الشرح

ابن عباس - رضى الله عنه - خبر داده اند كه پيامبر - صلى الله عليه و سلم - در بين دو سجده مى فرمودند: "الهى! من را ببخش..."، يعنى: ايشان در بين دو سجده با اين عبارت ها دعا مى كردند، و فرقى در بين نماز واجب و سنت نيست، زيرا كليه ى نماز عبارتست از ذكر و قرائت قرآن، و معناى عبارت: "الهى! من را بخشش"، يعنى: من را با وجود گناه و عصيان بپوشان و مؤاخذه نكن. "و به من رحم كن"، يعنى: الهى! در نزد خويش برايم رحمتى بفرست كه شامل پوشش گناهان و مؤاخذه نكردن، همراه با لطف كردن بر من و بخشيدن نعمت ها در دنيا و آخرت باشد. "و به من عافيت ببخش"، يعنى: به من سلامتى و عافيت در دينم از زشتى ها و شبهه ها، و در بدنم از بيمارى ها و دردها، و در عقلم از نادانى ها و ديوانگى ها ببخش، و بزرگترين بيمارى ها، بيمارى قلب از شبهه هاى گمراه كننده يا شهوت هاى نابود كننده است. "و من را هدايت كن"، هدايت دو نوع است: 1- هدايت رهنمودى و ارشاد به سوى راه حق و صحيح، و اين براى مسلمان و كافر حاصل مى شود، به دليل: "وَأَمَّا ثَمُودُ فَهَدَيْنَاهُمْ" (فصلت: 17)، يعنى: آنان را به سوى حق رهنمود كرديم. 2- هدايت توفيق و قبول، و اين نوع تنها براى اهل ايمان حاصل مى شود، و در اين حديث مقصود اين نوع است، و معناى آن: من را به سوى حق رهنمود كن، و بر آن ثابت قدم گردان. "و به من رزق و رزوى ببخش"، يعنى: به من رزق عنايت كن، و من را در اين دنيا از نيازمندى به مردم بى نياز كن، و در آخرت به من رزق فراوانى عنايت كن، همانند آنچه كه براى بندگانت از نعمت ها بخشيده ايد.