الشرح

ਨਬੀ ﷺ ਦੱਸਦੇ ਹਨ ਕਿ ਇਸਤਿਗਫ਼ਾਰ ਦੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਲਫ਼ਜ਼ ਹਨ, ਪਰ ਸਭ ਤੋਂ ਵਧੀਆ ਅਤੇ ਸਭ ਤੋਂ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਬੰਦہ ਇਹ ਕਹੇ: "ਅੱਲਾਹੁਮਮਾ ਅੰਤਾ ਰੱਬੀ ਲਾ ਇਲਾਹਾ ਇੱਲਾ ਅੰਤਾ ਖਲਕਤਨੀ ਵਅਨਾ ਅਬਦੁਕਾ ਵਅਨਾ 'ਅਲਾ 'ਅਹਦਿਕ ਵਵਾਅਦਿਕ ਮਾ ਅਸਤਾਤੁ ਅਉਦੁ ਬਿਕਾ ਮਿਨ ਸ਼ਰਿ ਮਾ ਸਨਅਤੁ ਅਬੂਅ ਲਕਾ ਬਿਨਅਮਤਿਕ 'ਅਲਈਯਾ ਵ ਅਬੂਅ ਲਕਾ ਬਿਜ਼ਨਬੀ ਫਾਗਫਿਰ ਲੀ ਫਇੰਨਾਹੂ ਲਾ ਯਗਫਿਰੁੱਜ਼ਨੂਬਾ ਇੱਲਲਾ ਅੰਤਾ " ਅਨਵਾਦ: "ਹੇ ਅੱਲਾਹ! ਤੂੰ ਮੇਰਾ ਰੱਬ ਹੈਂ, ਤੇਰੇ ਸਿਵਾ ਕੋਈ ਮੂਰਤ ਨਹੀਂ। ਤੂੰ ਨੇ ਮੈਨੂੰ ਬਣਾਇਆ ਅਤੇ ਮੈਂ ਤੇਰਾ ਬੰਦਾ ਹਾਂ। ਮੈਂ ਤੇਰੇ ਵਾਅਦੇ ਅਤੇ ਮੇਰੇ ਫਰਜ਼ਾਂ 'ਤੇ ਆਪਣੀ ਪੂਰੀ ਤਾਕਤ ਨਾਲ ਖੜਾ ਹਾਂ। ਮੈਂ ਤੇਰੇ ਬਣਾਏ ਹੋਏ ਬੁਰੇ ਕੰਮਾਂ ਤੋਂ ਤੇਰੀ ਪਨਾਹ ਮੰਗਦਾ ਹਾਂ। ਮੈਂ ਤੇਰੇ ਉਤੇ ਤੇਰੀ ਨੇਕੀਆਂ ਦਾ ਇਤਰਾਫ਼ ਕਰਦਾ ਹਾਂ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਗੁਨਾਹਾਂ ਦਾ ਇਤਰਾਫ਼ ਕਰਦਾ ਹਾਂ। ਮੈਨੂੰ ਮਾਫ਼ ਕਰ ਦੇ, ਕਿਉਂਕਿ ਗੁਨਾਹ ਮਾਫ਼ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਸਿਰਫ਼ ਤੂੰ ਹੀ ਹੈਂ।" ਫਿਰ ਬੰਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਅੱਲਾਹ ਦੀ ਇਕਤਾ ਨੂੰ ਮੰਨਦਾ ਹੈ, ਕਿ ਅੱਲਾਹ ਉਸਦਾ ਰਚਨਹਾਰ ਅਤੇ ਮਕਸੂਦ ਹੈ ਜਿਸਦਾ ਕੋਈ ਸਾਥੀ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਅਤੇ ਉਹ ਇਸ ਗੱਲ ਦਾ ਇਜ਼ਹਾਰ ਕਰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਅੱਲਾਹ ਦੀ ਉਸ ਦੀਆ ਸ਼ਰਤਾਂ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਇਸ ਤੇ ਇਮਾਨ ਅਤੇ ਇਬਾਦਤ ਕਰੇਗਾ ਜਿੰਨਾ ਉਸਦੀ ਹਿਮਤ ਹੋਵੇਗੀ; ਕਿਉਂਕਿ ਬੰਦਾ ਚਾਹੇ ਕਿੰਨੀ ਵੀ ਇਬਾਦਤ ਕਰ ਲਵੇ, ਉਹ ਅੱਲਾਹ ਦੇ ਹੁਕਮਾਂ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕਦਾ ਅਤੇ ਨਿਮਤਾਂ ਦਾ ਸ਼ੁਕਰ ਅਦਾ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਕਮਜ਼ੋਰ ਹੈ। ਉਹ ਅੱਲਾਹ ਵੱਲ ਰੁਝਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਉਸ ਦੀ ਸਹਾਰਾ ਲੈਂਦਾ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਉਹੀ ਬੁਰਾਈ ਤੋਂ ਬਚਾਅ ਵਾਲਾ ਹੈ ਜੋ ਬੰਦੇ ਨੇ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਅਤੇ ਉਹ ਖੁਸ਼ੀ-ਖੁਸ਼ੀ ਅੱਲਾਹ ਦੀ ਉਸ ‘ਤੇ ਮਿਹਰਬਾਨੀ ਨੂੰ ਮੰਨਦਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਆਪ ‘ਤੇ ਆਪਣੇ ਗੁਨਾਹਾਂ ਅਤੇ ਬਦਕਰਦਾਰੀਆਂ ਦਾ ਇਜ਼ਹਾਰ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਤੌਸੁਲ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਬੰਦਾ ਆਪਣੇ ਰੱਬ ਕੋਲ ਦੁਆ ਕਰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਉਸਦੇ ਗੁਨਾਹ ਮਾਫ ਕਰ ਦੇਵੇ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਢੱਕ ਲਏ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਅਫ਼ੂ, ਫ਼ਜ਼ਲ ਅਤੇ ਰਹਿਮ ਨਾਲ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਅਸਰਾਂ ਤੋਂ ਉਸ ਦੀ ਹਿਫ਼ਾਜ਼ਤ ਕਰੇ, ਕਿਉਂਕਿ ਗੁਨਾਹਾਂ ਨੂੰ ਅਲਾਹ ਤਆਲਾ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਹੋਰ ਕੋਈ ਮਾਫ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕਦਾ। ਫਿਰ ਹਜ਼ੂਰ ਅਲੈਹਿਸ਼-ਸਲਾਤੋ ਵੱਸ-ਸਲਾਮ ਨੇ ਇਤਿਲਾਅ ਦਿੱਤੀ ਕਿ ਇਹ ਸਵੇਰ ਅਤੇ ਰਾਤ ਦੇ ਅਜ਼ਕਾਰ ਵਿੱਚੋਂ ਹੈ। ਜੋ ਕੋਈ ਵੀ ਇਨੁੂੰ ਪੂਰੇ ਯਕੀਨ ਅਤੇ ਇਸ ਦੇ ਮਾਇਨਿਆਂ ਦੀ ਹਾਜ਼ਰੀ ਦੇ ਨਾਲ, ਇਮਾਨ ਸਮੇਤ ਆਪਣੇ ਦਿਨ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ‘ਚ — ਸੂਰਜ ਚੜ੍ਹਨ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਉਸ ਦੇ ਢਲਣ ਤੱਕ, ਜੋ ਦਿਨ ਦਾ ਵਕਤ ਹੈ — ਪੜ੍ਹੇ ਅਤੇ ਉਸ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਜਾਵੇ, ਤਾਂ ਉਹ ਜੰਨਤ ਵਿੱਚ ਦਾਖਲ ਹੋਵੇਗਾ। ਅਤੇ ਜੋ ਕੋਈ ਇਸ ਨੂੰ ਰਾਤ ਦੇ ਵੇਲੇ — ਯਾਨੀ ਸੂਰਜ ਡੁੱਬਣ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਫਜਰ ਤੱਕ — ਯਕੀਨ ਅਤੇ ਇਮਾਨ ਨਾਲ ਪੜ੍ਹੇ, ਅਤੇ ਸਵੇਰ ਹੋਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਉਸ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਜਾਵੇ, ਤਾਂ ਉਹ ਜੰਨਤ ਵਿੱਚ ਦਾਖਲ ਹੋਵੇਗਾ।