਤੇਰੇ ਕੋਲ ਇਸ ਵਿੱਚ ਭਲਾ ਰਾਹ ਮੰਗਦਾ ਹਾਂ, ਅਤੇ ਤੈਨੂੰ ‘ਤੇਰੇ ਵਿਆਪਕ ਗਿਆਨ ਨਾਲ’ ਮੰਗਦਾ ਹਾਂ ਜੋ ਹਰ ਚੀਜ਼ ਨੂੰ ਘੇਰਦਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਮੈਂ ਤੈਨੂੰ ‘ਤੇਰੀ ਤਾਕਤ ਨਾਲ’ ਮੰਗਦਾ ਹਾਂ ਕਿ ਤੂੰ ਮੈਨੂੰ ਸਮਰੱਥ ਬਣਾ ਦੇ, ਕਿਉਂਕਿ ਮੇਰੇ ਕੋਲ ਬਿਨਾ ਤੇਰੇ ਕੋਈ ਸ਼ਕਤੀ ਨਹੀਂ; ਤੇਰੀ ਤਾਕਤ ਬੇਹੱਦ ਹੈ, ਕੁਝ ਵੀ ਤੇਰੇ ਲਈ ਅਸੰਭਵ ਨਹੀਂ। ਮੈਂ ਤੇਰੇ ਵੱਡੇ ਅਤੇ ਵਿਸ਼ਾਲ ਫ਼ਜ਼ਲ ਅਤੇ ਰਹਿਮ ਨਾਲ ਮੰਗਦਾ ਹਾਂ, ਕਿਉਂਕਿ ਤੇਰਾ ਇਨਾਮ ਤੇਰੇ ਫ਼ਜ਼ਲ ਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਕਿਸੇ ਦਾ ਤੇਰੇ ਉੱਤੇ ਹੱਕ ਨਹੀਂ। ਤੂੰ ਹਰ ਚੀਜ਼ 'ਤੇ ਕਾਬਲ ਹੈਂ, ਮੈਂ ਕਮਜ਼ੋਰ ਹਾਂ ਅਤੇ ਬਿਨਾ ਤੇਰੇ ਸਹਾਇਤਾ ਦੇ ਕੁਝ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕਦਾ। ਤੂੰ ਹਰ ਚੀਜ਼ ਜਾਣਦਾ ਹੈਂ, ਮੈਂ ਬਿਨਾ ਤੇਰੀ ਰਹਿਨੁਮਾਈ ਦੇ ਕੁਝ ਨਹੀਂ ਜਾਣਦਾ। ਤੂੰ ਗੁਪਤ ਗੱਲਾਂ ਦਾ ਗਿਆਨ ਰੱਖਦਾ ਹੈਂ; ਤੇਰੇ ਕੋਲ ਪੂਰਾ ਗਿਆਨ ਅਤੇ ਪੂਰੀ ਤਾਕਤ ਹੈ, ਅਤੇ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਕੋਲ ਇਹ ਸਿਰਫ਼ ਉਹੀ ਹੈ ਜੋ ਤੂੰ ਉਸ ਨੂੰ ਦਿਤਾ ਹੈ ਅਤੇ ਜਿਸ ਨੂੰ ਮੈਂ ਤੇਰੇ ਦੁਆਰਾ ਸਮਰੱਥ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ।” ਫਿਰ ਮੁਸਲਿਮ ਆਪਣੇ ਰੱਬ ਨੂੰ ਦੁਆ ਕਰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਆਪਣੀ ਲੋੜ ਬਿਆਨ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ: “ਅੱਲਾਹੁ, ਮੈਂ ਆਪਣਾ ਮਾਮਲਾ ਤੇਰੇ ਹਵਾਲੇ ਕਰਦਾ ਹਾਂ। ਜੇ ਤੂੰ ਜਾਣਦਾ ਹੈਂ ਆਪਣੇ ਗਿਆਨ ਨਾਲ ਕਿ ਇਹ ਕੰਮ — ਫਿਰ ਆਪਣੀ ਲੋੜ ਦਾ ਨਾਮ ਲੈਂਦਾ ਹੈ, ਜਿਵੇਂ ਇਹ ਘਰ ਖਰੀਦਣਾ, ਇਹ ਗੱਡੀ ਖਰੀਦਣਾ, ਇਸ ਮਹਿਲਾ ਨਾਲ ਵਿਆਹ ਕਰਨਾ ਜਾਂ ਹੋਰ ਕੁਝ — ਮੇਰੇ ਲਈ ਭਲਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਇਸ ਨੂੰ ਮੇਰੇ ਲਈ ਨਿਰਧਾਰਤ ਕਰ, ਆਸਾਨ ਬਣਾ ਅਤੇ ਇਸ ਵਿੱਚ ਮੇਰੇ ਲਈ ਬਰਕਤ ਕਰ।” ਜੇ ਤੂੰ ਜਾਣਦਾ ਹੈਂ, ਅੱਲਾਹ, ਕਿ ਇਹ ਕੰਮ ਮੇਰੇ ਲਈ ਮੇਰੇ ਧਰਮ ਵਿੱਚ ਭਲਾ ਹੈ — ਜੋ ਮੇਰੇ ਮਾਮਲੇ ਦੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਹੈ — ਅਤੇ ਮੇਰੀ ਦੁਨੀਆ ਵਿੱਚ ਭਲਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਮੇਰੇ ਮਾਮਲੇ ਦੇ ਨਤੀਜੇ ਵਿੱਚ ਭਲਾ ਹੈ — ਜਾਂ ਫਿਰ ਕਿਹਾ: ਮੇਰੇ ਤੁਰੰਤ ਅਤੇ ਭਵਿੱਖ ਦੇ ਮਾਮਲੇ ਵਿੱਚ ਭਲਾ ਹੈ — ਤਾਂ ਇਸ ਨੂੰ ਮੇਰੇ ਲਈ ਨਿਰਧਾਰਤ ਕਰ, ਤਿਆਰ ਕਰ ਅਤੇ ਮੁਕੰਮਲ ਕਰ ਦੇ, ਆਸਾਨ ਅਤੇ ਸੌਖਾ ਕਰ ਦੇ, ਅਤੇ ਇਸ ਵਿੱਚ ਮੇਰੇ ਲਈ ਬਰਕਤ ਦੇ।ਅਤੇ ਜੇ ਤੂੰ ਜਾਣਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਕੰਮ ਮੇਰੇ ਧਰਮ, ਮੇਰੀ ਦੁਨੀਆ ਅਤੇ ਮੇਰੇ ਮਾਮਲੇ ਦੇ ਨਤੀਜੇ ਵਿੱਚ ਬੁਰਾਈ ਹੈ — ਜਾਂ ਕਿਹਾ: ਮੇਰੇ ਤੁਰੰਤ ਅਤੇ ਭਵਿੱਖ ਦੇ ਮਾਮਲੇ ਵਿੱਚ ਬੁਰਾਈ ਹੈ — ਤਾਂ ਇਸ ਨੂੰ ਮੈਨੂੰ ਤੋਂ ਦੂਰ ਕਰ ਦੇ, ਅਤੇ ਮੈਨੂੰ ਇਸ ਤੋਂ ਦੂਰ ਰੱਖ, ਚੰਗਾਈ ਨੂੰ ਜਿੱਥੇ ਵੀ ਹੈ ਮੇਰੇ ਲਈ ਨਿਰਧਾਰਤ ਕਰ, ਫਿਰ ਮੈਨੂੰ ਇਸ ਨਾਲ ਰਜ਼ੀ ਕਰ, ਅਤੇ ਸਾਰੇ ਫ਼ੈਸਲੇ ਵਿੱਚ ਜੋ ਤੂੰ ਕਰਦਾ ਹੈਂ, ਭਲੇ ਅਤੇ ਮੰਦੇ ਦੋਹਾਂ ਵਿੱਚ।

فوائد الحديث

ਨਬੀ ﷺ ਦੀ ਆਪਣੀਆਂ ਸਾਥੀਆਂ ਰਜ਼ੀਅੱਲਾਹੁ ਅਨਹੂਮ ਨੂੰ ਇਸ ਨਮਾਜ਼ ਸਿਖਾਉਣ ਵਿੱਚ ਜੋ ਤੀਬਰ ਦਿਲਚਸਪੀ ਸੀ, ਉਹ ਇਸ ਲਈ ਸੀ ਕਿਉਂਕਿ ਇਸ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਫਾਇਦਾ ਅਤੇ ਵੱਡਾ ਭਲਾ ਹੈ।

ਇਸਤਿਖਾਰਾ ਕਰਨ ਅਤੇ ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸਨਦੀ ਦੁਆ ਕਰਨ ਦਾ ਮੁਸਤਹਬ ਹੋਣਾ।

ਇਸਤਿਖਾਰਾ ਉਹਨਾਂ ਮੰਜ਼ੂਰ ਹੋਏ ਕੰਮਾਂ ਵਿੱਚ ਮੁਸਤਹਬ ਹੈ ਜਿੱਥੇ ਸੰਦੇਹ ਹੋਵੇ, ਨਾ ਕਿ ਫ਼ਰਜ਼ ਜਾਂ ਮੁਸਤਹਬ ਕੰਮਾਂ ਵਿੱਚ; ਕਿਉਂਕਿ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਕਰਨਾ ਮੂਲ ਹੈ। ਪਰ ਇਸਤਿਖਾਰਾ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਤ ਚੀਜ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਜਿਵੇਂ ਉਮਰਾ ਜਾਂ ਹਜ ਵਿੱਚ ਸਾਥੀ ਦੀ ਚੋਣ।

ਫ਼ਰਜ਼ ਅਤੇ ਮੁਸਤਹਬ ਕੰਮਾਂ ਨੂੰ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਇਸਤਿਖਾਰਾ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ, ਅਤੇ ਹਰਾਮ ਅਤੇ ਮਕਰੂਹ ਕੰਮਾਂ ਨੂੰ ਛੱਡਣ ਵਿੱਚ ਇਸਤਿਖਾਰਾ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ।

ਦੁਆ ਨੂੰ ਨਮਾਜ਼ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਕਰਨ ਦਾ ਹੁਕਮ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ ਨਬੀ ﷺ ਨੇ ਕਿਹਾ: “ਫਿਰ ਉਹ ਕਹੇ…”। ਪਰ ਜੇ ਇਹ ਸਲਾਮ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਕੀਤੀ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਵੀ ਕੋਈ ਮਾੜਾ ਨਹੀਂ।

ਬੰਦੇ ਲਈ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਸਾਰੇ ਮਾਮਲੇ ਅੱਲਾਹ ਕੋਲ ਹਵਾਲੇ ਕਰੇ, ਅਤੇ ਆਪਣੀ ਹੱਦ ਅਤੇ ਤਾਕਤ ਤੋਂ ਦੂਰ ਰਹੇ, ਕਿਉਂਕਿ ਉਸ ਕੋਲ ਬਿਨਾ ਅੱਲਾਹ ਦੇ ਕੋਈ ਹਲਤ ਅਤੇ ਤਾਕਤ ਨਹੀਂ।

التصنيفات

Guidance-Seeking Prayer