‘ਜੇ ਤੂੰ ਐਸਾ ਹੀ ਕਰਦਾ ਰਹੀਂਦਾ ਜਿਵੇਂ ਤੂੰ ਦੱਸਿਆ, ਤਾਂ ਜਿਵੇਂ ਤੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਮਦਦ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਦਿਲ ਨਾਲ ਪਾਣੀ ਪੀਂਦਾ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ; ਤੇ…

‘ਜੇ ਤੂੰ ਐਸਾ ਹੀ ਕਰਦਾ ਰਹੀਂਦਾ ਜਿਵੇਂ ਤੂੰ ਦੱਸਿਆ, ਤਾਂ ਜਿਵੇਂ ਤੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਮਦਦ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਦਿਲ ਨਾਲ ਪਾਣੀ ਪੀਂਦਾ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ; ਤੇ ਤੈਨੂੰ ਅੱਲਾਹ ਦੀ ਤਰਫੋਂ ਹਮੇਸ਼ਾ ਉਸ ਉਨ੍ਹਾਂ ਉੱਤੇ ਸਹਾਇਕ ਮਿਲਦੀ ਰਹੇਗੀ ਜਦ ਤੱਕ ਤੂੰ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਕਰਦਾ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ।’

ਅਬੂ ਹੁਰੈਰਾ ਰਜ਼ੀਅੱਲਾਹੁ ਅਨਹੁ ਤੋਂ ਰਿਵਾਇਤ ਹੈ — "ਇੱਕ ਆਦਮੀ ਨੇ ਕਿਹਾ: ‘ਏ ਰਸੂਲ ਅੱਲਾਹ! ਮੇਰੇ ਰਿਸ਼ਤੇਦਾਰ ਹਨ ਜੋ ਮੈਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਸਬੰਧ ਬਣਾਈ ਰੱਖਦਾ ਹਾਂ ਪਰ ਉਹ ਮੇਰੇ ਨਾਲ ਕੱਟੜਤਾ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਮੈਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਚੰਗਾ ਵਤੀਰਾ ਕਰਦਾ ਹਾਂ ਪਰ ਉਹ ਮੈਨੂੰ ਬੁਰਾ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਮੈਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਤੋਂ ਬੜੀ ਦਿਲਦਾਰੀ ਨਾਲ ਬਰਤਾਅ ਕਰਦਾ ਹਾਂ ਪਰ ਉਹ ਮੇਰੇ ਖਿਲਾਫ ਜਿਹਲਤ ਦਿਖਾਉਂਦੇ ਹਨ।’ ਨਬੀ ﷺ ਨੇ ਕਿਹਾ: ‘ਜੇ ਤੂੰ ਐਸਾ ਹੀ ਕਰਦਾ ਰਹੀਂਦਾ ਜਿਵੇਂ ਤੂੰ ਦੱਸਿਆ, ਤਾਂ ਜਿਵੇਂ ਤੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਮਦਦ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਦਿਲ ਨਾਲ ਪਾਣੀ ਪੀਂਦਾ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ; ਤੇ ਤੈਨੂੰ ਅੱਲਾਹ ਦੀ ਤਰਫੋਂ ਹਮੇਸ਼ਾ ਉਸ ਉਨ੍ਹਾਂ ਉੱਤੇ ਸਹਾਇਕ ਮਿਲਦੀ ਰਹੇਗੀ ਜਦ ਤੱਕ ਤੂੰ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਕਰਦਾ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ।’"

[صحيح] [رواه مسلم]

الشرح

**"ਇੱਕ ਆਦਮੀ ਨੇ ਨਬੀ ﷺ ਨੂੰ ਸ਼ਿਕਾਇਤ ਕੀਤੀ ਕਿ ਉਸਦੇ ਕੁਝ ਰਿਸ਼ਤੇਦਾਰ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਉਹ ਚੰਗਾ ਸਲੂਕ ਕਰਦਾ ਹੈ ਪਰ ਉਹ ਉਸਦੇ ਨਾਲ ਉਲਟਾ ਵਰਤਾਵ ਕਰਦੇ ਹਨ; ਉਹ ਉਹਨਾਂ ਨਾਲ ਰਿਸ਼ਤਾ ਜੋੜਦਾ ਹੈ ਪਰ ਉਹ ਉਸ ਨਾਲ ਰਿਸ਼ਤਾ ਤੋੜਦੇ ਹਨ, ਉਹ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਭਲਾਈ ਅਤੇ ਵਫਾਦਾਰੀ ਕਰਦਾ ਹੈ ਪਰ ਉਹ ਉਸਦੇ ਨਾਲ ਬਦਸਲੂਕੀ ਅਤੇ ਕਠੋਰਤਾ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਉਹ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਸਬਰ ਅਤੇ ਮਾਫ਼ੀ ਦੇ ਕੇ ਸਹਿਣ ਕਰਦਾ ਹੈ ਪਰ ਉਹ ਉਸਦੇ ਖਿਲਾਫ ਬਦਸਲੂਕੀ ਅਤੇ ਬੁਰੀ ਗੱਲਾਂ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਕੀ ਉਹ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਇਨ੍ਹਾਂ ਰਿਸ਼ਤੇਦਾਰਾਂ ਨਾਲ ਰਿਸ਼ਤਾ ਜੋੜਨਾ ਜਾਰੀ ਰੱਖੇ?"** **"ਨਬੀ ﷺ ਨੇ ਉਸਨੂੰ ਕਿਹਾ: ਜੇ ਤੂੰ ਜਿਵੇਂ ਦੱਸਿਆ ਹੈ, ਤਾਂ ਤੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਨਿਕਮੀ ਅਤੇ ਬਦਸਲੂਕੀ ਨਾਲ ਢਿੱਡ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਜਿਵੇਂ ਤੂੰ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਗਰਮ ਰੇਤ ਖਿਲਾ ਰਿਹਾ ਹੈ; ਕਿਉਂਕਿ ਤੇਰੀ ਭਲਾਈ ਬਹੁਤ ਹੈ ਤੇ ਉਹ ਆਪਣੀਆਂ ਗਲਤੀਆਂ ਤੇ ਖੁਦ ਨਫਰਤ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਅਤੇ ਜਦ ਤੱਕ ਤੂੰ ਆਪਣੀ ਇਹ ਭਲਾਈ ਜਾਰੀ ਰੱਖੇਂਗਾ, ਅੱਲਾਹ ਤੇਰੀ ਮਦਦ ਕਰਦਾ ਰਹੇਗਾ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਨੁਕਸਾਨ ਤੋਂ ਤੇਰੀ ਰੱਖਿਆ ਕਰੇਗਾ, ਪਰ ਉਹ ਫਿਰ ਵੀ ਤੇਰੇ ਨਾਲ ਬੁਰਾਈ ਕਰਦੇ ਰਹਿਣਗੇ।"**

فوائد الحديث

**"ਬੁਰਾਈ ਦਾ ਜਵਾਬ ਚੰਗਾਈ ਨਾਲ ਦੇਣਾ ਗਲਤ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਦੇ ਸਹੀ ਰਾਹ ਤੇ ਵਾਪਸ ਆਉਣ ਦੀ ਆਸ ਹੈ, ਜਿਵੇਂ ਅੱਲਾਹ ਨੇ ਫਰਮਾਇਆ:(ਉਸ ਚੀਜ਼ ਨਾਲ ਦਬਾਓ ਜੋ ਬਿਹਤਰ ਹੈ, ਤਾਂ ਜੋ ਜੋ ਤੇਰੇ ਤੇ ਉਸਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਦੁਸ਼ਮਨੀ ਹੈ, ਉਹ ਤੂੰਹਾਡਾ ਨਿੱਜੀ ਮਿੱਤਰ ਬਣ ਜਾਵੇ)।"**

"ਅੱਲਾਹ ਦਾ ਹੁਕਮ ਮੰਨਣਾ, ਭਾਵੇਂ ਉਸ ਨਾਲ ਕਿਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀ ਨੁਕਸਾਨੀ ਵੀ ਹੋਵੇ, ਮੋਮਿਨ ਬੰਦੇ ਲਈ ਅੱਲਾਹ ਦੀ ਮਦਦ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣਦਾ ਹੈ।"

"ਰਿਸ਼ਤੇਦਾਰੀਆਂ ਨੂੰ ਕੱਟਣਾ ਦੁਨੀਆ ਵਿੱਚ ਦਰਦ ਤੇ ਸਜ਼ਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਆਖ਼ਰਤ ਵਿੱਚ ਗੁਨਾਹ ਅਤੇ ਹਿਸਾਬ ਦਾ ਕਾਰਨ ਹੈ।"

**"ਮੁਸਲਮਾਨ ਨੂੰ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਆਪਣੇ ਚੰਗੇ ਕੰਮ ਨੂੰ ਅੱਲਾਹ ਦੀ ਰਜ਼ਾ ਲਈ ਕਰੇ ਅਤੇ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਨੁਕਸਾਨ ਜਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਰਿਸ਼ਤੇਦਾਰੀਆਂ ਨੂੰ ਕੱਟਣ ਨਾਲ ਆਪਣੇ ਚੰਗੇ ਅਮਲ ਨੂੰ ਨਾ ਰੋਕੇ।"**

**"ਰਿਸ਼ਤੇਦਾਰ ਨੂੰ ਜੋ ਮਿਲਦਾ ਹੈ ਉਸੇ ਨੂੰ ਰਿਸ਼ਤਾ ਜਾਰੀ ਰੱਖਣ ਵਾਲਾ ਨਹੀਂ ਕਹਿੰਦੇ, ਸੱਚਾ ਰਿਸ਼ਤਾ ਜਾਰੀ ਰੱਖਣ ਵਾਲਾ ਉਹ ਹੈ ਜੋ ਜੇ ਰਿਸ਼ਤਾ ਕੱਟ ਦਿੱਤਾ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਵੀ ਉਸਨੂੰ ਜੋੜੇ ਰੱਖੇ।"**

التصنيفات

Merits of Maintaining Kinship Ties