إعدادات العرض
ਮੁਸਲਮਾਨ ਦਾ ਮੁਸਲਮਾਨ ਉੱਤੇ ਛੇ ਹੱਕ ਹਨ»। ਪੁੱਛਿਆ ਗਿਆ: ਉਹ ਕਿਹੜੇ ਹਨ ਯਾ ਰਸੂਲ ਅੱਲਾਹ؟ ਤਾ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਫਰਮਾਇਆ: «ਜਦੋਂ ਉਸ ਨੂੰ ਮਿਲੋ ਤਾਂ…
ਮੁਸਲਮਾਨ ਦਾ ਮੁਸਲਮਾਨ ਉੱਤੇ ਛੇ ਹੱਕ ਹਨ»। ਪੁੱਛਿਆ ਗਿਆ: ਉਹ ਕਿਹੜੇ ਹਨ ਯਾ ਰਸੂਲ ਅੱਲਾਹ؟ ਤਾ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਫਰਮਾਇਆ: «ਜਦੋਂ ਉਸ ਨੂੰ ਮਿਲੋ ਤਾਂ ਉਸ ਨੂੰ ਸਲਾਮ ਕਰੋ, ਜਦੋਂ ਉਹ ਤੁਹਾਨੂੰ ਬੁਲਾਏ ਤਾਂ ਉਸ ਦੀ ਬੁਲਾਹਟ ਕਬੂਲ ਕਰੋ, ਜਦੋਂ ਉਹ ਤੁਸੀਂੋਂ ਨਸੀਹਤ ਮੰਗੇ ਤਾਂ ਉਸ ਨੂੰ ਨਸੀਹਤ ਕਰੋ, ਜਦੋਂ ਉਹ ਛੀਂਕ ਮਾਰ ਕੇ ‘ਅਲਹਮਦੁ ਲਿੱਲਾਹ’ ਕਹੇ ਤਾਂ ਉਸ ਨੂੰ ‘ਯਰਹਮੁਕੱਲਾਹ’ ਕਹੋ, ਜਦੋਂ ਉਹ ਬੀਮਾਰ ਹੋ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਉਸ ਦੀ ਆਇਦਤ ਕਰੋ ਅਤੇ ਜਦੋਂ ਉਹ ਵਫਾਤ ਪਾ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਉਸ ਦੇ ਜਨਾਜੇ ਦੇ ਨਾਲ ਜਾਓ»।
ਅਬੂ ਹੁਰੈਰਹ ਰਜ਼ੀਅੱਲਾਹੁ ਅਨਹੁ ਤੋਂ ਰਿਵਾਇਤ ਹੈ ਕਿ ਰਸੂਲੁੱਲਾਹ ﷺ ਨੇ ਕਿਹਾ: «ਮੁਸਲਮਾਨ ਦਾ ਮੁਸਲਮਾਨ ਉੱਤੇ ਛੇ ਹੱਕ ਹਨ»। ਪੁੱਛਿਆ ਗਿਆ: ਉਹ ਕਿਹੜੇ ਹਨ ਯਾ ਰਸੂਲ ਅੱਲਾਹ؟ ਤਾ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਫਰਮਾਇਆ: «ਜਦੋਂ ਉਸ ਨੂੰ ਮਿਲੋ ਤਾਂ ਉਸ ਨੂੰ ਸਲਾਮ ਕਰੋ, ਜਦੋਂ ਉਹ ਤੁਹਾਨੂੰ ਬੁਲਾਏ ਤਾਂ ਉਸ ਦੀ ਬੁਲਾਹਟ ਕਬੂਲ ਕਰੋ, ਜਦੋਂ ਉਹ ਤੁਸੀਂੋਂ ਨਸੀਹਤ ਮੰਗੇ ਤਾਂ ਉਸ ਨੂੰ ਨਸੀਹਤ ਕਰੋ, ਜਦੋਂ ਉਹ ਛੀਂਕ ਮਾਰ ਕੇ ‘ਅਲਹਮਦੁ ਲਿੱਲਾਹ’ ਕਹੇ ਤਾਂ ਉਸ ਨੂੰ ‘ਯਰਹਮੁਕੱਲਾਹ’ ਕਹੋ, ਜਦੋਂ ਉਹ ਬੀਮਾਰ ਹੋ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਉਸ ਦੀ ਆਇਦਤ ਕਰੋ ਅਤੇ ਜਦੋਂ ਉਹ ਵਫਾਤ ਪਾ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਉਸ ਦੇ ਜਨਾਜੇ ਦੇ ਨਾਲ ਜਾਓ»।
الترجمة
العربية বাংলা Bosanski English Español فارسی Français Bahasa Indonesia Русский Tagalog Türkçe اردو 中文 हिन्दी Hausa Kurdî Português සිංහල Kiswahili অসমীয়া Tiếng Việt ગુજરાતી Nederlands മലയാളം Română Magyar ქართული Moore ಕನ್ನಡ Svenska ไทย Македонски తెలుగు Українська मराठीالشرح
ਨਬੀ ਕਰੀਮ ਸੱਲੱਲਾਹੁ ਅਲੈਹਿ ਵਸੱਲਮ ਨੇ ਵਾਜ਼ੇਹ ਕੀਤਾ ਕਿ ਇੱਕ ਮੁਸਲਮਾਨ ਦਾ ਆਪਣੇ ਭਰਾ ਮੁਸਲਮਾਨ ਉੱਤੇ ਛੇ ਹੱਕ ਹਨ: ਪਹਿਲਾ: ਜਦੋਂ ਉਹ ਮਿਲੇ ਤਾਂ ਉਸ ਨੂੰ "ਅਸ-ਸਲਾਮੁ ਅਲੈਕੁਮ" ਆਖ ਕੇ ਸਲਾਮ ਕਰੇ, ਅਤੇ ਦੂਜਾ "ਵਅਲੈਕੁਮੁਸ-ਸਲਾਮ" ਆਖ ਕੇ ਜਵਾਬ ਦੇਵੇ। ਦੂਜਾ: ਜੇਕਰ ਉਹ ਉਸ ਨੂੰ ਵਲੀਮੇ ਜਾਂ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਮੌਕੇ ਲਈ ਬੁਲਾਏ ਤਾਂ ਉਸ ਦੀ ਦਾਅਤ ਕਬੂਲ ਕਰੇ। ਤੀਜਾ: ਜਦੋਂ ਉਹ ਨਸੀਹਤ ਮੰਗੇ ਤਾਂ ਉਸ ਨੂੰ ਇਖਲਾਸ ਨਾਲ ਨਸੀਹਤ ਕਰੇ, ਅਤੇ ਨਾ ਤਾਂ ਉਸ ਨਾਲ ਰਿਆਕਾਰੀ ਕਰੇ ਅਤੇ ਨਾ ਹੀ ਧੋਖਾ ਦੇ। ਚੌਥਾ: ਜਦੋਂ ਉਹ ਛੀਂਕ ਮਾਰੇ ਅਤੇ ਕਹੇ "ਅਲਹਮਦੁ ਲਿੱਲਾਹ", ਤਾਂ ਉਸ ਨੂੰ "ਯਰਹਮੁਕੱਲਾਹ" ਕਹੋ, ਅਤੇ ਉਹ ਜਵਾਬ ਵਿੱਚ ਕਹੇ "ਯਹਦੀਕੁਮੁੱਲਾਹ ਵ ਯੁਸੱਲਿਹ ਬਾਲਕੁਮ"। ਪੰਜਵਾਂ: ਜਦੋਂ ਉਹ ਬੀਮਾਰ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਉਸ ਦੀ ਆਇਦਤ ਕਰੇ ਅਤੇ ਮਿਲਣ ਜਾਏ। ਛੇਵਾਂ: ਜਦੋਂ ਉਹ ਮਰ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਉਸ ਦੇ ਲਈ ਦੂਆ ਅਤੇ ਨਮਾਜ਼ ਪੜ੍ਹੇ ਅਤੇ ਉਸਦੇ ਜਨਾਜੇ ਦਾ ਪਿੱਛਾ ਕਰੇ ਜਦ ਤਕ ਉਸਨੂੰ ਦਫ਼ਨ ਨਾ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਜਾਵੇ।فوائد الحديث
ਸ਼ੋਕਾਨੀ ਨੇ ਕਿਹਾ: "ਮੁਸਲਮਾਨ ਦਾ ਹੱਕ" ਦਾ ਮਤਲਬ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਅਧਿਕਾਰ ਛੱਡਣ ਯੋਗ ਨਹੀਂ ਹਨ ਅਤੇ ਇਹਨਾਂ ਦਾ ਅਮਲ ਜਾਂ ਤਾਂ ਫਰਜ਼ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਜਾਂ ਮਜ਼ਬੂਤ ਸਿਫਾਰਸ਼ੀ (ਮੰਦੇਬ) ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਫਰਜ਼ ਦੇ ਨੇੜੇ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਛੱਡਣਾ ਠੀਕ ਨਹੀਂ।
ਸਲਾਮ ਦਾ ਜਵਾਬ ਦੇਣਾ ਫਰਜ਼ ਈਨ (ਨਿੱਜੀ ਫਰਜ਼) ਹੈ ਜਦੋਂ ਸਲਾਮ ਕਿਸੇ ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਦਿੱਤਾ ਜਾਵੇ, ਅਤੇ ਕਈ ਵਾਰੀ ਸਮੂਹ ਵੱਲੋਂ ਕਿਸੇ ਇੱਕ ਵਿਅਕਤੀ ਦਾ ਜਵਾਬ ਦੇਣਾ ਕਾਫ਼ੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਪਰ ਸਲਾਮ ਦੀ ਪਹਿਲ ਕਰਨੀ ਬੁਨਿਆਦੀ ਤੌਰ 'ਤੇ ਸੁੰਨਤ ਹੈ।
ਬੀਮਾਰ ਦੀ ਆਇਦਤ ਉਸਦੇ ਭਰਾਵਾਂ ਮੁਸਲਮਾਨਾਂ ਉੱਤੇ ਉਸਦੇ ਹੱਕਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ; ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਉਸਦੇ ਦਿਲ ਵਿੱਚ ਖੁਸ਼ੀ ਅਤੇ ਸਾਂਤਵਨਾ ਪੈਦਾ ਕਰਦੀ ਹੈ, ਅਤੇ ਇਹ ਫਰਜ਼ ਕੁਫ਼ੂਆ (ਕੁੱਝ ਲੋਕਾਂ ਵੱਲੋਂ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਫਰਜ਼) ਹੈ।
ਦਾਅਤ ਦਾ ਜਵਾਬ ਦੇਣਾ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ ਜੇਕਰ ਉਸ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਗੁਨਾਹ ਨਾ ਹੋਵੇ; ਜੇਕਰ ਦਾਅਤ ਵਿਆਹ ਦੀ ਵਲੀਮੇ ਲਈ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਮੁਫੱਤੀ ਇਹ ਮੰਨਦੇ ਹਨ ਕਿ ਇਸ ਦਾ ਜਵਾਬ ਦੇਣਾ ਫਰਜ਼ ਹੈ ਸਿਵਾਏ ਕਿਸੇ ਸ਼ਰਈ ਬਾਜ਼ੀ ਦੇ। ਪਰ ਜੇ ਦਾਅਤ ਵਿਆਹ ਦੀ ਵਲੀਮੇ ਲਈ ਨਾ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਅਕਸਰ ਇਹ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਦਾ ਜਵਾਬ ਦੇਣਾ ਮਸਨੂੰਨ (ਮੰਦੇਬ) ਹੈ।
ਜੋ ਕੋਈ "ਅਲਹਮਦੁ ਲਿੱਲਾਹ" ਕਹਿਣ ਵਾਲੇ ਛੀਂਕਣ ਵਾਲੇ ਦੀ ਆਵਾਜ਼ ਸੁਣਦਾ ਹੈ, ਉਸ ਲਈ ਉਸ ਨੂੰ "ਯਰਹਮੁਕੱਲਾਹ" ਕਹਿਣਾ ਵਾਜਿਬ ਹੈ।
ਸ਼ਰੀਅਤ ਦੀ ਕਮਾਲੀਅਤ ਅਤੇ ਇਸ ਦੀ ਚਿੰਤਾ ਸਮਾਜ, ਇਮਾਨ ਅਤੇ ਮੈਂਬਰਾਂ ਵਿਚਕਾਰ ਮੁਹੱਬਤ ਦੇ ਰਿਸ਼ਤਿਆਂ ਨੂੰ ਮਜ਼ਬੂਤ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਹੈ।
(ਫਸੱਮਿਤਹੁ) ਅਤੇ ਕੁਝ ਨਕਲਾਂ ਵਿੱਚ "ਫਸ਼ਮਿਤਹੁ" ਲਿਖਿਆ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਸਿ੍ਨ (ਸੈੱਨ) ਸਧਾਰਨ ਅਤੇ ਸ਼ੀਨ (ਸ਼ਿਨ) ਮੁੜ੍ਹੀ ਹੋਈ ਹੈ: ਇਸਦਾ ਮਤਲਬ ਹੈ ਭਲਾ ਅਤੇ ਬਰਕਤ ਦੀ ਦੁਆ, ਜਿਹਨੂੰ "ਤਸ਼ਮੀਤ" ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਤਸ਼ਮੀਤ ਦਾ ਅਰਥ ਹੈ: "ਅੱਲਾਹ ਤੁਹਾਨੂੰ ਦੁਸ਼ਮਣ ਦੀ ਸ਼ਮਾਤਾ (ਮਾਲ-ਮਦਦ ਨਾਲ ਹਾਸਾ ਕਰਨ) ਤੋਂ ਬਚਾਏ, ਅਤੇ ਉਸ ਚੀਜ਼ ਤੋਂ ਬਚਾਏ ਜਿਸ ਨਾਲ ਤੁਹਾਡੇ ਦੁਸ਼ਮਣ ਤੁਸੀਂ ਨੂੰ ਨੁਕਸਾਨ ਪੁਹੰਚਾ ਸਕਦੇ ਹਨ।" ਅਤੇ "ਤਸਮੀਤ" ਦਾ ਮਤਲਬ ਹੈ: "ਅੱਲਾਹ ਤੁਹਾਨੂੰ ਸਹੀ ਰਾਹ ਤੇ ਹਿਦਾਇਤ ਕਰੇ।"