فوائد الحديث

ਇਮਾਮ ਨਵਵੀ ਰਹਿਮਹੁੱਲਾਹ ਨੇ ਫਰਮਾਇਆ: ਇਸ ਹਦੀਸ ਵਿੱਚ ਸੂਰਜ ਡੁੱਬਣ ਦੀ ਪੂਰੀ ਤਸਦੀਕ ਹੋਣ ਦੇ ਬਾਅਦ ਅਫਤਾਰ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਜਲਦੀ ਕਰਨ ਦੀ ਤਰਗ਼ੀਬ ਹੈ।ਅਰਥ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਉਮਤ ਦੀ ਹਾਲਤ ਤੱਦ ਤਕ ਠੀਕ ਰਹੇਗੀ ਅਤੇ ਉਹ ਭਲਾਈ ਵਿੱਚ ਰਹੇਗੀ ਜਦ ਤਕ ਉਹ ਇਸ ਸੁੰਨਤ ਦੀ ਪਾਬੰਦੀ ਕਰਦੇ ਰਹਿਣਗੇ। ਪਰ ਜੇ ਉਹ ਅਫਤਾਰ ਨੂੰ ਦੇਰ ਨਾਲ ਕਰਨ ਲੱਗ ਪੈਣ, ਤਾਂ ਇਹ ਇਸ ਗੱਲ ਦੀ ਨਿਸ਼ਾਨੀ ਹੋਵੇਗੀ ਕਿ ਉਹ ਕਿਸੇ ਫਸਾਦ ਜਾਂ ਗ਼ਲਤ ਰਾਹ ਵਿੱਚ ਪੈ ਰਹੇ ਹਨ।

ਲੋਕਾਂ ਵਿੱਚ ਭਲਾਈ ਕਾਇਮ ਰਹਿਣ ਦਾ ਸਬਬ ਉਹਨਾਂ ਦਾ ਸੁਰਤ ਤੇ ਸੁੰਨਤ ਦੀ ਪਾਲਣਾ ਕਰਨਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਮਸਲਿਆਂ ਦਾ ਬਿਗੜਨਾ ਸੁੰਨਤ ਤੋਂ ਮੁੜ ਜਾਣ ਨਾਲ ਜੁੜਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ।

ਕਿਤਾਬੀ ਲੋਕਾਂ ਅਤੇ ਬਦਅਤ ਵਾਲਿਆਂ ਦੇ ਵਿਰੁੱਧ, ਕਿਉਂਕਿ ਉਹ ਅਫਤਾਰ ਵਿੱਚ ਦੇਰੀ ਕਰਦੇ ਹਨ।

ਇਬਨ ਹਜਰ ਰਹਿਮਹੁੱਲਾਹ ਨੇ ਫਰਮਾਇਆ ਕਿ ਇਸ ਹਦੀਸ ਵਿੱਚ ਇਸ ਦੀ ਵਜ੍ਹਾ ਵੀ ਵਿਆਖਿਆ ਗਈ ਹੈ। ਮੁਹੱਲਬ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਇਸਦਾ ਮਕਸਦ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਦਿਨ ਨੂੰ ਰਾਤ ਨਾਲ ਨਾ ਜੋੜਿਆ ਜਾਵੇ। ਇਸ ਨਾਲ ਰੋਜ਼ਾ ਰੱਖਣ ਵਾਲੇ ਲਈ ਨਰਮੀ ਅਤੇ ਆਸਾਨੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਅਤੇ ਉਹ ਇਬਾਦਤ ਲਈ ਮਜ਼ਬੂਤ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ।ਉਲਮਾਂ ਵਿੱਚ ਇਹ ਮੰਨਿਆ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਸੂਰਜ ਦੇ ਡੁੱਬਣ ਦੀ ਪੁਸ਼ਟੀ ਜਾਂ ਤਾਂ ਨਜ਼ਰ ਨਾਲ (ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀ ਨਾਲ) ਹੋਵੇ ਜਾਂ ਦੋ ਇਮਾਨਦਾਰ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਸੂਚਨਾ ਨਾਲ, ਅਤੇ ਕਈ ਵਾਰ ਇੱਕ ਇਮਾਨਦਾਰ ਦੀ ਸੂਚਨਾ ਵੀ ਵਧੀਆ ਮੰਨੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।

ਇਬਨ ਹਜਰ ਰਹਿਮਹੁੱਲਾਹ ਨੇ ਨੋਟਿਸ ਦਿੱਤੀ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਦੌਰ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਨਵੀਂ ਮਨਜ਼ੂਰ ਨਾ ਕੀਤੀ ਗਈ ਬਦਅਤ ਪੈਦਾ ਹੋਈ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਰਮਜ਼ਾਨ ਵਿੱਚ ਫਜ਼ਰ ਤੋਂ ਲਗਭਗ ਤਿੰਨੁੰਹ ਮਿੰਟ ਪਹਿਲਾਂ ਦੂਜਾ ਅਜ਼ਾਨ ਦੇਣਾ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ, ਲਾਈਟਾਂ ਬੁਝਾ ਦਿੱਤੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ ਜੋ ਉਹਨਾਂ ਲਈ ਖਾਣ-ਪੀਣ ਤੇ ਮਨਾਹੀ ਦੇ ਚਿੰਨ੍ਹ ਬਣੀਆਂ ਹਨ ਜੋ ਰੋਜ਼ਾ ਰੱਖਣ ਵਾਲੇ ਲਈ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਤੱਹਾਂਦਾ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਇਬਾਦਤ ਵਿੱਚ ਸਾਵਧਾਨੀ ਲਈ ਹੈ, ਪਰ ਇਹ ਸਿਰਫ ਕੁਝ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਹੀ ਪਤਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਕਾਰਨ ਉਹ ਲੋਕ ਅਫ਼ਤਾਰ ਦੇ ਅਜ਼ਾਨ ਨੂੰ ਸੂਰਜ ਡੁੱਬਣ ਦੇ ਬਾਅਦ ਦੇਰ ਨਾਲ ਦਿੰਦੇ ਹਨ, ਤਾਂ ਜੋ ਸਮਾਂ ਵੱਧ ਜਾਵੇ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਅਫ਼ਤਾਰ ਦੇ ਵਿੱਚ ਦੇਰੀ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਸਹਰੀ ਵਿੱਚ ਜਲਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਸਾਰੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਸੁੰਨਤ ਦੇ ਖਿਲਾਫ਼ ਹੈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਭਲਾਈ ਘੱਟ ਅਤੇ ਬੁਰਾਈ ਵੱਧ ਗਈ ਹੈ। ਅਲਲਾਹ ਹੀ ਸਹਾਇਕ ਹੈ।