فوائد الحديث

Ибни Дақиқи Ъид гуфтааст: Ин ҳадис ҳадисест бузург ва фарогир, ки намудҳои гуногуни илмҳо, қоидаҳо ва одобҳоро дар бар гирифта аст. Он дорои фазилати баровардани эҳтиёҷоти мусалмонон ва расондани манфиат ба онҳо бо ҳар он чи муяссар шавад, хоҳ бо илм, ё мол, ё кумак, ё ишора ба маслиҳат, ё насиҳат ва ғайра мебошад.

Тарғибу ташвиқ намудан ба осонгирӣ бар қарздор ё шахси дар тангдастӣ буда.

Тарғиб ба кумак расонидан ба бародари мусалмон ва ин ки Аллоҳ Таъоло ба миқдори кумаке, ки банда ба бародараш мекунад, ба ӯ ёрӣ мерасонад.

Аз ҷумлаи пинҳон доштани айби мусалмон ин аст, ки кас айбҳои ӯро пайгирӣ накунад. Аз баъзе аз салаф ривоят шудааст, ки гуфтанд: "Гурӯҳеро дарёфтам, ки айбе надоштанд, пас вақте ба айбҳои мардум пардохтанд, мардум низ айбҳои онҳоро зикр карданд. Ва гурӯҳеро дарёфтам, ки айбҳое доштанд, вале аз зикр кардани айбҳои мардум худдорӣ мекарданд, мардум низ айбҳои онҳоро фаромӯш карданд."

Пӯшондани айби мардум маънои раҳо кардани мункар ва тағйир надодани он нест, балки бояд мункарро тағйир дод ва айбро пӯшонид. Ва ин (амри пӯшондан) дар ҳаққи касест, ки ба фасод ва исён машҳур нест. Аммо касе, ки ба бадӣ ва саркашӣ маъруф аст, пас дар ҳаққи ӯ пӯшиш мустаҳаб нест, балки бояд корашро ба соҳиби ҳокимият расонд, агар тарсе аз фитна ва фасод набошад. Зеро пӯшондани айби ӯ, ӯро ба фасод ташвиқ мекунад ва ӯро ба озори мардум ҷуръат мебахшад ва дигар бадкоронро низ ҷуръат медиҳад.

Ташвиқ ба дарёфти илм ва қироат ва омӯзиши Қуръон.

Нававӣ гуфтааст: Дар ин (ҳадис) далеле бар фазилати ҷамъ шудан барои қироати Қуръон дар масҷид аст... Ва умед аст, ки ин фазилат барои касоне, ки дар мактаб ё марказҳои илмӣ барои таълим ҷамъ мешаванд, насиб мешавад. Иншоаллоҳ.

Ҷазо танҳо бар асоси амалҳо аз ҷониби Худо муқаррар шудааст, на бар асоси насаб ва қабила ё табақа.