الشرح

Sahaabichi Abuu Muusaa Al-Ash’arii Rabbiin irraa haa jaallatu salaata tokko ni salaatee, Yeroo taa'insa isa keessa tashahhudni jiru gahe, Namichi warra isa duubaan salaataa jiru irraa ta'e tokko ni akkana jedhe: Qur’aana keessatti salaanni toltuu fi zakaan qindeeffamte. Abuu Muusaa Rabbi irraa haa jaallatu yeroo salaata xumure gara namoota duubaan salaatanitti garagalee akkana jedhee isaan gaafate: Eenyuu keessantu jecha kan jedhe: Qur’aana keessatti salaanni toltuu fi zakaan walitti qindeeffamte?! ummanni ni callise, isaan irraa namni tokkos hin dubbanne, Gaaffii sana irra deebi’ee gaafate, namni tokkolleen isaaf deebisuu dhabnaan, Abuu Muusaan Rabbiin irraa haa jaallatu akkana jedhe: Yaa Hixxaan tarii sumaatu akkas jedhe! ija jabaatuu isaatif jecha, akkasumas itti dhiheenya fi walitti dhufinsa isaan wajjiin qabuuf jecha, sanaan isa shakkiin waan isa miidhu hin qabu, akkasumas Nama dhugatti akkas jedhe dhugaa akka himu dhiibuuf jecha, Hixxaan garuu ni haalee, akkana jedhe: Ani waanan jedhe sitti fakkaatee na qeeqta jedheen sodaadhe, asitti eegaa ummata keessaa namichi tokko akkas jedhe: anaatu akkas jedhe, garuu keyrii maleef hin jenne, Abuu Muusaan isa barsiisuf jecha akkana jedhe: Salaata keessan keessatti akkam akka jettan hin beektanii?! kunis jecha isaa san balaalefattuufi, Sana booda Abuu Muusaan Nabiyyiin -nagaa fi rahmanni irra haa jiraatu- yeroo tokko isaan akka gorsanii, seera shari'aa akka isaanif ibsanii, salaata isaan barsiisan itti hime, Nabiyyiin -nagaa fi rahmanni irra haa jiraatuu- akkana jedhan: akkana jedhan: "Yeroo salaattan tarree keessan qajeelchaa, sirrayaa dhaabbadhaa, sana booda namoota keessaa namni tokko imaama isaanif ta'a, yeroo imaamni takbiira hidhannaa jedhe, isinis sana sana booda takbiiraa sana jedhaa, suuraa Faatihaa yeroo qara’ee as gahe: {Geyril magduubi Aleyhim waladdaalliin} jechuunis: karaa warra irratti dallansuun godhamee fi warra jallatan, kan tahin jechuudha, [Faatihaa: 7], isin aamiin jedhaa,Yeroo akkas gootan Rabbiin kadhaa keessan isiniif owwaata, Yoo takbiira jedhee jilba qabate isinis jedhaa jilba qabadhaa, imaamni isin dura jilba qabatee, isin dura irraa ol jedha, isin isa hin dursinaa, Yeroon muraasni imaamni isa keessatti gara Rukuu'atti isin dursu sun Rukuu'a keessatti eega inni ol jedhee yeroo muraasa isa booda turuu keessaniini isiniif qobbama, kanaaf yeroon sun yeroo saniin wajjiin tokko ta’a, kana jechuun Yeroon jilba qabachuu keessanii fi isaa tokkuma jechuudha, yeroo imaamni sami'allaahu liman hamidah jedhe, isin akkana jedhaa: Allaahumma Rabbanaa lakal hamdu, yeroo warri salaataa jiru akkas jedhan Rabbiin qulqullaa'e kadhannaa isaanitii fi jecha isaanii ni dhagaha, Rabbiin ol ta'e arraba Nabiyyii Isaa irratti akkana jedhe: Rabbiin nama Isa faarsef dhagahe. yeroo imaamni Allaahu akbar jedhee sujuuda bu'e warri isa duubaan salaataa jiranis Allaahu akbar jedhanii sujuuda bu'u qabu, imaamni isaan dura sujuuda bu'ee, isaan dura ol jedha, yeroon muraasni sun yeroo muraasa saniin wajjiin tokko ta'a, kanaani yeroon sujuuda ma'amuumatii fi yeroon sujuuda imaamaa tokko ta'a, yeroo imaamni tashahhudaf taa'uu bira gahe jalqabni waan namichi salaataa jiru jedhuu akkana jechuu haa ta'u: "Al-tahiyyaatu, al-xayyibaatu, al-salawaatu Lillaah" jechuunis: Mootummaan, hafuu fi guddinni hundinuu Rabbii ol ta'eef haqa godhamtuudha jechuudha, akkasuma salaanni shanan hunduu Rabbiifi jechuudha, "Al-salaamu aleyka ayyuhannabiyyu wa rahmatullaahi wa barakaatuh, al-salaamu aleynaa wa alaa ibaadillaahissaalihiin" jechuunis Salaamni sirra haa jiraatu Yaa Nabiyyicha, akkasumas rahmanni Rabbii fi barakaan Isaa sirra haa jiraatu, salaamni nuu fi gabroota Rabbii gaggaarii irratti haa jiraatu jechuudha, mudaa, rakkina, hanqina fi manca’iinsa hunda irraa nagaa ta'uu Rabbiin kadhadhaa, Keessattuu Nabiyyii keenya Muhammadiin salaaman adda baafnee ergasii ofirratti nagaa buufna, ergasii gabroota Rabbii gaggaarii warra haqa Rabbii ol ta'ee fi haqa gabroota Isaa irraa waan isaan irratti dirqama isaanii ba'an irratti salaamata buufna, ergasii haqaan gabbaramaan Rabbiin malee akka hin jirree fi Muhaammad gabrichaa fi Ergamaa Isaa akka ta'an ragaa baana.