فوائد الحديث

මෙම හදීසය නබි (සල්ලල්ලාහු අලයිහි වසල්ලම්) තුමාණන් තම පරමාධිපති ගැන දන්වා සිටි හදීසයකි. මෙයට "අල් හදීසුල් කුද්සී" හෝ "..ඉලාහී" (දිව්‍ය වදන්) යනුවෙන් හඳුන්වනු ලැබේ. මෙම වචන හා අදහස් අල්ලාහ්ගෙන් වූ නමුත් එය කියවීම නැමදුමක් වීම, ඒ සඳහා පිරිසිදුභාවයේ අවශ්‍යතාවය, අභියෝග කිරීම, ප්‍රාතිහාර්යය යනාදී දැයින් අනෙක් ඒවා වෙන් කර හඳුනාගත හැකි අල් කුර්ආනයේ ලක්ෂණ එහි නැත.

ආජුරිය්යි තුමා මෙසේ පවසයි: සර්වබලාධාරී අල්ලාහ් තමන් ගැන කවර ගුණගායනාවක් කර ඇත්තේ ද එමෙන්ම ඔහුගේ දූත සල්ලල්ලාහු අලයිහි වසල්ලම් තුමාණන් ඔහු ගැන කවර ගුණගායනාවක් කර ඇත්තේ ද තවද එතුමාණන්ගේ අනුගාමිකයින් ඔහු ගැන කවර ගුණගායනාවක් කර ඇත්තේ ද ඒ අයුරින්ම සත්‍යයේ ජනයා ද ඔහු ගැන ගුණගායනා කරති. මෙය අලුත් ආගමික කටයුතු ආරම්භ නොකර, ඉන් වැළකී, නියම ස්වභාවය අනුගමනය කරන විද්වතුන්ගේ ආකල්පය මෙයයි. අහ්ලුස් සුන්නා වල් ජමාආත් නම් පිරිස අල්ලාහ් තමන් ගැන සහතික කළ නාම හා ගුණාංග කිසිදු වෙනස් කිරීමකින් හෝ අඩු වැඩි කිරීමකින් හෝ ක්‍රමවේදයක් ඉදිරිපත් කිරීමෙන් හෝ උපමා කිරීමකින් තොරව ඒ අයුරින්ම ඔහුට ස්ථාපිත කරති. අල්ලාහ් තමන් ගැන නොකියූ දැයින් ඔවුහු ඉවත්ව සිටිති. ඔහු ගැන නොකියූ මෙන්ම සහතික නොකළ දෑ ගැන නිහඬව සිටිති. උත්තරීතර අල්ලාහ් මෙසේ පවසයි. "ඔහු මෙන් කිසිවක් නැත. ඔහු සර්වඥානීය සර්ව නිරීක්ෂකය."

අල්ලාහ් ගැන යහපත් සිතුවිලි ඇති කර ගන්නාක් මෙන්ම ඒ සමග ක්‍රියාව ද අවශ්‍ය වේ. අල්-හසන් අල්-බසරී තුමා මෙසේ පවසයි: "සැබැවින්ම දේවත්වය විශ්වාස කරන මුඃමින්වරයා තම පරමාධිපතියාණන් ගැන යහපත් සිතුවිලි ඇති කර ගෙන දැහැමි ක්‍රියාවන් හි නිරත වෙයි. නමුත් පාපියා තම පරමාධිපති ගැන නපුරු සිතුවිලි ඇති කර ගෙන නපුරු ක්‍රියාවන් හි නිරත වෙයි."

කුර්තුබී තුමා මෙසේ පවසයි: "මා ගැන මාගේ ගැත්තා සිතන පරිදි" යන ප්‍රකාශයේ අදහස මෙසේ විග්‍රහ වී ඇත. ප්‍රාර්ථනා කරන අවස්ථාවේ ඒ සඳහා පිළිතුරු ලැබීම ගැන යහපත් සිතුවිල්ල, පසුතැවිලි වී සමාව ඉල්ලන අවස්ථාවේ එය පිළිගැනීම ගැන යහපත් සිතුවිල්ල, පාපක්ෂමාව ඉල්ලා සිටින අවස්ථාවේ ඒ සඳහා සමාව ලැබීම ගැන යහපත් සිතුවිල්ල, නැමදුම් කරන අවස්ථාවේ ඒ සඳහා කුසල් ලැබීම ගැන යහපත් සිතුවිල්ල යනාදී, ඒවා සඳහා ප්‍රතිඥා දී ඇති දෑ සත්‍යය ලෙස පිළිගනිමින් කටයුතු කිරීමය. එබැවින් මිනිසකු තමන් කවර කරුණක් ඉටු කිරීම සඳහා කැප වන්නේ ද එය සැබැවින්ම අල්ලාහ් පිළිගනු ඇත, ඒ සඳහා සමාව දෙනු ඇතැයි තරයේ විශ්වාස කළ යුතු වේ. ඊට හේතුව ඒ ගැන ප්‍රතිඥා දී ඇති බැවිනි. එම ප්‍රතිඥා කඩ කරන්නක් නොවේ. නමුත් සැබැවින්ම අල්ලාහ් එය පිළිගන්නේ නැත. එය ඔහුට ඵල දෙන්නේ නැත යැයි විශ්වාසය ගොඩ නගා ගත්ත ද ඒ ගැන අනුමාන කළ ද එය අල්ලාහ්ගේ ආශිර්වාදය ගැන බලා පොරොත්තු සුන් කර ගැනීමකි. එය මහා පාපයකි. ඒ මත පිහිටා කවරෙකු මිය ගියේ ද ඔහු කවර අනුමානයක් ඇති කර ගත්තේ ද එයම ඔහු වෙත පවරනු ලැබේ. එය ඉහත සඳහන් කරන ලද හදීසය මෙනි. "මාගේ ගැත්තා මා ගැන ඔහු අභිමත කරන පරිදි සිතුවිලි ඇති කර ගනිත්වා! ඔහු තවදුරටත් මෙසේ පවසයි: සැබැවින්ම සමාවදීමෙහි නිරත වී ඒ ගැන අනුමාන කිරීම ශුද්ධ අනුවන කමක් මෙන්ම වංචාවකි.

පුද්ගලයකු තමන් තුළ හා තම දිවෙන් අල්ලාහ්ව අධික ලෙස මෙනෙහි කිරීමට දිරිගැන්වීම. ඒ අනුව ඔහුගේ සිතෙහි ඔහුගේ හදවතෙහි අල්ලාහ් ගැන භක්තිය ඇති කර ගනියි. ඔහුගේ තේජාන්විතභාවය හා ඔහුගේ සත්‍යය මෙනෙහි කරයි. ඔහු ගැන යහපත් බලාපොරොත්තු තබයි. ඔහුව ගරුබුහුමන් කරයි. ඔහුට ආදරය කරයි. ඔහු ගැන යහපත් සිතුවිලි ඇති කර ගනියි. ඔහු වෙනුවෙන්ම සියලු කටයුතු අවංක ලෙස ඉටු කරයි. තම දිවෙන් "සුබ්හානල්ලා' (අල්ලාහ් සුවිශුද්ධය) අල්හම්දුලිල්ලාහ් (සියලු ප්‍රශංසා අල්ලාහ්ටමය) වලා ඉලාහ ඉල්ලල්ලාහ් (නැමදුමට සුදුස්සා අල්ලාහ් හැර වෙනත් දෙවිඳෙකු නැත.) වල්ලාහු අක්බර් (අල්ලාහ් අති ශ්‍රේෂ්ඨය) වලා හවුල වලා කුව්වත ඉල්ලාහ් බිල්ලාහ් (අල්ලාහ්ගෙන් තොරව කිසිදු හැරවුමක් හෝ කිසිදු බලයක් හෝ නැත.) යැයි පවසයි.

ඉබ්නු අබී ජුම්රා තුමා මෙසේ පවසයි: කවරෙකු අල්ලාහ්ට බිය වී ඔහුව මෙනෙහි කර සිටියේ ද ඔහු ඔහුට ආරක්ෂාව සලසනු ඇත. කවරෙකු ඔහුගෙන් දුරස් වී වෙන්වී ගියේ ද ඔහුව ඔහු අමතක කර දමනු ඇත.

'අෂ්-ෂිබ්ර්' (වියත) යනු සුලැගිල්ලේ කෙළවර සිට මහපොටැගිල්ලේ කෙළවර දක්වා අත දිගු හරින විට ඒ අතර පවතින දුරයි. 'අද්-දිරා' (අතක දිග) යනු මැදගිල්ලේ කෙළවර සිට වැළමිට සන්ධිය අතර පවතින දිග ප්‍රමාණයයි. 'බාඃ' යනු මිනිසකු තම දෙඅත් දිගු හරින විට, ඔහුගේ බාහු දෙක හා ඔහුගේ පපුවේ පළල සමග ම පවතින දිග ප්‍රමාණයයි. එය බාහු හතරක දිග ප්‍රමාණය වේ.