فوائد الحديث

ਨਿਕਾਹ ਦੀ ਸਹੀਤਾ ਲਈ ਵਲੀ ਦੀ ਸ਼ਰਤ ਲਾਜ਼ਮੀ ਹੈ, ਅਤੇ ਇਬਨ ਮੁਨਜ਼ਿਰ ਤੋਂ ਰਿਵਾਇਤ ਹੈ ਕਿ ਸਹਾਬਿਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਕਿਸੇ ਤੋਂ ਵੀ ਇਸ ਦੇ ਖਿਲਾਫ ਕੋਈ ਰਾਇ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ।

ਬਾਤਿਲ ਨਿਕਾਹ ਵਿੱਚ, ਜੇ ਮਰਦ ਔਰਤ ਨਾਲ ਹਮਬਿਸਤਰੀ ਕਰ ਲਏ, ਤਾਂ ਔਰਤ ਮਹਰ ਦੀ ਹੱਕਦਾਰ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।

ਜਿਨ੍ਹ੍ਹਾ ਔਰਤਾਂ ਦਾ ਕੋਈ ਵਲੀ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ, ਚਾਹੇ ਉਹ ਇਸ ਕਰਕੇ ਕਿ ਵਲੀ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਜਾਂ ਇਸ ਕਰਕੇ ਕਿ ਉਹ ਵਿਆਹ ਕਰਨ ਤੋਂ ਇਨਕਾਰ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੋਵੇ, ਤਾਂ ਐਸੀਆਂ ਔਰਤਾਂ ਦਾ ਵਲੀ ਹਾਕਮ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।

ਜਦੋਂ ਵਲੀ ਮੌਜੂਦ ਨਾ ਹੋਵੇ ਜਾਂ ਉਸ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚਣਾ ਮੁਸ਼ਕਲ ਹੋਵੇ, ਤਾਂ ਹਾਕਮ ਉਹ ਔਰਤ ਦਾ ਵਲੀ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜਿਸ ਦਾ ਕੋਈ ਵਲੀ ਨਹੀਂ। ਅਤੇ ਹਾਕਮ ਦੀ ਥਾਂ ਤੇ ਕਾਜ਼ੀ ਇਹ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ ਨਿਭਾਂਦਾ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ ਉਹ ਇਨ੍ਹਾਂ ਮਾਮਲਿਆਂ ਵਿੱਚ ਹਾਕਮ ਦਾ ਨੁਮਾਇੰਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।

ਔਰਤ ਦੇ ਵਿਆਹ ਵਿੱਚ ਵਲੀ ਦੀ ਵਲਾਇਤ ਦਾ ਮਤਲਬ ਇਹ ਨਹੀਂ ਕਿ ਔਰਤ ਦਾ ਕੋਈ ਹੱਕ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ, ਬਲਕਿ ਔਰਤ ਦਾ ਵੀ ਹੱਕ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਵਲੀ ਨੂੰ ਉਸ ਦੀ ਇਜਾਜ਼ਤ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਉਸ ਦਾ ਵਿਆਹ ਕਰਨਾ ਜਾਇਜ਼ ਨਹੀਂ।

ਸਹੀ ਨਿਕਾਹ ਦੀਆਂ ਸ਼ਰਤਾਂ ਇਹ ਹਨ:

ਪਹਿਲੀ: ਦੋਵੇਂ ਜੀਵਨਾਂ (ਮਰਦ ਅਤੇ ਔਰਤ) ਦੀ ਪਹਿਚਾਣ ਹੋਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ, ਚਾਹੇ ਇਸ਼ਾਰੇ, ਨਾਂ ਲੈਣ, ਵਿੜਣ ਜਾਂ ਹੋਰ ਕਿਸੇ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ।ਦੂਜੀ: ਦੋਵੇਂ ਪੱਖਾਂ ਦੀ ਇੱਕ ਦੂਜੇ ਨਾਲ ਰਜ਼ਾਮੰਦੀ ਹੋਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ।ਤੀਜੀ: ਔਰਤ ਲਈ ਉਸ ਦਾ ਵਲੀ ਨਿਕਾਹ ਕਰੇ।ਚੌਥੀ: ਨਿਕਾਹ ਦੇ ਅਕਦ 'ਤੇ ਗਵਾਹੀ ਹੋਣੀ ਲਾਜ਼ਮੀ ਹੈ।

ਨਿਕਾਹ ਅੰਦਾਜ਼ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਵਲੀ ਲਈ ਇਹ ਸ਼ਰਤਾਂ ਲਾਜ਼ਮੀ ਹਨ:

ਪਹਿਲੀ: ਅਕਲਮੰਦ ਹੋਵੇ।ਦੂਜੀ: ਮਰਦ ਹੋਣਾ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ।

ਤੀਜੀ: ਬਾਲਿਗ ਹੋਵੇ — ਯਾ ਤਾਂ ਪੰਦਰਾਂ ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਪੂਰੀ ਕਰ ਚੁੱਕਾ ਹੋਵੇ ਜਾਂ ਹਲਮ (ਸਪਨੇ) ਆ ਚੁੱਕੇ ਹੋਣ।

ਚੌਥੀ: ਧਰਮ ਵਿੱਚ ਏਕਤਾ ਹੋਵੇ — ਨਾਂ ਤਾਂ ਕਿਸੇ ਕਾਫਰ ਨੂੰ ਕਿਸੇ ਮੁਸਲਮਾਨ ਜਾਂ ਮੁਸਲਿਮਾ 'ਤੇ ਵਲਾਇਤ ਹਾਸਲ ਹੈ, ਅਤੇ ਨਾਂ ਹੀ ਕਿਸੇ ਮੁਸਲਮਾਨ ਨੂੰ ਕਿਸੇ ਕਾਫਰ ਜਾਂ ਕਾਫਿਰਾ 'ਤੇ।

ਪੰਜਵੀਂ: ਇਨਸਾਫ ਵਾਲਾ ਹੋਵੇ, ਫਾਜ਼ਕ (ਬੇਹੁਦਾ/ਗੁਨਾਹਗਾਰ) ਨਾ ਹੋਵੇ — ਅਤੇ ਇਤਨਾ ਇਨਸਾਫ ਕਾਫੀ ਹੈ ਕਿ ਨਿਕਾਹ ਵਿੱਚ ਜਿਸ ਦੀ ਵਲਾਇਤ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ ਉਸ ਦੀ ਭਲਾਈ ਨੂੰ ਵੇਖੇ।

ਛੇਵੀਂ: ਵਲੀ ਰੁਸ਼ਦ ਵਾਲਾ ਹੋਵੇ, ਬੇਅਕਲ ਨਾ ਹੋਵੇ — ਅਰਥਾਤ ਉਹ ਨਿਕਾਹ ਦੀ ਮਸਲਹਤ ਅਤੇ ਜੋੜੇ ਦੀ ਕਫਾਇਤ ਨੂੰ ਸਮਝਣ ਦੀ ਸਲਾਹੀਅਤ ਰੱਖਦਾ ਹੋਵੇ।

ਔਰਤ ਦੇ ਵਲੀਆਂ ਦੀ ਨਿਕਾਹ ਵਿੱਚ فقਹਾ ਦੇ ਨਜ਼ਦੀਕ ਇੱਕ ਤਰਤੀਬ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਇਸ ਲਈ ਨੇੜਲੇ ਵਲੀ ਨੂੰ ਛੱਡ ਕੇ ਕਿਸੇ ਦੂਜੇ ਵਲੀ ਨੂੰ ਅੱਗੇ ਨਹੀਂ ਲਿਆਂਦਾ ਜਾ ਸਕਦਾ, ਮਗਰੋਂ ਜਦ ਉਹ ਗਾਇਬ ਹੋਵੇ ਜਾਂ ਉਸ ਵਿੱਚ ਵਲਾਇਤ ਦੀਆਂ ਸ਼ਰਤਾਂ ਪੂਰੀਆਂ ਨਾ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹੋਣ।ਔਰਤ ਦੇ ਵਲੀ ਇਹ ਹਨ:

1. ਉਸ ਦਾ ਪਿਉ,

2. ਉਸ ਦਾ ਵਸੀ (ਜਿਸਨੂੰ ਪਿਉ ਨੇ ਨਿਕਾਹ ਲਈ ਮੁਕਰਰ ਕੀਤਾ ਹੋਵੇ),

3. ਉਸ ਦਾ ਦਾਦਾ (ਪਿਉ ਦੀ ਤਰਫੋਂ, ਚਾਹੇ ਜਿੰਨਾ ਉੱਤੇ ਚਲਦਾ ਹੋਵੇ),

4. ਉਸ ਦਾ ਪੁੱਤਰ,

5. ਉਸ ਦੇ ਪੁੱਤਰ ਦੇ ਪੁੱਤਰ (ਚਾਹੇ ਜਿੰਨੇ ਵੀ ਹੇਠਾਂ ਹੋਣ),

6. ਉਸ ਦਾ ਸਗਾ ਭਰਾ (ਪਿਉ ਅਤੇ ਮਾਂ ਦੋਹਾਂ ਦੀ ਤਰਫੋਂ),

7. ਉਸ ਦਾ ਸਿਰਫ਼ ਪਿਉ ਵਾਲਾ ਭਰਾ,

8. ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੋਹਾਂ ਦੇ ਪੁੱਤਰ,

9. ਉਸ ਦਾ ਸਗਾ ਚਾਚਾ (ਪਿਉ ਅਤੇ ਮਾਂ ਦੋਹਾਂ ਦੀ ਤਰਫੋਂ),

10. ਉਸ ਦਾ ਸਿਰਫ਼ ਪਿਉ ਵਾਲਾ ਚਾਚਾ,

11. ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੋਹਾਂ ਦੇ ਪੁੱਤਰ,

12. ਫਿਰ ਜੋ ਵੀ ਰਿਸ਼ਤੇ ਵਿੱਚ ਵਧੇਰੇ ਨੇੜਲਾ ਹੋਵੇ, ਵਿਰਾਸਤ ਵਾਲੀ ਤਰਤੀਬ ਅਨੁਸਾਰ।

13. ਅਤੇ ਜੇ ਕੋਈ ਵਲੀ ਮੌਜੂਦ ਨਾ ਹੋਵੇ, ਤਾਂ ਮੁਸਲਮਾਨ ਹਾਕਮ ਜਾਂ ਉਸ ਵੱਲੋਂ ਮੁਕਰਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ (ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਕਾਜ਼ੀ) ਔਰਤ ਦਾ ਵਲੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।