ਮੈਂ ਪੁੱਛਿਆ: “ਹੇ ਅੱਲਾਹ ਦੇ ਰਸੂਲ ﷺ! ਸਭ ਤੋਂ ਵਧੀਆ ਬਰਦਾਸ਼ਤ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਕੌਣ ਹੈ?” ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਫਰਮਾਇਆ: “ਤੇਰੀ ਮਾਂ, ਫਿਰ ਤੇਰੀ ਮਾਂ, ਫਿਰ…

ਮੈਂ ਪੁੱਛਿਆ: “ਹੇ ਅੱਲਾਹ ਦੇ ਰਸੂਲ ﷺ! ਸਭ ਤੋਂ ਵਧੀਆ ਬਰਦਾਸ਼ਤ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਕੌਣ ਹੈ?” ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਫਰਮਾਇਆ: “ਤੇਰੀ ਮਾਂ, ਫਿਰ ਤੇਰੀ ਮਾਂ, ਫਿਰ ਤੇਰੀ ਮਾਂ, ਫਿਰ ਤੇਰਾ ਪਿਓ, ਫਿਰ ਰਿਸ਼ਤੇਦਾਰ ਜਿੰਨਾ ਨੇੜੇ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਤੋਂ ਨੇੜੇ।”

ਬਹਜ਼ ਬਿਨ ਹਕੀਮ ਤੋਂ, ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਪਿਤਾ ਤੋਂ, ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਦਾਦਾ ਤੋਂ ਰਿਵਾਇਤ ਹੈ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਕਿਹਾ: ਮੈਂ ਪੁੱਛਿਆ: “ਹੇ ਅੱਲਾਹ ਦੇ ਰਸੂਲ ﷺ! ਸਭ ਤੋਂ ਵਧੀਆ ਬਰਦਾਸ਼ਤ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਕੌਣ ਹੈ?” ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਫਰਮਾਇਆ: “ਤੇਰੀ ਮਾਂ, ਫਿਰ ਤੇਰੀ ਮਾਂ, ਫਿਰ ਤੇਰੀ ਮਾਂ, ਫਿਰ ਤੇਰਾ ਪਿਓ, ਫਿਰ ਰਿਸ਼ਤੇਦਾਰ ਜਿੰਨਾ ਨੇੜੇ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਤੋਂ ਨੇੜੇ।”

[حسن] [رواه أبو داود والترمذي وأحمد]

الشرح

ਨਬੀ ﷺ ਨੇ ਵਾਜ਼ਿਹ ਕੀਤਾ ਕਿ ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਇਨਸਾਨ ਨੂੰ ਭਲਾਈ, ਅਦਬ, ਚੰਗਾ ਬਰਤਾਓ, ਮਿੱਠਾ ਸਾਥ ਅਤੇ ਰਿਸ਼ਤਾ ਰੱਖਣ ਦਾ ਹੱਕ ਮਾਂ ਉੱਤੇ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਮਾਂ ਦੇ ਹੱਕ ਨੂੰ ਬਾਕੀ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਦਰਸਾਉਣ ਲਈ ਤਿੰਨ ਵਾਰੀ ਦੁਹਰਾਇਆ, ਤਾਂ ਜੋ ਮਾਂ ਦੀ ਮਹੱਤਤਾ ਬਿਨਾ ਕਿਸੇ ਛੂਟ ਦੇ ਸਪਸ਼ਟ ਹੋ ਜਾਵੇ। ਫਿਰ ਨਬੀ ﷺ ਨੇ ਦਰਸਾਇਆ ਕਿ ਮਾਂ ਦੇ ਬਾਅਦ ਭਲਾਈ ਅਤੇ ਚੰਗੇ ਬਰਤਾਓ ਦਾ ਹੱਕ ਪਿਓ ਤੇ ਹੈ, ਫਿਰ ਰਿਸ਼ਤੇਦਾਰਾਂ ਵਿੱਚ ਜਿੰਨਾ ਨੇੜੇ ਹੋਣ, ਉਹਨਾਂ ਦਾ। ਜਿੰਨਾ ਨੇੜੇ ਰਿਸ਼ਤੇਦਾਰ ਹੋਵੇ, ਉਹਨਾਂ ਨਾਲ ਰਿਸ਼ਤਾ ਜ਼ਿਆਦਾ ਬਰਕਤਵਾਂ ਅਤੇ ਹੱਕਦਾਰ ਹੈ।

فوائد الحديث

ਹਦੀਸ ਵਿੱਚ ਮਾਂ ਨੂੰ ਪਹਿਲਾਂ ਦਰਜਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਹੈ, ਫਿਰ ਪਿਓ, ਅਤੇ ਫਿਰ ਰਿਸ਼ਤੇਦਾਰਾਂ ਨੂੰ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਨੇੜਾਈ ਅਨੁਸਾਰ, ਜਿੰਨਾ ਨੇੜੇ ਉਹ ਹਨ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਪਹਿਲਾਂ ਮਹੱਤਤਾ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਹੈ।

ਮਾਪੇ ਦੀ ਮਾਨਤਾ ਅਤੇ ਖ਼ਾਸ ਕਰਕੇ ਮਾਂ ਦੀ ਮਹੱਤਤਾ:

ਹਦੀਸ ਵਿੱਚ ਮਾਂ ਦੀ ਭਲਾਈ ਨੂੰ ਤਿੰਨ ਵਾਰੀ ਦੁਹਰਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ; ਇਹ ਇਸ ਲਈ ਕਿ ਮਾਂ ਦੀ ਆਪਣੇ ਬੱਚਿਆਂ ਉੱਤੇ ਬਹੁਤ ਵੱਡੀ ਮਹੱਤਤਾ ਹੈ। ਮਾਂ ਆਪਣੇ ਬੱਚਿਆਂ ਲਈ ਬਹੁਤ ਕੁਝ ਸਹਨ ਕਰਦੀ ਹੈ—ਗਰਭ ਧਾਰਣ ਦੀ ਕਠਿਨਾਈ, ਜਨਮ ਦੇ ਦਰਦ, ਅਤੇ ਦੁੱਧ ਪਿਲਾਉਣਾ, ਜੋ ਕੇਵਲ ਮਾਂ ਹੀ ਕਰ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਉਹ ਪਿਓ ਨਾਲ ਮਿਲ ਕੇ ਬੱਚਿਆਂ ਦੀ ਪਾਲਣਾ ਅਤੇ ਤਾਲੀਮ ਵਿੱਚ ਭਾਗ ਲੈਂਦੀ ਹੈ।

التصنيفات

Merits of Being Dutiful to One's Parents