عُرِضَتْ عَلَيَّ الْجَنَّةُ وَالنَّارُ فَلَمْ أَرَ كَالْيَوْمِ فِي الْخَيْرِ وَالشَّرِّ، وَلَوْ تَعْلَمُونَ مَا أَعْلَمُ لَضَحِكْتُمْ قَلِيلًا وَلَبَكَيْتُمْ…

عُرِضَتْ عَلَيَّ الْجَنَّةُ وَالنَّارُ فَلَمْ أَرَ كَالْيَوْمِ فِي الْخَيْرِ وَالشَّرِّ، وَلَوْ تَعْلَمُونَ مَا أَعْلَمُ لَضَحِكْتُمْ قَلِيلًا وَلَبَكَيْتُمْ كَثِيرًا

از انس بن مالک رضی الله عنه روایت است که گفت: برای رسول الله صلی الله علیه وسلم از اصحابش خبری رسید، پس سخنی ایراد کردند و فرمودند: «عُرِضَتْ عَلَيَّ الْجَنَّةُ وَالنَّارُ فَلَمْ أَرَ كَالْيَوْمِ فِي الْخَيْرِ وَالشَّرِّ، وَلَوْ تَعْلَمُونَ مَا أَعْلَمُ لَضَحِكْتُمْ قَلِيلًا وَلَبَكَيْتُمْ كَثِيرًا»، بهشت و جهنم را به من نشان داده شد و من هرگز مانند آن روز خیر و شری ندیده بودم، و اگر آنچه را بدانید که می دانم، کم می خندیدید و زیاد می گریستید، گفت: روزی سخت تر از این روز بر اصحاب رسول الله صلی الله علیه وسلم نیامده بود، گفت: سرهای خود را پوشانده و می گریستند، گفت: عمر بلند شد و گفت: راضى و خشنودیم كه پروردگارمان الله، و دین مان اسلام‏، و پیامبرمان محمد است، گفت: آن مرد برخاست و گفت: پدر من کیست؟ فرمود: پدرت فلان است، سپس این آیت نازل شد: {يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لا تَسْأَلُوا عَنْ أَشْيَاءَ إِنْ تُبْدَ لَكُمْ تَسُؤْكُمْ} [المائدة: 101]. ای کسانی که ایمان آورده‌اید، از چیزهایی نپرسید که اگر [پاسخِ حقیقی‌اش] برایتان آشکار گردد، شما را اندوهگین می‌کند.

[صحیح] [متفق علیه]

الشرح

برای رسول الله صلی الله علیه وسلم از اصحابش خبری رسید، این که آنان از او بسیار پرسیدند، او صلی الله علیه وسلم خشمگین شد و سخنی ایراد نمود و فرمود: بهشت و جهنم برای من عرضه شد، پس از خیر بیشتری که امروز در بهشت دیدم هرگز ندیده بودم، و از شر بیشتری که امروز در جهنم دیدم هرگز ندیده بودم، و اگر آنچه را که امروز دیدم شما می دیدید، و می دانستید آنچه را امروز و قبل از امروز دانستم، بشکل بزرگ در قلب تا رقت و نرمی ایجاد می شد، و کمتر می خندیدید، و بیشتر گریه می کردید. انس رضی الله عنه گفت: روزی شدیدتر از این روز بر اصحاب او صلی الله علیه وسلم نیامده بود، و سر خود را پوشانیده بودند و گریه می کردند، و از شدت گریه از بینی شان صدا بیرون می آمد. پس عمر رضی الله عنه بلند شد و گفت: راضى و خشنودیم كه پروردگارمان الله، و دین مان اسلام‏، و پیامبرمان محمد است. گفت: آن مرد بلند شد و گفت: پدرم کیست؟ فرمود: پدر تو فلان است، پس این آیت نازل شد: {يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لا تَسْأَلُوا عَنْ أَشْيَاءَ إِنْ تُبْدَ لَكُمْ تَسُؤْكُمْ} ای کسانی که ایمان آورده‌اید، از چیزهایی نپرسید که اگر [پاسخِ حقیقی‌اش] برایتان آشکار گردد، شما را اندوهگین می‌کند. [المائدة: 101].

فوائد الحديث

استحباب گریه کردن از ترس عذاب الله متعال، و زیاد نخندیدن؛ زیرا دلالت بر غفلت و سنگدلی دارد.

متأثر شدن صحابه رضی الله عنهم از وعظ و نصیحت، و شدت ترس آنان از عذاب الله متعال.

استحباب پوشانیدن صورت هنگام گریه.

خطابی می‌گوید: این حدیث در مورد کسی است که از روی تکلّف و خرده گیری پرسیده است که نیازی به آن نبوده، ولی اگر برای کسی رویدار رخ دهد از روی ضرورت در مورد آن بپرسد اشکالی ندارد و هیچ گناهی بر او نیست.

تشویق مردم به پایداری در اطاعت از الله متعال، دوری از نافرمانی الله متعال، و عدم تجاوز از حدود الله متعال.

در حدیث جواز خشم هنگام موعظه و تعلیم می باشد.

التصنيفات

صفات بهشت و دوزخ