رسول الله صلى الله عليه وسلم همان گونه كه سوره ای از قرآن را به ما می آموخت

رسول الله صلى الله عليه وسلم همان گونه كه سوره ای از قرآن را به ما می آموخت

از جابر بن عبدالله رضی الله عنهما روایت است که می گوید: رسول الله صلى الله عليه وسلم همان گونه كه سوره ای از قرآن را به ما می آموخت، استخاره در همه ی كارها را نيز به ما آموزش می داد. و می فرمود: «إِذَا هَمَّ أَحَدُكُمْ بِالأَمْرِ، فَلْيَرْكَعْ رَكْعَتَيْنِ مِنْ غَيْرِ الفَرِيضَةِ، ثُمَّ لِيَقُلْ: اللَّهُمَّ إِنِّي أَسْتَخِيرُكَ بِعِلْمِكَ وَأَسْتَقْدِرُكَ بِقُدْرَتِكَ، وَأَسْأَلُكَ مِنْ فَضْلِكَ العَظِيمِ، فَإِنَّكَ تَقْدِرُ وَلاَ أَقْدِرُ، وَتَعْلَمُ وَلاَ أَعْلَمُ، وَأَنْتَ عَلَّامُ الغُيُوبِ، اللَّهُمَّ إِنْ كُنْتَ تَعْلَمُ أَنَّ هَذَا الأَمْرَ خَيْرٌ لِي فِي دِينِي وَمَعَاشِي وَعَاقِبَةِ أَمْرِي - أَوْ قَالَ عَاجِلِ أَمْرِي وَآجِلِهِ - فَاقْدُرْهُ لِي وَيَسِّرْهُ لِي، ثُمَّ بَارِكْ لِي فِيهِ، وَإِنْ كُنْتَ تَعْلَمُ أَنَّ هَذَا الأَمْرَ شَرٌّ لِي فِي دِينِي وَمَعَاشِي وَعَاقِبَةِ أَمْرِي - أَوْ قَالَ فِي عَاجِلِ أَمْرِي وَآجِلِهِ - فَاصْرِفْهُ عَنِّي وَاصْرِفْنِي عَنْهُ، وَاقْدُرْ لِي الخَيْرَ حَيْثُ كَانَ، ثُمَّ أَرْضِنِي» قَالَ: «وَيُسَمِّي حَاجَتَهُ». «هنگامی که هريک از شما قصد انجام كاری كرد، دو ركعت نماز نفل بخواند و سپس بگويد: "اللَّهُمَّ إِنِّي أَسْتَخِيرُكَ بِعِلْمِكَ وَأَسْتَقْدِرُكَ بِقُدْرَتِكَ، وَأَسْأَلُكَ مِنْ فَضْلِكَ العَظِيمِ، فَإِنَّكَ تَقْدِرُ وَلاَ أَقْدِرُ، وَتَعْلَمُ وَلاَ أَعْلَمُ، وَأَنْتَ عَلَّامُ الغُيُوبِ، اللَّهُمَّ إِنْ كُنْتَ تَعْلَمُ أَنَّ هَذَا الأَمْرَ خَيْرٌ لِي فِي دِينِي وَمَعَاشِي وَعَاقِبَةِ أَمْرِي" يا فرمود: «عَاجِلِ أَمْرِي وَآجِلِهِ، فَاقْدُرْهُ لِي وَيَسِّرْهُ لِي، ثُمَّ بَارِكْ لِي فِيهِ، وَإِنْ كُنْتَ تَعْلَمُ أَنَّ هَذَا الأَمْرَ شَرٌّ لِي فِي دِينِي وَمَعَاشِي وَعَاقِبَةِ أَمْرِي» يا فرمود: «فِي عَاجِلِ أَمْرِي وَآجِلِهِ، فَاصْرِفْهُ عَنِّي وَاصْرِفْنِي عَنْهُ، وَاقْدُرْ لِي الخَيْرَ حَيْثُ كَانَ، ثُمَّ أَرْضِنِي بِهِ» و فرمود: «سپس حاجت خود را بگويد». ترجمه ی دعا: «بار الها، از علم تو طلب خير می كنم و از قدرت تو توانايی می جويم و از تو خواهانِ فضل و بخششِ بی کرانت هستم. به يقين، تو توانايی و من ناتوانم؛ و تو می دانی و من نمی دانم و تو دانای اسراری. يا الله، اگر اين كار را به خيرِ دين، دنيا و فرجامِ كار من می دانی، آن را برای من ممكن و آسان بگردان. و اگر آن را برای دين، دنيا و عاقبت كار من زيان بار می دانی، آن را از من دور کن و مرا از انجامش پشيمان بگردان و خير را هرجا که هست، برايم مقدّر بفرما و آنگاه مرا بدان خشنود کن».

[صحیح] [بخاری روایت کرده]

الشرح

اگر مسلمانی بخواهد کاری را انجام دهد ولی وجه درست آن را نداند، برای او مشروع است نماز استخاره بخواند، و پیامبر صلی الله علیه وسلم به اصحابش این نماز را چنان می آموخت همانطوری که سوره ای از قرآن را به آنان می آموخت، پس دو رکعت نماز غیر از نماز فرض را بجا می آورد، و بعد از آن به الله متعال دعا نموده و می گوید: «الهی من از تو خیر می‌خواهم» با طلب توفیق در خیر هر دو امر، و از تو می‌خواهم «به علم گسترده‌ات» که همه چیز را فرا گرفته است، «و من قدرتت را می‌طلبم» تا این که توانمندم کنی چون هیچ قدرتی و نیرویی جز به وسیله ی تو ندارم، «به توانایی تو» نافذه ای تو که هیچ چیز بر آن غالب نمی شود، «و از فضل» و احسان «بزرگ» ووسیع تو می خواهم؛ چون عطای تو احسانی است از جانب شما، و هیچ کس بر شما حق نعمتی را ندارد؛ «تو بر هر چیزی توانا هستی» در حالی که من ضعیف و درمانده هستم «و من نمی توانم» جز به یاری تو کاری کنم، «و تو می دانی» با علم جامع خود که بر ظاهر و نهان، خیر و شر احاطه دارد، «و من نمی دانم مگر به توفیق و هدایت تو»، « بر امور غیبی علم کامل داری» زیرا تو دارای علم مطلق و قدرت نافذه هستی، و هیچ کس از آن چیزی نمی داند جز آنچه که تو توانایی آن را برایش بخشیده ایید. سپس مسلمان به پروردگارش دعا می کند، و حاجت خود را یاد نموده و می گوید: «الهی من کارم را به تو سپردم، پس اگر بدانی به علم تو که این امر «و حاجتش را نام می برد»، مثل خریدن این خانه یا خریدن این ماشین، یا ازدواج با این زن یا هر چیز دیگر... يا الله، اگر اين كار را به خيرِ دين، دنيا و فرجامِ كار من می دانی، آن را برای من ممكن و آسان بگردان. و اگر آن را برای دين، دنيا و عاقبت كار من زيان بار می دانی، آن را از من دور کن و مرا از انجامش پشيمان بگردان و خير را هرجا که هست، برايم مقدّر بفرما و آنگاه مرا بدان خشنود کن». اگر این کار با علمی ازلی که داری «خیر در دینم باشد» که نگه دارنده ی من از بدی هاست، «و زندگانی ام» در دنیایم، «و عاقبت کارم» و هر آنچه که امورم به آن منتهی می شود، و یا گفت: «عاجل و یا غیر عاجل کارم» در دنیا و آخرت باشد؛ «آن را برایم مقدر»، مهیا، و آسان گردان، «و آسان کن»، «سپس برکت ده» و خوبی ها را در آن برایم زیاد کن، و یا الله اگر تو می دانی که این کاری که در آن استخاره نموده ام شر دین و زندگی و پایان کارم باشد، - و یا گفت عاجل و یا غیر عاجل کارم - آن را از من دور کن و مرا از آن دور گردان، و هر جا که خیر باشد آن را برای من مقدر کن، سپس مرا به آن راضی کن» و با همه قضا و فیصله تو که آن را می پسندم و یا نمی پسندم.

فوائد الحديث

شدت حرص پیامبر صلی الله علیه وسلم برای تعلیم این نماز به صحابۀ خود رضی الله عنهم؛ به خاطر فایده و خیر عظیمی که دارد.

مستحب بودن استخاره و دعای مأثور بعد از آن.

استخاره برای امور مباح که در آن تردید وجود داشته باشد مستحب است، و برای امور واجب و مستحب انجام نمی شود؛ زیرا اصل اساسی انجام آنهاست، اما می توان در امور متلق به آن استخاره کرد، مانند انتخاب همراه برای عمره یا حج.

در امور واجب و مستحب برای انجام آنها استخاره نمی شود، و برای ترک حرام و مکروه نیز استخاره نمی شود.

دعا بعد از نماز انجام می شود؛ بنابر قول او صلی الله علیه وسلم: "ثم ليقل..."، و اگر قبل از سلام گفته شود، اشکال ندارد.

بنده باید همه امور را به الله متعال ارجاع نماید، و از نیرو و قدرت خود بیزاری نماید؛ زیرا برای او هیچ نیروی و قدرتی نیست جز به الله متعال.

التصنيفات

نماز استخاره