فوائد الحديث

ነወዊይ እንዲህ ብለዋል: "ይህ ሐዲሥ ገንዘብን በአግባቡ ይዞ ለመልካም ነገሮች ያዋለው ሰው ያለውን ደረጃ ያሳያል።"

ነቢዩ (ሶለላሁ ዐለይሂ ወሰለም) የአላህ ሶላትና ሰላም በእርሳቸው ላይ ይስፈንና ስለ ኡመታቸውና ስለሚከፈትላቸው የዱንያ ህይወት ጌጥና ፈተና ሁኔታ መናገራቸውን እንረዳለን።

ከነቢዩ (ሶለላሁ ዐለይሂ ወሰለም) የአላህ ሶላትና ሰላም በእርሳቸው ላይ ይስፈንና መመሪያ መካከል ሀሳባቸውን እንዲረዱ ምሳሌ ማድረግ አንዱ ነው።

በምፅዋት ላይና ገንዘብን ለመልካም ነገሮች በማዋል ላይ መነሳሳቱንና ከንፉግነት መከልከሉን እንረዳለን።

"መልካም ነገር መጥፎን ነገር ይዞ አይመጣም።" ከሚለው ንግግራቸው የምንወስደው ሲሳይ ቢበዛ ራሱ በጥቅሉ መልካም ነገር እንደሆነ ነው። ለመጥፎነት የሚጋለጠው ከሚገባው ሰው በመሰሰትና በሸሪዓ ላልተደነገገ ጉዳይ ወጪ በማድረግ ለብክነት ሲጋለጥ ነው። አላህ መልካም እንዲሆን የወሰነው ነገር ባጠቃላይ መጥፎ ሊሆን አይችልም። በተቃራኒውም ተመሳሳይ ነው። ነገር ግን መልካምን የተለገሰ ሰው በአጠቃቀሙ ምክንያት መጥፎን ወደሚያመጣበት ነገር እንዳይቀርብ ይፈራለታል።

የተጠየቀው ጥያቄ ማስተንተን የሚፈልግ ከሆነ ለመልስ መቸኮልን መተው ይገባል።

ጢቢይ እንዲህ ብለዋል: «እዚህ ሐዲስ ውስጥ አራት አይነት ሰዎች ይገኛሉ። በዚህ የዱንያ ገንዘብ እስኪወጣጠር ድረስ ወሰን ባለፈ መልኩ ተስገብግቦ የበላ፤ ከመብላቱም የማያቆም ሰው ነው። ይህ በፍጥነት ይጠፋል። ሌላኛው ደግሞ በዚሁ መልኩ የበላ ነው። ነገር ግን በሽታው ከተቆጣጠረው በኋላ የቁንጣን በሽታውን ለመከላከል በዘዴ መብላት የጀመረ ነው። ይህም በሽታው አሸንፎት መጥፋቱ ነው። ሶስተኛው ደግሞ በዚሁ መልኩ ነው የበላው ነገር ግን በሽታው እስኪጠፋና ሰላም እስኪሆን ድረስ የሚጎዳውን ለማስወገድና ለመከላከል በፍጥነት የዘየደ ነው። አራተኛው ወሰን ሳያልፍና ሳይስገበገብ ረሃቡን በሚያስታግስለትና አንጀቱ በሚይዝለት ልክ ብቻ ነው የበላው። የመጀመሪያው ሰው የካፊር ምሳሌ ነው። ሁለተኛው ደግሞ የወንጀለኛና ጊዜው ካለፈ በኋላ ካልሆነ በቀር ከወንጀል መውጣትንና ተውበት ማድረግን የተዘናጋ ሰው ምሳሌ ነው። ሶስተኛው ደግሞ ወንጀልን የቀላቀለና ተውበቱ ተቀባይነት በሚኖራት መልኩ ለተውበት የተቻኮለ ነው። አራተኛው ደግሞ ዱንያን ቸል ብሎ ለመጪው አለም ከጃይ የሆነ ሰው ምሳሌ ነው።»

ኢብኑ ሙኒር እንዲህ ብለዋል: «እዚህ ሐዲሥ ውስጥ አስደናቂ የሆኑ ብዙ ምሳሌዎች ይገኛሉ። የመጀመሪያው: ገንዘብንና የገንዘብ መባዛትን በቡቃያና በማበቡ መመሰሉ፤ ሁለተኛው: ገንዘብ ለማግኘት በሰበቦች የሚስገበገብ ሰው ለመብላት እንደተስገበገበች እንስሳ መመሰሉ፤ ሶስተኛው: ገንዘብን ማብዛትና ማደለብን ለምግብ አብዝቶ በመሳሳትና በማግበስበስ መመሰሉ፤ አራተኛው: ገንዘብ እጅግ ስስታም እስክታደርግ ድረስ በነፍስ ውስጥ ካላት የላቀ ቦታ አንፃር እሷኑ መለገስ በእንስሳ ሰገራ መመሰሉ፤ ይህም በሚገርም መልኩ ለምፅዋት ግዴታ የሆነውን ገንዘብ በዚህ ልክ ወዶ አለማውጣቱ በሸሪዓ አፀያፊ መሆኑን ይጠቁማል። አምስተኛው: ገንዘብን ማጠራቀምና መሰብሰብ ትቶ የተቀመጠን ሰው ወደ ፀሐይ አቅጣጫ ጎኗን ዘርግታና ዙራ ለእረፍት በተጋደመች ፍየል መመሰሉ፤ ይህ ለፍየሏ እጅግ መልካም የሚባለው ሁኔታዋ ነው። በዚህም የሚበጃትን ነገር እያደረገች መሆኑን ይጠቁማል። ስድስተኛው: ገንዘብን እያጠራቀመ ንፉግ የሆነ ሰው ሞቱ የሚጎዳትን ከማስወገድ በተዘናጋች እንስሳ ሞት መመሰሉ፤ ሰባተኛው: ገንዘብ ወደ ጠላትነት ሊቀለበስ በሚችል ባልደረባ መመሰሉ፤ ገንዘብ በመሰረቱ በርሱ ከሚኖረን ውዴታ አንፃር ይጠበቃል፤ ቋጠሮውም ጠበቅ ተደርጎ ይታሰራል። ይህም ለሚገባው አካል ከመስጠት ወደ መንፈግም ያደርሳል። ይህም ያጠራቀመው ሰው ለቅጣት ምክንያት ይሆነዋል። ስምንተኛው: ያለአግባብ የሚያግበሰብስ ሰው እየበላ በማይጠግብ ሰው መመሰሉ ነው።»

ሲንዲይ እንዲህ ብለዋል: «በዚህ ሐዲሥ መሰረት ሁለት ነገሮች የግድ መቅረት የለባቸውም። የመጀመሪያው: ገንዘቡን በአግባቡ ማግኘት። ሁለተኛው ደግሞ በአግባቡ ወጪ ማድረግ ነው። አንዱ የጠፋ ጊዜ ገንዘቡ ወደ ጎጂነት ይለወጣል። ... "ሐዲሡ ሁለት ጉዳዮች የተሳሰሩ መሆናቸውን ይጠቁማል: አንድ ሰው ገንዘቡን በአግባቡ ካላገኘው ተገቢ ለሆነ ነገር ለማውጣትም አይገጠምም።" የሚል አንድምታም ይሰጣል።»